ıı.oı s.ı,.ı HııvafllnılıMf GazTOıtılnl eı-- i GAZ Tllmt.ıatERATOll ll11 I YwJI Hm- GızTQılıiı Teknik Bilgi O Şekil 3. Buhar Elde Etme Amaçlı Kojenerasyon Tesisi Şekil 4. Kombine Çevrim Kojenerasyon Tesisi rak daha yaygın kullanılmaktadır. 1 O Mart 2012 tarihinde yayınlanan "Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliğinin Tebliği"ne göre, %80 verimliliğin üzerinde olduğu takdirde, güç sınırı olmaksızın lisansız kojenerasyon tesisi kurmak mümkündür. Bu tebliğ ile mikro ölçekli kojenerasyon uygulamaları evlerimize kadar girebilecek, ileride her elektrik abonesi birer elektrik üreticisi konumuna gelebilecektir. Kojenerasyon (Kojen) tesislerinin endüstride kullanımlarına yönelik çözümlerden bahsedecek olursak; sanayide en çok Kojen uygulaması buhar ve sıcak su temini seklinde olmaktadır. Şekil 3'te, bir tekstil fabrikasında genel olarak, gaz türbinli kojen uygulaması gösterilmektedir. Bu uygulamadaki toplam verim (elektrik+buhar) %82'Iere ulaşmaktadır. Ayrıca üretilen sıcak su kullanımı da düşünülürse, verim %90'1ara kadar çıkmaktadır. Örnek vermek gerekirse, Siemens SGT 100 Gaz türbini ile 5 MW'lık elektrik enerjisi üreten kojenerasyon santrali, elektriğin yanı sıra 13 barg'de l 3ton/saat buhar ve 80°C'de 40ton/ saat sıcak su üretebilmektedir. Güncel doğalgaz fiyatları ile I kWh elektrik enerjisi, bakım işletme maliyetleri dahil 0,08 TL:ye üretilebilmektedir. %90 verimle çalışan bir kombine çevrim enerji santrali bile elektrik enerjisini bu kadar ucuza mal edemeyecektir lememiştir. Gaz motorları ile benzer uygulamalarda buhar üretiminde toplam verim %70'Iere, sıcak su ile ancak %80'1ere ulaşabilmektedir. Gaz türbinleri ile ısı/elektrik oranı, 2/ 1 ila 1 / 1 arasında değişen kojenerasyon tesisleri kurmak mümkündür. Siemens'in endüstriyel gaz türbinlerinin en büyük avantajı, egzoz gaz sıcaklığının yüksek olması (545°C) nedeniyle, özellikle buhar kullanan tesislerde, atık ısı kazanı ısıl verimliliğini ciddi oranda arttırmasıdır. Böylece toplam verimlilikte rakiplerine göre ciddi avantajları müşterilerimize sunabilmekteyiz. Yüksek egzoz gazı sıcaklığının bir diğer avantajı ise, yüksek basınçlı atık ısı kazanı arkası "Backpressure Buhar Türbini" kurarak elektrik verimini artırmanın mümkün olmasıdır. Böylece Şekil 4'teki gibi daha az buhar daha çok elektrik kulBy-pas$ bacası j wR�ttt .m-m:ıA'tet.;ı ını ı Yakıt Hava filıMri Giz Tılıblnl ki; böyle bir teknoloji henüz geliştiri- Şekil s. Kurutma Amaçlı Kojenerasyon Tesisi lanan bir tesiste, ısı/elektrik ihtiyacına göre maksimum verimde kojen tesisi tasarlamak mümkündür. Buhar türbini toplam yatırım miktarını ortalama % 1 O artırmakla birlikte, geri ödeme süresini ve KWh birim maliyetini ciddi oranda düşürebilmektedir, ayrıca toplam verimlilikte de fazla kaybınız olmamaktadır. Ara kademeden prosese ihtiyacını, geriye kalan buharı da kondense eden bir Buhar Türbini seçerek de elektriğe dönüştürebilirsiniz. Özellikle değişken buhar talebi olan tesislerde bu yöntem uygulanmaktadır. Seramik, sunta, kağıt gibi sektörlerde faaliyet gösteren firmaların kullandığı kojenerasyon tesisleri, atık ısıyı kurutma amaçlı kullanmaktadırlar ve toplam verimlilikleri %98'i bulmaktadır. Direk egzoz ısının prosese verildiği bu işletmelerde, (Şekil 5), Siemens gaz türbinlerinin yüksek egzoz sıcaklığı 'i'.111iiH i� fı!w...r ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI NISAN2013 77
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=