1,0 ■ atcxchange rate ■ .ıt ppp 0,9 0,8 � 0,7 1� 0,6 ����. o,s t 0,4 0,3 0,2 lı • 0,1 ■ o.o cıs Chına Moddl, Alı,c, Otht, Wodd lndıa North OECD Lıun Europe (,Ut "''' Amffa As� Ame,K. Şekil 1. Ülkelerin enerji yoğunluğu farklılıkları C.IS Chın;ı Mıddfı., Mrıc.ıı Oıheı Woıld lndt.ıı Noıttı OECD L.ıııın Eu,opr> -East Mıa Amtrıca Ask'! Amerıc,ııı Şekil 3. Dünyanın ülke gruplarına göre enerji yoğunluğu karşılaştırması döviz paritesine göre kırmızı çubuk satın alma gücü paritesine göre hesaplanmıştır) Burada şu gerçeği belirtmeden geçemeyeceğim. Satın alma gücü paritesine (PPP) göre hesaplanarak şekle yerleştirmiş mavi değerler, ekonomik faaliyetin gerçek seviyesini ve yaşam tarzlarını da yansıttığı için daha gerçekçidir. Çalışmalar göstermiştir ki, 2008 yılındaki büyük ekonomik krizden sonra, Ortadoğu dışında dünyanın bütün ülkelerinde, enerji yoğunluğunda düşme hızı yavaşlamıştır, l 990'dan 2008'e kadar enerji yoğunluğu dünya genelinde % 1,3 azalırken, 2008 krizini takip eden yıllarda, yoğunluk azalması düşme hızı yılda %0,6'ya gerilemiştir. Burada Çin'deki gelişmeler çok çarpıcı olmuştur. Çin'de, enerji yoğunluğunda yılda %S'e varan yüksek değerler kaydedilmiştir. Bu büyük düzelme, kömürün verimli kullanılması, kömürden hidrokarbonlara geçiş, sanayinin yeniden yapılandırılması, eski tesislerin kapatılması gibi gelişmeler sayesinde olmuştur. Enerji Yoğunluğunda Ülkelere Göre Farklılıklar Aşağıda (Şekil J'te), ülke gruplarına göre enerji yoğunluğu farklılıkları görülmektedir. Enerji yoğunluğu en düşük olan Avrupa kıtasını baz alırsak, Eski Sovyet Grubu (CIS) ülkelerinin enerji yoğunluğu, Avrupa'nın 3 katıdır. Çin, Afrika ve Ortadoğu ise Avrupa'nın iki katıdır. Çünkü bu ülkelerdeki çok düşük enerji fiyatları, tüketicileri savurganlığa teşvik etmektedir. Enerji Üretim Sektöründe Verimlilik Geçen 20 yılda ( 1990-2011 arasında) termik santrallerin verımı (dünya ortalaması) %32'den %35,S'a yükseldi; yani 3,5 puan arttı. OECD ülkeleri ve jspanya'da daha yüksek verim artışları kaydedildi. Aşağıda (Şekil 4'te), bölgelere göre verimlilik artışlarını görüyoruz. Şekil gösteriyor ki, son I O yılda üretimde yüksek teknolojiyi yakaSunuş O 2% 1% ■ 1990-2000 ■ 2000-2008 ■2008-2011 Lı .0% r -:ı l ... f ı ,ı, 2% -3% •4% ·S% -6% -7% Chın.ıı lııdı.;ı Noıtlı Afııt..ı Oıhcı lu,upc Worl-d OfCO cıs L.ııt,n MıdUI'-' Afl'l('r,,., ., ,. .. , Am�tl(,l [.ıı<.t Şekil 2. Çeşitli ülke gruplarının l 990'dan beri, yıllık enerji yoğunluğu değişimi 45 ,ı 40 35 30 25 20 ıs 10 5 o lnd ı a ■ 1990 ■ 2000 ■ 2011 cıs Mıddle Chına World Alrıca Othtr Europt l.>tın North OECD AmeıKa Ameriu /u.Ja Şekil 4. Termik santrallerde bölgelere göre verimlilik artışları Energy consumption reduction ■ Energy efficlency improvement ıncandescent lamps banlshment ■ Energy lnıens.lty reductlon 100% 80% 60% 40% 20% 0% Europe cıs North LAıtın Afrıca Aııı OECD A5ıa other Mıddte Tot.,I Americı Amttkı fut Şekil 5. Ülke gruplarının enerji verimliliği programlarında, hedefledikleri enerji tasarrufunda, üretim ve tüketimden beklenen katkılar !ayan ülkeler, verim artışında da başarılı olmuşlardır (OECD, Latin Amerika, Çin gibi)." Enerji Verimliliği İçin Ülkelerin Koyduğu Hedefler Enerji verimliliği yasaları veya stratejileri çıkartan ve ulusal verimlilik hedefleri veren ülkelerin sayısı giderek artmaktadır. Çalışma konusu yapılan ülkelerin %60'ında sektöre! hedefler, %40ında toplam enerji tüketimini azaltma (veya enerji yoğunluğunu) hedefleri koymuşlardır. Bu ikinci grupta Türkiye de vardır. Türkiye'de 2013-2023 dönemini kapsayan "Enerji Verimliliği Strateji Belgesinde" enerji yoğunluğunun, 2023 yılında %20 azaltılması hedeflenmiştir. Söz konusu ülkelerin sadece %SO'sinde "Enerji Verimliliği Kanunu" çıkartılmıştır. Türkiye, 2007 yılında Enerji Verimliliği Kanununu çıkartmış ve bu kanuna göre Strateji Belgesini hazırlamış ve uygulamaya koymuştur. Ancak, gerek kanun gerekse Strateji Belgesi daha çok, tüketimde enerji tasarrufuna yöneliktir. Halbuki aşağıdaki şekilden (Şekil S) görüleceği üzere, enerjide tasarruf kaynaklarının en büyüğü enerji üretiminde yapılan tasarruftur. Bu gerçeği göz önünde tutarak, yürürlükte olan enerji verimliliği kanununun, üretimde enerji verimliliğini de kapsayacak şekilde revize edilmesini gerekli görüyoruz. Dostça ve Hoşça kalın. ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI KAsıM-ARAuK2013 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=