Sunuş O Özkan AĞIŞ Türkiye Kojenerasyon ve Temiz Enerji Teknolojileri Derneği (TURKOTED) Yönetim Kurulu Başkanı ozkan.agis@enerko.com.tr info@turkoted.org Etrafımızdaki Ateş Çemberi Ortasında Enerji Arz Güvenliği Denklemi Ülkemiz, hiç bu kadar sıcak gelişmelerin merkezinde kalmamıştı. Her gün şahidi olduğumuz yeni gelişmeler manzaranın dehşetini daha da artırıyor. Suriye'deki iç savaş 4. yılına ulaşıyor. ESAD'a muhalif güçler, kendi aralarında parçalanmaya başladı. Ulusal direnişe, El Kaide, DYP, IŞİD gibi gruplar eklendi. Suriye-Türkiye sınırı "yol geçen hanına" dönüştü. 1 milyondan fazla Suriyeli mülteciler, Antakya, Gaziantep gibi illerimizin sınırlarını aştı. İstanbul, Adana, İzmir ve Ankara gibi büyük şehirlerimizi sardı. lrak'ta Maliki hükümeti, IŞİD belasından kendi il ve ilçelerini koruyamaz duruma düştü. Musul ve Telafer terk edildi. 200.000'e yakın Türkmen kendi yurtlarından göç etmek zorunda kaldı. IŞİD belasına karşı ilk defa ABD ile İRAN, ortak taktik geliştirme kararı aldı. Amerika Dış İşleri Bakanı J. Kerry, 300 adet askeri danışmanla (uzman) Bağdat'a geldi. Rusya 8 adet yeni savaş uçağını lrak'a sattı ve alelacele teslim etti. lrak'ta Nisan'da seçim yapıldı; seçilen milletvekilleri belli oldu, ama 3 aydır "Hükümet" kurulamıyor. Orta Doğu'nun ikinci büyük enerji kaynaklarına sahip olan lrak'ta elektrikler her gün 6 saat kesik. Karadeniz'in kuzeyinde, Ukraynalı Rus kökenli eşkıyaların işgal ettikleri Donetsk'i geri almak için, Nato askerleri ile Ukrayna ulusal güçleri birlikte sınırı korumaya çalışıyor. İsrail'in lrak'a saldırıları vahşetini 2 ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI TEMMUZ-AĞusros201• her geçen gün artırıyor. Yarısı çocuk ve kadınlar olmak üzere, şu ana kadar I S0'den fazla Filistinli hayatını kaybetti. lrak'ın Şii Başbakanı Maliki, koltuğu için hala direniyor. Iraklı Kürtler bir yandan IŞİD belasından korunmaya, diğer yandan da Kerkük'ü kontrolüne almaya çalışıyor. Etrafımızı saran ateş çemberi Türkiye'yi de kendi türbülansına çekiyor. Enerji Bakanımız olağanüstü bir gayret ve beceri ile bu "çok bilinmeyenli enerji güvenliği" denklemini çözmeye çalışıyor. Bütün bu ahval ve şerait içinde dahi vazifesi, Türkiye'nin enerji arz güvenliğini sağlamak. Bu konuda da çok soğukkanlı, cesur ve tedbirli. Bizim de, sivil toplum kuruluşları olarak, yaşadıklarımızı, bildiklerimizi ve tecrübelerimizi bakanlığımızın bilgilerine sunmamız lazım. Önce lrak'tan başlayalım Irak-Türkiye petrol boru hattını yaparken, bu ülkeyi adım adım inceleme imkanım olmuştur. Petrol rezervlerinde, daha o zaman, dünyanın ikinci büyük zenginliği yatıyordu. Doğalgazda da zengin olduğu halde, taşınması için boru hattı gerektirdiği için, gaz bulunan kuyu tapalanıyor, "sonra döneriz" diye terk ediliyordu. Rumelia, Mansuruya, KhorMor ve Taq-taq petrol sahalarında, pek çoğu tapalanmış (plugged) kuyular görmüştüm. Amerika'nın lrak'ı işgalinden sonra Amerikalılar her biri 130 MW'lık yaklaşık 60 adet gaz türbin generatörü vererek, terk edilmiş bu gaz kuyularının işletilmesini sağladılar ve lrak'a elektrik getirdiler. Şimdi Irak elektriğin büyük bir kısmını bu gaz turbo/generatörleri ile sağlıyor. Gaz kuyularının yenileri de açılsa, bu gaz türbinleri lrak'ın artan elektrik ihtiyacını karşılayamadı. Çıkan gazla daha fazla elektrik üretmek için, gaz türbinleri ve basit çevrimli bu santralleri, kombine çevrimli doğalgaz santrallerine çevirmeye başladılar. Bu şekilde, mevcut gazla tüm lrak'ta 6000 MW'lık yeni kapasite yaratabileceklerini hesapladılar. Kombine çevrimli doğalgaz santrallerinin yapımı Erbil, Süleymaniye, Dohuk, Bağdat'ta devam ediyor ve yakında Samava, Mansuria santrallerinin de programa alınması bekleniyor. Bu gelişme yeni gaz kuyuları açılmasını hızlandırdı. Yeni kuyular açıldıkça bu gazı santrallere taşıyacak boru hatları yapımı da hızlandı. Bu gelişmelerin büyük bir kısmı, Kuzey lrak'ta olduğu için, oluşan üretim fazlasının, en kısa yoldan Türkiye'ye ulaştırılması düşünüldü. Kuzey Irak Türkiye gaz pipe-line'ının inşaatına bugünlerde başlanacak. Gaz sevkinin ilk yıl 2 Bcm olmak üzere, 2020 yılında 6 Bcm'e, 2030 yılında da 15 Bcm'e ulaşması planlandı. Petrolde de benzeri bir durum yaşanıyor. Irak Anayasası'nın 1 12. Maddesine göre, petrol gelirlerinin o/o! ?'sinin Kuzey Irak Bölgesel Yönetimine ödenmesi lazım. Ödemede aksaklıklar akut hal aldı. Kuzey lrak'taki petrol firmaları da kendi başının çaresine bakarak ayrı bir petrol boru hattı yaptılar ve üretimlerini Ceyhan'a aktarma yoluna gittiler. İlk bir milyon varili de İsrail aldı.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=