Türkiye bu konuda, biraz da Maliki'nin baskısı ile destek diplomasisini oldukça ince ayarlıyor. Satışların Halk Bankası'na yatırılmasına yardımcı oluyor. Petrol Firİran Doğalgazı İran'la tek bir "doğalgaz satın alma anlaşması" imzalanmıştır (1997). Bu anlaşma, en pahalı doğalgaz anlaşması olmasının malarının yarattığı bu emrivaki, ödenme- yanında, uygulamada da sorunlu olmuştur. yen petrol gelirlerinin ödenmesi üzerinde baskı yaratıyor. Bütün bu gelişmeler, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi ile Maliki'nin arasındaki gerginliğin azalmasına da yardım ettiği gibi, Maliki için "bükemediğin bileği öp" dönüşünü hazırlayacağı ihtimallerini de güçlendiriyor. Dünya Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Dr. Birol'un vurguladığı gibi, lrak'la ilişkiler iyi ayarlanabilirse, gelecek 20 yıl içinde en yüksek enerji üretimi artışının bir numaralı ülkesi olacak olan lrak'tan, dip komşusu Türkiye de nasibini alacaktır. Ancak, Merkezi Irak Hükümeti ile Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi arasındaki hassas dengenin korunması çok ince bir diplomasi gerektirmektedir. Ukrayna'daki Gelişmeler Kırım'ın referandumla Rusya'ya katılma kararı 2014 yılının en önemli politik gelişmelerinden biridir. Rusya, ayarladığı ince politika ile Obama yönetiminin savaş için isteksizliğini çok iyi değerlendirilmiş ve süratle katılımını hızlandırmıştır. Ancak Rusya'nın yeni stratejisi bununla da kalmamış, Rus çetelerinin Donetsk'i işgaliyle devam etmektedir. Bilindi üzere, 14 Bcm kapasiteli Trans balkan gaz boru hattı Ukrayna'dan geçmektedir. Rus çetelerinin sabotaj tehdidi kadar, Rusya ile gerginlikte misilleme olarak boru gazını kesme operasyonu, eğer bir çılgınlık yapılırsa, Türkiye'nin gaz arzı güvenliğini sarsar. Bütün bu olaylar karşısında taraf olmadığımız için, bu olasılıklara karşı, diplomatik çabaların dışında caydırıcı hiçbir gücümüz de yoktur. Burada verilecek tek karar, Gazprom'dan., "Mavi Akım" gaz boru hattına paralel aynı kapasitede ( 168cm), yeni bir boru hattı yapımını istemektir. Birkaç yıl önce zaten Gazprom, doğalgazı Akdeniz'e ulaştırmak için ikinci "Mavi Akım" hattını teklif etmişti. Ukrayna'daki gelişmeler karşısında bugü_n�çin Gazpsom'_un _Sa_msun tesli_mi gaz anlaşması;-en güvenli kaynak olma özelliğini hala korumaktadır. Sorunların, birincisi, hiçbir zaman tam kapasiteye (10Bcm) ulaşılamamış olmasıdır. "Gaz Metering" yani alınan gazın miktar ve ısıl değerinin tespitinde tartışmalar yaşanmıştır. Hatta, NIGC, Botaş'ı arbitration'a zorlamıştır. Bu gaza, Türkiye'nin arz güvenliğini sağlayacak bir gaz olarak değil, "havuz gazı" gözüyle bakmak lazım. Arz güvenliği stratejimizi bu gaz üzerine kuramayız. Ayrıca Türkiye ile İran arasında zaman zaman oluşan politik görüş ayrılıklarını göz önünde tutarsak, bu gazın İran tarafından, zaman zaman, baskı unsuru olarak kullanılması riskini de göz ardı etmememiz lazım. Azeri Gazı Başta 6,6 Bcm olarak yapılmış olan şimdi 9,0 Bcm'e çıkartılmış olan doğalgaz satın alma anlaşmasından kapasitenin 2030 yılına kadar 14,0 Bcm'e yükseltilebileceği anlaşılmaktadır. Bu miktara TANAP ıçın Azerbaycan'ın taahhüt ettiği gaz miktarı dahil değildir. Azerbaycan'ın rahmetli Haydar Aliyev zamanından beri sürdürdüğü dostluk ve kardeşlik politikası ve bu politikadaki sürdürülebilirlik performansı, gelecekte doğalgaz arz güvenliğimizin en büyük garantisidir. Ancak, Şah Denizi'nden gaz üretim kapasitesi artışının, taahhüt edilen gaz teslimatını karşılayıp, karşılayamayacağı konusunda tatmin edici bir rapora ulaşamadık. İsrail Gazı Yaklaşık bir ay önce düzenlenen "Gas ta Power-İstanbul" konferansında İsrail gazı temsilcisi, İsrail'in Doğu Akdeniz'de bulduğu doğalgaz rezervlerinin büyük bir kısmının Türkiye(Ceyhan) üzerinden Avrupa'ya aktarılmasının en feasible yol olduğunu belirtmişti. Bu hattın gerçekleşmesi için feasibility hesapları ile israil'in Türkiye politikasının örtüşmesi gerekir. Bugün Filistin'de devam eden ve yüzlerce masum Filistinliyi öldüren bombalı saldırılar_ devam ettiği müddetçe bu örtüşmenin yakın bir zamanda gerçekleşmesini olası görmüyoSunuş o ruz. Bir gün gerçekleşse bile, bu gazın, sadece transit gazı olacağını ve Türkiye'nin arz güvenliğine hizmet etmeyeceğini düşünüyoruz. Cezayir Gazı Cezayir'den alınan LNG için halen, BOTAŞ'ın 20 yıl önce yapmış olduğu, 4,5 Bcm'lik satın alma anlaşması yürüklüktedir. Bu anlaşma Cezayir'le sorunsuz yürümektedir. Buna son yıllarda, EPDK lisanslı gaz ithalat şirketlerimizin (özel) alımları da eklenmelidir. Her ne kadar LNG'nin Avrupa (mesela Brugge) teslim fiyatı, boru gazının cross-border fiyatı ile örtüşse bile, piyasada LNG'nin spot fiyatları boru gazının cross-border fiyatlarından farklılık arz etmektedir. Bu noktada sıkıntı yaşatan, 4646 no'lu Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nun, özel şirketleri, BOTAŞ'ın anlaşma yaptığı ülkelerden gaz alınımını sınırlamasıdır. TBMM'ne kadar gelmiş olan, yeni kanun tasarısının, Mecliste görüşülerek, bu gibi sınırlamalarının biran önce kaldırılması lazım. Katar'dan LNG Alınması 2 yıl önce Türkiye Katar'la 2,0 Bcm'lik LNG anlaşması imzalamış, geçen yılın sonunda bu miktar 4,0 Bcm'e çıkartılmıştır. Türkiye ile Katar arasındaki dostluk ilişkileri, gazda arz güvenliğimiz için yeni bir kaynak yaratmıştır. Daha çok Japon şirketlerinin dev yatırımları ile sağlanan LNG üretim artışından 4,0 Bcm'lik bir kapasitenin Türkiye'ye tahsis edilmesi, Türkiye Katar dostluğunu daha da güçlendirmiştir. Son Söz Etraf ımızı çeviren ateş çemberi, coğrafyamızın gereği olarak Türkiye'yi de, kendi türbülansına çekmektedir. Gelişen olaylar, %72'si dışa bağımlı enerji kaynakları temininde, zaman zaman Türkiye'yi çok bilinmeyenli tek denklemin çözümüne zorlamaktadır. Peş peşe gelen seçimler ve seçimlerden beklenen alkışların, ülkemize enerji arz güvenliği ve enerji ithalatındaki uzun süreli ulusal çıkarlarımızla çelişmemesi lazım. Ulusal çıkarlarımızın korunması yolunda alınacak kararlarda, sivil toplum kuruluşlarının desteğinin alrnl}lası göz_ ar_ dı �t;ltlm�melidir. Hoşça ve Dostça Kalın ... ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI TEMMuz-A�usros2014 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=