Levent TORUNOGLU DAS ENERJİ Ülkemizde kişi başına düşen toplam enerji üretimi ortalaması, Avrupa ülkeleri ortalamasının üçte biri mertebesinde olup hızla büyüyen enerji ihtiyacı ve enerji tüketim talebinin karşılanması yönünde atılan adımların gecikmesi sebebiyle ihtiyacın karşılanmasında gerek konut kullanımı gerekse sanayii sektöründe açıklarla karşılaşılmakta, üretim sektörümüz ve sanayimiz bu gelişmelerden olumsuz yönde etkilenmektedir. 1997 ve 1998 yıllarında toplam 6.543 milyar kWh'lik elektrik enerjisi ihtiyacımız yabancı kaynaklardan sağlanmıştır. Türkiye'nin mevcut enerji ihtiyacı yanında yılda yaklaşık %5 ila %1 O mertebesinde artan elektrik ihtiyacının karşılanması için planlanan kamu yatırımlarının hayata geçirilebilmesi için ekonomimizi olumsuz yönde etkileyecek büyüklükte kaynak tahsisi gerektiğinden otoprodüktör santralleri sanayii kesimimiz için can kurtaran vazifesini üstlenerek bilinçli sanayicilerin kendi elektriklerini daha kaliteli ve düşük maliyetle üreterek darboğazdan kurtulmalarına imkan tanımıştır. Günümüzde artan bir ivmeyle kurulmaya devam edilen otoprodüktör santralleri toplam 5 adet 18V28/32H kojenerasyon sistemi Haziran 2000 tarihinden itibaren çalışmaktadır. Bunlara ilave olarak Çetinkaya Mensucat A.Ş. ile 3 adet 18V28/H (1 1000kW) , Anadolu EFES Biracılık ve Malt San. A.Ş. ile 1 adet 18V28/32H (3700kW) , Akbaşlar Tekstil ile 1 adet 18V28/32H (3800kW) jeneratörden oluşan kojenerasyon sistemi kontratı yapılmış olup, sistemlerin inşası devam etmektedir. Otoprodüktör tesislerinde günümüz şartlarında , ucuzluğu ve temin edilebilirlik açısından güvenilirliği bakımından No:6 Fuel Oil yakıtlı sistemler başı çekmektedir. Mevcut alternatif yakıtların yüksek elektrik maliyeti ve bilhassa doğal gazın kesintisiz temin edilememesi dolayısıyla,özellikle No:6 Fuel Oil yakıtlı otoprodüktör sistemleri tercih sebebi olmaktadır. Elektrik üretimi amacıyla kullanıldığında akaryakıt istikrar fonu da kaldırılan No:6 fuel oil , rölantiden tam yüke kadar her yükte kullanılabildiğinden , alternatif diğer tüm yakıtlardan daha ucuz elektrik üretimi sağlar. Detaylı açıklaması yapılan inşaat çalışmalarına ve doğal gaz anlaşmalarına rağmen önümüzdeki yıllarda büyük doğal gaz açığı beklenmektedir. Türkiye'deki enerji ihtiyacımızın 2005 yılına kadar %1 8'inin karşılanması planlanmışken halihazırda %1 O barajının üzerine çıkılmıştır. Avrupa Birliğine girmeyi hedeflediğimiz ve bu yönde hazırlıklar yaptığımız bu dönemde gelişmekte olan sanayimizin dinamizmine can veren elektrik ve ısı Kojenerasyonda yakıt alternatifleri altyapı zamanında tamamlansa dahi kaynaktan Türkiye'ye kadar tüm transit ülkelerdeki darboğazlar giderilmeden batı hattından yılda 14 milyar m3 doğal gaz almak mümkün görülmemektedir. Özellikle Ukrayna'da yaklaşık 190 km'lik loop enerjilerinin özel ■ ilavesi ile boru hattı kesit genişletme çalışması teşebbüslerin kurduğu otoprodüktör santraller tarafından üretilmesi ve satışı yasal düzenlemelerle mümkün kılınmış olup sanayicinin özlemini duyduğu kaliteli-ucuz ve kesintisiz elektrik ütopya olmaktan çıkmıştır. Bu sektörde hizmet veren firmalar arasında yapılması ve Tarunito'ya yeni bir kompresör istasyonu yapılması şarttır. Doğu hattının ise ikinci fazını teşkil eden Erzurum-İmranlıKayseri-Ankara hatları ise Otoprodüktör santralleri sanayii kesimimiz için can kurtaran vazifesini üstlenerek bilinçli sanayicilerin kendi elektriklerini daha kaliteli ve düşük maliyetle üreterek darboğazdan kurtulmalarına imkan tanımıştır. 2002 yılından önce tamamlanamayacaktır. Türkmenistan-Türkiye doğal gaz boru hattının yapımı da ekonomik engellere takılmaktadır. olan DAS ENERJİ SİSTEMLERİ-MAN B&W HOLEBY jeneratörleri ve yardımcı sistemlerinden oluşan kojenerasyon üniteleri ile otoprodüktör santrali yatırım planı yapan sanayicilere kuvvetli referansları ve tecrübesi ile ucuz enerji üreten güvenilir anahtar teslimi çözümler sunmaktadır. Halen 1 adet 18V28/32H (3700kW) kojenerasyon sistemini içeren enerji üretim santralı Ortadoğu Rulman Sanayii (ORS) - Polatlı/ANKARA'da 1 Eylül 1998'den itibaren devrede olup, egzost gazı atık enerjisi ile ve absorbsiyonlu çiller yardımıyla fabrikanın soğutma gereksinimi karşılanmaktadır. 1 adet 16V28/32H (3300kW) kojenerasyon sistemi ise Med Union Containers - Sasalı Çiğli/İZMİR'de 1 Nisan 1999 tarihinde devreye alınmıştır. Ortadoğu Rulman Sanayii - Polatlı/ANKARA'da ikinci 18V28/32H (3700kW) kojenerasyon sistemi Ağustos 1999 ayı sonunda devreye alınmıştır. Samur Halıları/ANKARA'da 2 adet (5400kW) ve Isparta Mensucat /ISPARTA'da 3 adet (1 1 1 00kW) olmak üzere ■ Krasnovo-Dovsk-Ankara arası uzun bir mesafeye sahiptir ve yapımı için yaklaşık 3,5 milyar dolarlık finans gereği vardır. Bu hattın yapımı için uluslar arası finans çevrelerinden kaynak sağlanması 2004-2005 yılından önce mümkün görünmemektedir. Sonuç olarak eldeki veriler ve gelişmeler ışığında temini ,depolanması ve fiyat istikrarı açısından otoprodüktör santrali kurma aşamasındaki yatırımcıların alternatif yakıtlara kıyasla ,No:6 Fuel Oil yakıtlı sistemlere yönelecekleri ve yakın zamanda kurulacak dizel kojenerasyon sistemlerinin sayısında artış görüleceği açıktır. No:6 Fuel Oil kullanan dizel kojenerasyon sistemlerinin elektrik üretim maliyetlerinin 3-4 cent/kW-saat, alternatif yakıtlarla aynı maliyetin 5-7 cent/kW-saat seviyesinde olması kalın yakıt fiyatlarının da afif ve atv vergileri olmaksızın enerji üreticilerine sunularak teşvik edilmesinin ve yakın zamanda fiyatlarında düşmelerin gözlenmesi dizel kojenerasyon sistemlerini cazip kılmaktadır. COGEtlERATION WORLD & Reneable Energy �
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=