Makale O TUZLU SU 1197,5 OÜNYADA TOPlA POTANS ll M SU 'lt 1400 MiLYON KM' 1 )6$ MiLYON ICM' (l>ı,.ııll. ,-c otc ıı�bm!a) STSAMTUiLSYUON"2K,M5 ' Ml . (luıu7l KIUC0TtUltPoLlAtr�ıOlAt) 240SMI ICm' KIO,t V..- Altı k,v\ı olatık 10,11 Ml�Km' K0 Suvu,41'0,4YMırll0, ıt0 ıcmı yer üstü ve yer altı su potansiyeli yılda ortalama toplam 1 1 2 milyar m3 olup, 44 milyar m3'ü kullanılmaktadır[2]. Ülkemizdeki kul lanılabilir su potansiyeli 1 23 milyar m3 olarak hesaplanmış olsa da bu değer uzun yıllar ortalamasıdır. Bu değerin 195 milyar m3 arasında değiştiği yapılan çalışTablo.l Dünya'daki Su Potansiyelinin dağılımı [1] malarda görülmektedir. Bu nedenle suya ilişkin yapılacak planlarda suyun yıllık 65 milyar m3'ün altına inebileceği biDenizlerde buharlaşan 505.000 km3 suya karşın, denizlere linmelidir[3]. yağış olarak dönen su miktarı 485.000 km3'tür. Başka bir deyişle her yıl 47.000 km3'Iük su miktarı denizlerden karalara dönmektedir. Bu miktar su, dünyanın yıllık toplam yenilenebilir su miktarıdır ve karalarda canlıların kullandığı tatlı su kaynaklarını besler. Toplam yenilenebilir su miktarı değişik kaynaklarda, farklı değerlerde, örneğin 40.000 km3 veya 41 .000 km3 olarak verilmektedir. Karalara düşen toplam yıllık yağışın ancak üçte birlik kısmı su kaynaklarını beslemektedir. Bu oran bölgelere göre değişkenlik gösterebilmektedir. Akışa geçen miktarın bugün için ancak 90.00 km3'ü teknik ve ekonomik olarak kullanılabilir durumdadır. Su zengini olmayan ülkemizde kişi başına düşen yenilenebilir su potansiyeli, 2000 yılı nüfusu göz önüne alındığında yaklaşık 3.500 m3'dür. Dünya ortalaması olan 7.600 m3'ün yaklaşık yarısına karşılık gelen bu değer nedeniyle, ülkemiz su yoksulu olmamakla birlikte, su sıkıntısı bulunan ülkeler arasında sayılmaktadır. Kişi başına düşen teknik ve ekonomik olarak kullanılabilir yıllık su miktarı 1.500 - 1 .735 m3 mertebesinde olup, ülkemiz su azlığı yaşayan bir ülke konumundadır[4]. Türkiye drenaj sahaları bakımından 26 havzaya ayrılmıştır. Türkiye Su Kaynaklan Bu havzaların ortalama akım değeri, elektrik üretimi (tekTürkiye'de yıllık ortalama yağış yaklaşık 643 mm olup, yılda nik ve ekonomik) ve tarım (tarım alanı ve sulanabilir alan) ortalama 501 milyar m3 suya tekabül etmektedir. Bu suyun açısından değerlendirildiğinde ortaya tablo 2'deki değerler 274 milyar m3'ü toprak ve su yüzeyleri ile bitkilerden olan çıkmaktadır. Tablo 2'de bazı havzalar gösterilmiştir. Tabbuharlaşmalar yoluyla atmosfere geri dönmekte, 69 milyar lonun son kısmında Türkiye'deki bütün havzaların elektrik m3'1ük kısmı yer altı suyunu beslemekte, 158 mil yar m3'1ük kısmı ise akışa geçerek çeşitli büyüklükteki akarsular vasıtasıyla denizlere ve kapalı havzalardaki göllere boşalmaktadır. Yer altı suyunu besleyen 69 milyar m"lük suyun 28 milyar m3'ü pınarlar vasıtasıyla yer üstü suyuna tekrar katılmaktadır. Ayrıca komşu ülkelerden ülkemize gelen yılda ortalama 7 milyar m3 su bulunmaktadır. Böylece ülkemizin brüt yer üstü suyu potansiyeli 193 milyar m3 olmaktadır. Yer altı suyunu besleyen 4 1 milyar m3• de dikkate alındığında, ülkemizin toplam yenilenebilir su potansiyeli brüt 234 milyar m3 olarak hesaplanmıştır. Ancak günümüz teknik ve ekonomik şartları çerçevesinde, çeşitli maksatlara yönelik olarak tüketilebilecek yer üstü suyu potansiyeli yurt içindeki akarsulardan 95 milyar m3 , komşu ülkelerden yurdumuza gelen akarsulardan 3 milyar m3 olmak üzere, yılda ortalama toplam 98 milyar m3'tür. 14 mil yar m3 olarak belirlenen yer altı suyu potansiyeli ile birlikte ülkemizin tüketilebilir 401 ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI evı.oı.201• �Adı Fırat Dicle D.kıradenlz D,altdenlz Antalya B.kıradenlz s.ytıın Ceyhan Yatilırınık Arlı 8.n\lndıNıı Asi Gediz T� 'lbplamı 1Wcnik Potınıly9I GNh/yıl 84, 1 12 48,706 14.90 48,478 41 101 27.445 41071 23,079 34213 17,914 4Ö916 20,875 43282 22,163 29342 18,685 23102 13, 1 14 -40971 6,263 -42736 4,897 34700 3,916 116.06 431,976 Ekonomik 1inm Sulınıblllr Potınıly9I Alını Alın GNh/yıl Hı Hı 37,961 4,293,793 4,111,316 16,751 1,148,238 l,137,lı28 1 1 ,062 712,575 350,717 S,029 438,281 327,?9 5,163 451 ,224 448, 1 1 2, 176 855,008 640,557 7,571 764,6?3 714,014 4,652 779,792 713,67 5,291 1,617,206 1,401,213 2,287 642.017 641 , 137 831 1 ,044,296 901,383 102 376,24 331,719 243 667,207 623.403 126,109 ,ıoı,ss, 9447,702
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=