.. -•- ca:MıUıoıa.ouu•ıtııı. 1 MT(Mi(....KtMıt[t'ftMt Sunuş O .... ,.�_,., .... .,_.._ı,.•..,. Şekil 3. !sınma Kojenerasyondan Yapılırsa Doğalgaz Tasarrufu Şekil 4. Kojenerasyon ile Bölgesel !sıtmanın Prensip Şeması ısıtma bir de kojenerasyon ile sağlanan bölgesel ısıtma ile 3'ü arasında şöyle bir sıralama yapabiliriz: Kışın en soğuk zamanında bir bağımsız kombi sahibi ayda 400 lira ödüyor ise merkezi ısıtmada bu miktar 300 liraya, kojenerasyon ile sağlanan bölgesel ısıtmada ise 100 liraya kadar düşebiliyor. Toplu Konutlarda Kojenerasyon Neden Yavaş Yürüyor? Yaklaşık 4 yıl önceydi; toplu konut kojenerasyonu geliştirilmesi için, ETKB'na bir model sunmuştum. Bu modelde, TOKİ'nin bundan sonra yapacağı konutların kojenerasyon sistemleriyle ısıtıp, soğutulması ve aydınlatılmasıydı. ETKB'da, o günlerde Enerji İşleri Genel Müdürü ve onun Şube Müdürü bu projeye önem ve ağırlık vererek çok geniş kapsamlı bir toplantı düzenlediler. Bu toplantıda Bakanlığa bağlı kuruluşların, DPT'nin EPDK'nın ve bir de TOKİ'nin yüksek düzey temsilcileri vardı. Enerji İşleri -Genel Müdürü toplantıyı açtıktan sonra bana dönerek, buyurun sunumunuza başlayın dedi. Ben kojenerasyon teknolojilerinin sağlayacağı, üretimde enerji tasarrufunu, dünyadaki uygulamaları ve ülkemizdeki yasal ve yapısal boşlukları anlattıktan sonra TOKİ'nin üst düzey yetkilisi söz alarak şunları söylemişti: "Özkan Bey! Biz kojenerasyon teknolojilerinin üstünlüğünü de, faydalarını da ve ülkemize kazandıracaklarını da inkar etmiyoruz. Ancak Sayın Başbakanımız, bizden her yıl 100.000 konutun sahiplerine teslimini istiyor. Bu sistem bize zaman kaybettirir de, bu teslimatları zamanında yapamazsak Sayın Başbakanımıza ne deriz?". Ben de kendilerine, "Kojenerasyon sistemlerinin toplu konutun inşaat ve tesisat projeleri ile birlikte ele alınmasında, zaman kaybı değil zaman tasarrufu sağlayacaklarını ve bunu Rusya'da Krasnodar'da ispatladığımızı, projeyi 4 ay daha erken teslim ettiğimizi, ifade etmiştim". Ama sonuçta, imam bildiği duaları okurmuş. TOKİ toplu konutların ısıtılmasında, dünyanın en savurgan dizaynını uygulamaya hala devam ediyor. Böylece, bir kamu kuruluşu olan TOKi'nin önderliğinde Türkiye'de süratle gelişeceğine inandığım "Toplu Konut Kojenerasyonu" da Bakanlık raflarındaki yerini alıyor. Toplu Konutlarda Kojenerasyonu Canlandırmak için Ne Yapmak Lazım? • Ülkemiz insanları, yeni uygulamalarda oldukça temkinli. "Komşum yapsın da görelim". Mantığı hakim. Bir örnek vermek gerekirse, 9799 sayılı Otoprodüktörlük Kararnamesi Eylül l 98S'te çıkartıldığı halde, tam 7 sene hiç kimse kendi fabrikasına kojenerasyon tesisi kurmaya cesaret edemedi. 1992 yılında "Yalova Elyaf" 3,7 MW'lık kojenerasyon tesisini kurdu da, arkası çorap söküğü gibi geldi. Yani, pilot projeler geliştirmek lazım. • Yasal alt yapı noksanlığı var. Bizde enerji verimliliği Kanunu var (5627 sayılı). Bu kanun daha çok tüketimde enerji tasarrufunu hedef alıyor. Avrupa Birliği'nin 14 Şubat 2004'te çıkardığı ve Kasım 2012 tarihinde revize edilen "Cogeneration Directive" benzeri bir kanun çıkartamadık. Ancak son aylarda güzel gelişmeler oldu. ETKB, YEGM'nin çıkarttığı yönetmelik ve tebliğ ile Yüksek Verimli Kojenerasyon kavramı, yasal tarifine kavuştu. En azından, lisanssız kojenerasyon tesisi kuracak yatırımcıların önündeki engellerden biri kaldırılmış oldu. • Madem ki, kojenerasyon teknolojisi uygulaması bu kadar büyük enerji tasarrufu sağlıyor ve madem ki biz de enerji kaynaklarında %72 oranında dışarıya bağımlı bir ülkeyiz, "Kazan-Kazan" esasına göre, çok tasarruf sağlayana çok teşvik uygulaması getirebiliriz. Ayrıca doğalgaz yakan yüksek verimli tesislerde, yatırım indirimi, gümrük vergisi ve KDV muafiyeti ve vergi dilimleri üzerinde yeni yasal düzenlemeler yapmamız lazım. Almanya, İngiltere, Danimarka ve Hollanda böyle yapıyor. • Bir kanun veya yönetmeliğin müeyyidesi yani cezası yoksa başarısı şüphelidir. Ülkemiz için "altın yumurtlayan tavuk" olan kojenerasyon uygulamaları, yeni yapılacak toplu konutların "olmazsa olmaz" şartı olmalıdır. Dostça ve Hoşça Kalın... Kaynakça: TÜRKOTED Yönetim Kurulu Üyesi Özgür ÇALIK'ın "Toplu Konutlarda Enerji Talebi ve Kojenerasyon" başlıklı ıccı 2014 sunumu ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI EKiM 201• 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=