Yeni Enerji Kaynağı - Enerji Tasarrufu Konferanslarda ve fuarlarda gördüğümüz en büyük yarış, gaz türbin ve motorlarının enerji üretim verimliliğini artırılmasına odaklanılmış olduğudur. Bu sahada türbin ve motor imalat firmalarının ortaya koymuş oldukları Ar-Ge yani D&R çalışmaları, türbinlerdeki olağanüstü gelişmesi ile kombine çevrim santral verimini %61'lere ve availability (emre amadelik) de %98'1ere yükseltilebilmiştir. Gaz motorlarında, basit çevrim (simple eyde) verimlerinin %48,Tlere yükselmiş olması çok çarpıcıdır.Teknolojik gelişmelerin verim artışına odaklanması doğaldır. Çok yüksek olan doğal gaz fiyatları karşısında doğal gaz santrallerinin yaşamını sürdürmesi, yani feasible olabilmeleri, ancak büyük enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin kullanılması ile mümkündür. Türkiye de bu yöne gidiyor. Ancak çok yüksek verimli kombine çevrim ve kojenerasyon santralleri kömürle rekabet edebiliyor ve işletme esneklikleriyle de üstünlük sağlayabiliyor. Petrol ve doğal gaz fiyatları arttıkça, elektrik üreticileri ve yatırımcıları, daha hesaplı enerji kaynağı arayışına girdiler. Gördüler ki, en ucuz enerji kaynağı, tasarruf edilen enerjidir. Petrol ve doğal gaz zengini ülkeler bile (Rusya, Irak, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri) artık gaz türbinlerini ve gaz motorlarını basit çevrim yerine, kombine çevrim veya kombine kojenerasyon şeklinde çalıştırmaya titizlik gösteriyorlar ve zamanında gerekli ilave yatırımları yapıyorlar. Bizim gibi doğal gazı ithal eden ülkeler de, gazı azami ölçüde tasarruf ederek ülkenin doğal gaz ithal faturasını azaltmak amacıyla, en son teknolojileri kullanarak yüksek verim veren, başta kojenerasyon ve/veya kombine kojenerasyon olmak üzere, yüksek gaz tasarrufu sağlayan sistemleri teşvik ediyorlar. Almanya'da 2012 yılında çıkartılan bir kanunla, yüksek verimli kojenerasyon üretimine: • 250 kWe kapasiteye kadar 4.00 € cent/ kWh • 2000 kWe kapasiteye kadar 2.41€ cent/ kWh • 2000 kWe den büyük kapasitelere 1.80 € cent/kWh teşvik primi veriliyor. İngiltere'de başka bir teşvik sistemi var. Kojenerasyon tesisinde üretilen elektriğe 12 pence/kWh (yaklaşık 35 krş/kWh) satın alma tarifesi uygulanıyor. Kojenerasyon tesisi sahibi, ürettiği buhar veya sıcak suyu, . ülkedeki.ısı•pazarında satabiliyor. AB 27'de elektriğin-%12'si ve·ısının·% ISTkOjenerasyon tesislerinden elde ediliyor. AB 27'nin 2030 yılı hedefi, elektrik üretimini %20'ye ısı üretimini %28'e çıkarmak. Ülkemizde, enerjide yetkili otoritelerin, kojenerasyon tesislerine bu anlayışla bakmalarını ve gerekli yönlendirici mekanizmaları uygulamaya koymalarını bekliyoruz. Yen!)enebilir Enerji Kaynaklı Elektrik Uretimi Son 5 yıl içinde tüm dünya, yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretiminde bir devrim geçirmektedir.Çevre koruma duyarlılığının artması, Kyoto yaptırımları, ülkelerin fosil yakıtlarda dışa bağımlılığı, petrol ve doğal gaz fiyatlarının durdurulamaz tırmanışı, her ülkede enerji karar otoritelerini yenilenebilir enerji kaynaklı üretim teknolojisine odaklanmaya itmiştir.Bu teknolojilerin maliyetinde AR-GE sayesinde sağlanan ucuzlama ve, yeşil enerji fonlarının dayanılmaz cazibesi, bu gelişmeleri hızlandırmıştır. 4 yıl önce 4.000 $/kW olan fotovoltaik güneş enerjisi yatırım birim maliyeti bu günlerde 1.500 $/kW'a kadar düşmüş ve hem kömürlü, hem de doğal gazlı elektrik üretim tesislerine rakip olmuştur. Bazı ülkelerin kendi politika ve/veya stratejileri gereği yatırımcılara sağladığı kapasite ve enerji destekleri de bu tesislerin, beklenenden çok daha hızlı bir şekilde gelişmesini sağlamıştır. Bugün Almanya'da 180.000 MW'lık elektrik üretim kurulu gücünün 66.000 MW'ı rüzgar, güneş, biyokütle, biyogaz gibi yenilenebilir enerji kaynaklı üretim tesislerinden oluşmaktadır. ispanya'da, Amerika"' da ve Çin'de de yenilenebilir enerji yatırımları baş döndürücü bir hızla devam etmektedir. Almanya'da 2012 yılında üretilen toplam 613 TWh'lık elektriğin 141 TWh'ı %23'ü yenilenebilir kaynaklı olmuş. Almanya'da yenilenebilir enerji yatırımlarına teşvik etmek maksadıyla son IO yılda 216 billion € destek sağlanmış. Bu desteğin %70 'i güneş enerjisi kaynaklı yatırımlara yapılmış. Bu büyük teşvik, 2032 yılına kadar tamamı durdurulacak olan nükleer santrallerin elektrik üretim boşluğunu yenilenebilir enerji ile doldurma amaçlı olarak yapılmış. Güneş enerjisi ekipmanları pazarını Çin firmaları istila edince Angela Merkel, bugün 34.000 MW olan güneş enerji kapasitelerini, 2018'de 52.000 MW'ı geçmeyecek şekilde sınırlamak zorunda kalmış. Avrupa'da yenilenebilir enerji üretim kapasitesi beklenenden daha hızlı büyürken beraberinde bazı soruları da getirmiş. Bunlar: • Teşviklerin, hükümetlerin bütçe dengelerini sarsması, • Dengeli ve sürdürülebilir bir üretim - alıri"aiiiamasI "yani reliability (güve·nilirlik) eksikliği, Sunuş O • Baz yük güvenliğinin sağlanamaması, • Talebin düştüğü saatlerde oluşan talep fazlası üretimin depolanamaması, • Senkron kompansasyon zafiyeti. Elektriğin Depolama Güçlüğü Nasıl Aşılacak? Bu yılın konferans ve fuarlarında, en büyük R&D çalışmalarının elektrik depolama üzerinde yapılmakta olduğunu gözlemledim. Gerek güneşte gerekse rüzgarda ortaya, istenmeyen saatlerde oluşan elektrik enerjisi yığılması olmaktadır. Bu durum özellikle saat 24:00' dan sonra oluşmakta, o saatlerde alışılmış talep (tüketim) azlığı dikkate alındığında piyasa, "mal çok/alıcı yok" durumuna düşmektedir. Yani elektrik fiyatları o saatlerde sıf ı r ve hatta eksi değerlere düşmektedir. Araştırmacılar bu ucuz elektriği depolayıp, pahalı saatlerde satacak teknolojileri araştırıp durdular. Yakıt pilleri, bataryalar, hidrolik pompaj tesisleri böyle bulundu. Düssseldorf'taki "Gas to Power" konferansında gördüm ki buna bir yenisi eklenmiş. Bu da, ucuz elektrikle hidrojen gazı {H2) üretimi ve üretilen hidrojen doğal gaz boru hatlarına basılması. Ucuz elektrikle H2 üretimi elektroliz prosesi ile yapılmakta, üretilen saf 02 gazı tıpta, H2 de sanayide ve enerji depolanmasında kullanılmakta. Bu sistem, Almanya'nın 6 bölgesinde uygulama alanı bulmuştur. Almanya'da doğal gazın fiyatı yaklaşık I O $cent/MMBtu olduğuna göre, elektriğin 2 $cent/kWh' ten daha ucuz olduğu saatlerde üretilen H2 doğal gaz sisteme basıldığında elektriğin değeri 4 $cent/kWh'a kadar yükseltilmiş olmaktadır. Fuarlarda Enerji Giderek Daha Çok Sevdiriliyor Yakın zamana kadar elektrik demek yüksek tehlike demekti. Alçak gerilimli tesislere bile, bu tehlikeye karşı uyarmak, için kuru kafa şekli yaparlar ve üzerine çarpı işareti koyarlardı. Görüyorum ki artık elektrik bile sevimli hale getirilerek cazibesi arttırılıyor. Viyana'da Power-GEN fuarında tam bir cümbüş vardı. Bazı firmalar stantlarında, oda müziği konserleri düzenliyor, Bach'tan, Mendelson'a kadar nokturne'ler ve sonatlar çalıyorlardı. Rus standında folklor şovu vardı.Gördük ki bu stantlar daha kalabalıktı. Yani firmalar, birkaç yıldır durgun giden Avrupa enerji pazarını canlandırma ve neşelendirme yolunu bulmuşlar. İyi de olmuş; ben bile saatlerce bu şovlara takıldım. Darısı ICCl'ın başına. Ama bu arada Wartsila'ya haksızlık etmeyelim. Avrupa'dan önce Wartsila ICCI 20 l 2'de nefis bir tango şovu sergilemişti. Ne mutlu enerjiyi müzikle, sanatla sevdirenlere... Dostça ve Hoşça Kalın. ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI TEMMuZ-AĞUsTOs2013 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=