Enerji Verimliliği O Makale Aşağıda yer alan Şekil I de belirli ülkelerin gayrisafi yurtiçi 25x25 milimetreye düşürülür. Kırılan hammaddeler çeşitlehasıla (GSYH) - çimento tüketim grafiği yer almaktadır. Ge- rine göre stoklanır. Tozlar transfer noktalarındaki elektrofılt- nel olarak, kişi başı gayrisafi yurtiçi hasıla değerinin 15.000 reler veya torbalı filtrelerle geri kazanılır. Kırılan hammadde- ila 25.000 USD/kişi olduğu aralıkta çimento tüketimi en ler değirmenlerde öğütülerek toz haline getirilir. Toz haline yüksek seviyeye ulaşmakta, bundan sonra tüketim uzun gelmiş hammaddeler belli oranlara göre karıştırılır. Çimento süre sabit kalmakta ve sonrasında gelir artışı ve nüfusa bağlı hammaddelerinin belli bir orana göre hazırlanmış bu karışıolarak kademeli olarak azalmaktadır. Çimento, altyapı ya- mına FARİN denilir. Farinin ana bileşenleri kireç ve silistir. tırımlarında konuta oranla daha yoğun kullanılmaktadır. Bu nedenle ekonomik gelişimini tamamlayan ülkelerde çimen- Kireç daha ziyade kalker veya marn gibi kalsiyum karbonat to tüketimi azalmaktadır. içeren kayaçlarda bulunmaktadır. Silis için ise başlıca kayŞekil I incelendiğinde ekonomik gelişmesini tamamlamış ve kişi başı GSYH değeri 35.000 USD ve üzeri olan İngilte re, Fransa, Almanya, Japonya, Hollanda, ABD gibi ülkeleri içine alan bir grup ülke için yıllık kişi başı çimento tüketi minin ortalama 400 kg civarında sabit bir rakama ulaştığı görülmektedir. Gelişimini tamamlayan ülkelerde çimento ihtiyacı azalmaktadır. Türkiye'de bu değerin, 1 1.000 USD kişi başı gayrisafi yurtiçi hasıla ile 650 kg olduğu görülmek tedir. Ancak, GSYH değeri 45.000 USD olsa da hala yıllık kişi başı çimento tüketiminin 800 kg olduğu Singapur gibi ülkeler de mevcuttur. Ülkemizin milli gelir artış hızı ve gelecekteki yatırım planla rı göz önüne alındığında, çimento ihtiyacımızın 2020 yılına kadar artarak yıllık 85-90 milyon ton seviyesine ulaşacağı ve uzun yıllar benzer seviyelerde kalacağı öngörülmektedir. Ancak, çimento ihtiyacının 2020 sonrası gelir seviyesi ve nüfus oranı parametrelerine bağlı olarak artış gösterebileceği de düşünülmektedir. 2.Çimento Üretimi Çimento üretiminde hammadde olarak kalker, kil ve marn kullanılmaktadır. Ocaktan getirilen hammaddelerin boyutları tozsuzlaştırma ünitesi ile donatılmış bir kırıcıda, yaklaşık ı,aıf------------------ m,1------------------ ...1------------------='-- 1,000 ZOJX)0 H.000 ıo,c:,ıxı 11,'X(I '°(X() 11 t0.o» \.VC"f Dil L'\'�,;ffif'4.ırtJII ,;.ı,r P.-, (,4plY ,$ı Şekil 1 . Yıllık kişi başı çimento tüketiminin GSYH ile değişimi (La farge Yıllık Raporu, 20 1 O, www.lafarge.com) nak kildir. Bunları alumina ve demir oksit takip eder. Ka rışımda daha az miktarlarda magnezyum ve alkali oksitler gibi diğer maddeler de bulunur. Farin silosundan tartılarak alınan farin, siklonlardan oluşan bir ön ısıtıcı-ön kalsinasyon sistemine beslenir. Farin siklonlarda 30°C'den 1000°C'ye kadar ısıtılarak %90 oranında kalsine olur. Ön kalsinasyo nunu tamamlayan farin, tamamen pişirilmek üzere DÖNER FIRIN'a beslenir. Farin, fırında pişerken hammadde içerisindeki oksitler önce serbest hale gelirler ve sonra sıcaklık yükseldikçe aralarında yeni bileşikler oluştururlar. Ön ısıtıcıdan gelen farin döner fırında l 500 °C'de pişirilerek kalsine edilir ve Kalsiyum-Aluminyum-Silikatlardan oluşan granüller haline gelir. Oluşan bu ürüne KLİNKER denir. Döner fırından çıkan Klinker 100° C'ye kadar hava ile so ğutulduktan sonra düşey değirmenlerde veya bilyalı değirmenlerde öğütülür. Daha sonra öğütülmüş klinker, klinker stokholünde depolanır. Soğutucudan çıkan klinker çimento üretiminde bir ara ürün sayılırve inşaatlarda kullanılan çimento, klinkerin bir miktar kalsiyum sülfat (alçı taşı) ile öğütülmesi sonucu elde edilir. Klinker ve alçının öğütülmesinde daha çok bilyalı değirmenler kullanılır. Klinkere öğütme sırasında ağırlıkça %3-5 ara sında kalsiyum sülfat (alçı taşı) katılır. Bu işlem çimentonun su ile karıştırıldığında kimyasal reaksiyonların ve katılaşma sürecinin kontrolü bakımından zorunludur. Çimento silolarda depolanır. Çimentonun satışı torbalarda veya dökme çimento olarak yapılır. 1. Torbalı Çimento: Çimento, iki veya üç katlı özel kraft ka ğıttan yapılmış torbalara konulur. Bu torbalar ülkemizde ve diğer pek çok ülkede 50 kg'lıktır. Ancak bazı ülkelerde 25 kg'lık torba kullanıldığı da bilinmektedir. 2. Dökme Çimento: Çimento silolarından alınır ve doğrudan özel tankerlere (silobas) yüklenerek hazır beton te sislerindeki veya inşaat mahallindeki beton santrallerine sevk edilir. ENERJİ ve ÇEVRE DÜNYASI KASIM/ ARAL1K 201, 75
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=