Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 153. Sayı (Ekim 2019)

Enerji ve Çevre / Ekim 2019 35 enerji-dunyasi.com A ydınlatma amacıyla kullanı- lan akkor ve halojen lambalar enerji savurgan aydınlatma cihazlarıdır. Akkor ve halojen lambalar, elektriğin sadece %5-10’unu aydınlatma amacıyla kullanıyor. Bu lambaların ömrü ortalama 2 yıl kadar. Flüoresan lambalar ise elektrik enerjisinin %25- 40'ını ışığa çeviriyor. Fosil yakıt (kömür ve doğalgaz gibi) kullanan termik santrallerde üretilen 1 kWh elektrik enerjisinin kullanılmasıyla, yaklaşık 443 gram sera gazı CO 2 salımı olur. Kısaca aydınlatmada tüketilen her kWh elektrik enerjisi için 443 gram sera gazı CO 2 salımı oluyor. 2013 yılı verilerine göre her bir konutta ortalama yıllık elektrik tüketimi, 1528 kWh seviyesinde. Bu elektriğin ise yaklaşık %29’u aydınlatmada tüketildi. Buna göre konut başına ortalama 443 kWh/yıl elektrik enerjisi, aydınlatma amacıyla kullanıldı. Türkiye’de yaklaşık 29.438.169 konut olduğu kabul edilirse aydınlatma için tüketilen elektrik enerjisi miktarı ise yaklaşık 13 milyar kWh/yıldır. Ofis, otel, gösteri merkezi, alışve- riş merkezleri ve endüstri tesisleri gibi yerlerde toplam aydınlatma tüketilen elektrik enerjisinin yaklaşık miktarı sıra- sıyla, %20-40, %27, %7-7.3, %30 ve %10 şeklinde. Türkiye’de, 2015 yılı verilerine göre, sokak, cadde, karayolu, alt-üst geçit, meydan, köprü, otoyol, tünel ve park- bahçe gibi yerlerde aydınlatma amacıyla kullanılan 7 milyon adet aydınlatma armatürüyle, elektrik enerjisi tüketim miktarı 3 milyar 448 milyon 156 bin 387 kWh seviyesindedir. Türkiye’de toplam elektrik enerjisinin %2’si sokak aydın- latmasında kullanılıyor. Özellikle gece- leri akılsız sokak aydınlatma sistemleri nedeniyle elektrik enerjisi tüketimi mik- tarı maksimum seviyeye ulaşıyor. Tünel benzeri yerlerde ise sürekli akılsız aydın- latma yapılıyor. Türkiye’de tüketilen toplam elektrik enerjisi içinde aydınlatmanın payı %20 civarında. Türkiye’de 2017 yılı verilerine göre elektrik enerjisi tüketimi 294,9 mil- yar kWh’dır. Buna göre, aydınlatmada tüketilen elektrik enerjisi miktarı yaklaşık 59,98 milyar kWh’dır. Akkor lamba, halojen lamba, enerji tasarruflu floresan lamba ve LED lamba kullanım ömürleri, atık enerji miktarları ve elektrik enerjisi tüketimleri Şekil 1’de yer alıyor. Şekil 1’de görüldüğü gibi 100 W’lık akkor lamba aydınlatma kullanma yerine, 20 W kapasiteli LED lamba ile aynı kapasitede aydınlatma yapılabili- yor. Yani %80 oranında elektrik enerjisi tasarrufu sağlanıyor. Konutlarda aydınlatmada akkor lamba yerine LED lamba kullanılması durumunda, yıllık elektrik enerji tasar- rufu 10,4 milyar kWh olacak. Buna göre, 1400 MW kapasiteli yeni termik sant- rallerin kurulması ve yılda 4 milyon 607 bin (4,607 106) ton sera gazı CO 2 salımı önlenecek, doğal kaynaklar korunacak ve fosil yakıtta dışa bağımlılık azalacak, enerji güvenliği sağlanacak. LED lambaların kullanım süreleri (ömürleri) oldukça yüksek (Şekil 1). Okul- lar, AVM’ler, hastaneler, yurtlar, ofisler, oteller, ibadethaneler, gösteri merkezleri gibi yerlerde en büyük giderlerden birisi aydınlatmada kullanılan elektrik ener- jisidir. Yukarıda sıralanan çoğu yerlerin aydınlatılmasında enerji savurgan akkor ve halojen ampul kullanılıyor. Buralarda, akkor ve halojen lambalar yerine LED lambalar aydınlatmada kullanılsa, elektrik enerjisi tüketimi ortalama 5 kat azalır ve önemli miktarda elektrik enerjisi isra- fına son verilir, doğal kaynakların tahrip edilmesi önlenir, yeni termik santrallerin kurulmasına gerek kalmaz ve sera gazı CO 2 salımı azaltılır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bina- sında LED aydınlatma dönüşümü çalış- ması, 2018 yılı başlarında başladı. Aydın- latmada elektrik enerji tüketimi 626.710 kWh’dan 176.290 kWh düşürülmesi plan- landı, çalışma tamamlandığında yılda 450.420 kWh elektrik enerjisi tasarruf edilecek. Bu çalışma ile 199 bin 536 kg/ AYDINLATMADA ENERJİ VERİMLİLİĞİ Prof. Dr. Mustafa Öztürk GÖRÜŞ