Sunuş O Özkan AĞIŞ Türkiye Kojenerasyon ve Temiz Enerji Teknolojileri Derneği (TURKOTED) Yönetim Kurulu Başkanı ozkan.agis@enerko.com. tr info@turkoted.org Enerji Dünyasında Gezintiler İlkbahar ve sonbahar, enerji konferans ve fuarlarının tespih boncukları gibi, birbirine eklendiği mevsimler. Bu ilkbahar da öyle oldu. Üç ay içinde dünyanın en önemli enerji aktivitelerini izledim. Bunlar, tarih sırası ile: "Cogen Europe-Brüksel", "ICCI 2013-İstanbul", "Power GEN-Viyana" ve "Gas to Power-Düsseldorf". Bu konferanslar bize sadece teknolojik yenilikleri vermekle kalmıyor aynı zamanda, enerji arz ve talebi, enerji ticareti, ülkelerin enerjide yasal ve yapısal farklılıkları ve çevre koruma uygulamaları üzerinde geniş ve derin bilgiler veriyor. İzlediğim bu konferanslarda ve fuarlarda dikkatimi çeken ve çarpıcı bulduğum izlenimlerimi sizlerle paylaşmak istedim. Kömürden Enerji Üretimi Amerika dışında, doğal gazın dayanılamaz fiyatları, bütün dünyada, enerji üretiminde yeniden kömüre dönüşe yol açmış. Yüksek kaliteli "Steam Coal"un CİF teslim fiyatı 90 USD/ton'a kadar inmiş. Bu kömürün alt ısıl değerinin 7000-7500 kcal/ kg olduğunu hatırlarsak, fiyatın ne kadar hesaplı olduğunu görürüz. Şimdi, içinizden "İyi ama sera gazlarını gidermek için yapılacak ilave gaz arıtma veya temizleme tesislerinin gerektirdiği sosyal maliyetler, bu ucuzluğu off-set etmez mi?" dediğinizi duyar gibi oluyorum. Doğru; 20 1 O yılına kadar öyleydi ve o yıllarda CO2 piyasası 3.0 €/ton'a kadar düştü. Bir başka ifadeyle, kömür yakan enerji üretim tesisinin çevre koruma maliyetleri o kadar düştü ki, adeta kömür yeniden teşvik ediliyor gibi oldu. Bu nedenle, nükleer santralleri durdurma programları yapan, Almanya, Japonya ve İsveç gibi ülkeler bile durdurulacak santrallerin oluşacak baz yük boşluğunu kömür yakan santrallerle doldurma planları yapmaya başladılar. Türkiye'nin bundan çıkaracağı derslere gelince: 2 ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI TEMMUZ-AGusros201J • Yüksek kaliteli ithal kömür dünyada bu kadar ucuzken, peşi peşine 3 tane nükleer santral kurulması kararı (hem 13.0 cent/kWh alım garantisi ile) yeniden gözden geçirilmelidir. • Yüksek kaliteli ithal kömür bu kadar hesaplı iken, doğal gaz santrali yatırım teşviklerini kaldırmanın bir anlamı var mı? Çok pahalı doğal gazın, elektrik üretiminde yarattığı maliyet artışı başlı başına caydırıcı nitelikte değil mi? Fuarlarda yaptığımız görüşmelerde, hızla kömüre dönüşün, dünyada kömür fiyatlarını hızla artıracağı endişesini ifade ettiğimde, 2007'den beri ekonomik krizden bir türlü kurtulamayan dünyamızda, kömür stoklarının dağlar gibi biriktiğini ve yatırımcıların böyle bir risk görmediklerini vurguladılar. Doğal Gazla Enerji Üretimi Doğal gazda önce Avrupa'ya bakalım. Avrupa'da büyük gaz satıcıları (Gazprom, Norveç, Cezayir) adeta bir "Gaz OPEC"i yaratmışçasına, gaz toplam satış fiyatlarını olabildiğince yüksekte tutmak için ittifak halindeler. Buna daha çok, bu satıcıların, Avrupa'nın büyük toptan alıcıları ile yaptıkları uzun süreli anlaşmalar neden oluyor. Vaktiyle, "gazsız kalmayalım" endişesi ile yapılan anlaşmaların süresi doldukça (aynen Türkiye'deki batı hattı ve Trusgaz anlaşmaları gibi) oturulan yeni fiyat görüşmelerinde, elbette ki Amerika'dan esmeye başlayan ucuz kaya gazı (shale gas) fiyatları etkisini gösterecektir. Fakat, Amerika'daki ucuz kaya gazını önce Amerikan firmaları tarafından kapatılacağını ve ancak kalanının ihraç edilebileceğinin hesaplarını çok iyi yapan büyük gaz satıcıları, fiyatları indirmede acele etmeyecekler. Amerika'daki kaya gazı üreticileri, Avrupa ile aralarındaki çok büyük fiyat farkının cazibesi ile (Amerika'da 3.0 $/MMBtu), yeni LNG ihraç tesislerini bir an önce tamarnlama gayreti içine girdiler. Çok az da olsa ilk kaya gazı ihracatının bu yıl içinde Amerika'dan Avrupa'ya, Japonya'ya ve hatta Türkiye'ye yapılabileceği yolunda bilgiler alıyoruz. Bu haberler bile, Avrupa'da spot LNG piyasasında aşağıya doğru bir eğilim başlatmıştır. Gelecek yıllarda, Amerika, rekabet üstünlüğünü koruma çerçevesinde, kaya gazı ihracatını sınırlayıcı önlemler getirmezse, 2-3 yıl içinde Avrupa'da doğal gaz fiyatlarının 6-7 $/ MMBtu'ya kadar inmesini büyük olasılık olarak görüyoruz. Bu fiyat düşümü gerçekleşirse, gelişmesini kömüre kaptıran doğal gaz santralleri (CCPP ve kojenerasyon) yeniden tercih edilen enerji santralleri konumuna gelecektir. Kaldı ki, Avrupa'da yenilenebilir kaynaklı elektrik üretim tesislerinin çok hızlı gelişmesi (Almanya'da toplam yenilenebilir elektrik üretim kapasitesi 64.000 MW'a ulaşmıştır) sistemin baz yük dengelerini bozmuş, bu durum sadece Almanya'da bile 2020 yılına kadar, 30.000 MW'lık yeni baz yük santrali ihtiyacını doğurmuştur. Arz ettiği işletme esnekliği yönünden bunun için en uygun dizaynın kombine çevrim doğalgaz santrali olduğu bilinmektedir. Kömür santralleri teknolojisi, peak saatlerinde işletmeye alınıp, saat 23.00'ten sonra işletmeden çıkarılmasına pek uygun değildir. Avrupa'da oluşacak bu gereksinimleri Türkiye'nin izlemesi çok da zor olmayacaktır. Daha çok etkilenme, doğal gaz serbest pazarının, elektrikte olduğu gibi, kurulup gelişmesine bağlıdır. Bugün gaz pazarının sadece %I S'i özel sektörün elindedir. Yani piyasanın %85'ini BOTAŞ kontrol ve dikte ettirmektedir. Bunu sağlamak için de bir an önce, 2001 yılından beri yürürlükte olan 4646 sayılı "Doğal gaz Piyasası Kanunu"nun yenilenmesi lazım. Bu revizyon çalışmalarının ETKB tarafından ele alındığı yolunda bilgiler alıyoruz ve mutlu oluyoruz.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=