Sunuş O ÖzkanAĞIŞ TURKOTE.D Onursal Başkanı E.NE.RKO Enerji Hizmetleri Yönetim Kurulu Başkanı ozkan.agis@enerko.com.tr Petrol Fiyatları Niye Düşüyor? Düşük Fiyatlar Petrol Üreten ve Tüketen Ülkelere Nasıl Yansıyor? Amerika'da neler oluyor? 1965 yılında Amerika'ya çalışmaya gittiğimde beni en çok şaşırtan, akaryakıt fiyatlarının ucuzluğuydu. 1 galon benzin 70 cent'ti. Yani, benzin coca-cola'dan daha ucuzdu. Bu ucuzluk, Texas'ta ve Kaliforniya'daki petrol kuyularını durdurmuştu. Çünkü ithal benzin petrol, daha ucuzdu. Araba satışları, rekor üstüne rekor kırıyordu. Bu saadet devri, 1972 yılında başlayan petrol krizine kadar devam etti. Petrol fiyatları dört misli arttı. Amerikalılar savurganlıklarının farkına varmaya başladılar. Tasarruf frenine bastılar; Carter l 978'de çıkartmak zorunda kaldığı ve dünyada "Energy Act'' olarak bilinen "Tasarruf önlemleri paketi" ile ülkesine tasarruf konseptini getirdi. Amerika'nın petrol ithalatı azalınca, dünya petrol fiyatları düşmeye başladı ancak hiçbir zaman eski seviyesine geri gelmedi. Berlin duvarının yıkılması ve Rusya'nın perestroykayı uygulamaya koyması ile Gorbaçov, soğuk savaşı sona erdirdi ve o tarihten itibaren petrol fiyatları uluslararası gerginliklerle değil de, piyasa ekonomisi ile belirlenmeye başladı. Bu dönemde petrol 30-45 $ bandında dalgalandı. Soğuk savaş ın sonlanması, sadece Rusya'da değil, Çin'de ve Hindistan'da da çok büyük ekonomik hamlelerin kaldıracı oldu. Üçüncü ülkelerde gelişen bu ekonomik uyanışlar, enerji kaynakları talebini olağanüstü arttırdı ve 201O yılına gelindiğinde petrol 100 $ olmuştu. 2010-2014 arasında da bu fiyat, 10011O $ bandında dalgalandı durdu. Yüksek petrol fiyatları Amerika'da kaya petrolü (shale oil) ve kaya gazı (shale gas) yatırımlarını yeniden canlandırdı ve fiyatlar I 0S $ seviyesini geçince de, bu çalışmalar hızlandı. Eski petrol kuyularının yeniden açılmasıyla ve kaya petrolünün "hidrolik parçalama" (frac2 ENERJİ ve ÇEVRE DÜNYASI MART201s turing) teknolojisi ile çıkartılmasıyla, Amerika (USA) dünyanın en büyük petrol üreticisi durumuna geldi (12.5 m.barrel/day). Böylece Amerikan ekonomisi 2007-2008 yıllarında yaşadığı ekonomik krizden (resession) çıkıyor ve FED tahvil satışlarında frenine basarak, dünyada dolar bolluğu saltanatına son veriyordu. Bu arada, Amerika'da kaya gazı ünitesi 300 Bcm/yıl'a ul aş ıyor ve Amerika, Rusya'dan sonra en çok gaz üreten ülke tahtına oturuyordu. Bu üretim doğal gaz fiyatlarını 3-4 $/mmBtu (Avrupa'da 10-11 $/mmBtu) seviyelerine kadar ucuzluk getiriyordu. Bu fiyatlar da sanayicilere dünyada rekabet üstünlüğü sağlıyordu. Bu arada dünyada neler oldu? Sosyalist bloğun (Çin dahil), liberal ekonomi uygulamaları ile uyanışı, ekonomide enerji kaynakları fiyatlarını hep yüksek seviyelerde tuttu (petrolü 1 1O dolar ve doğal gazda 1012 $mm Btu seviyelerinde). Bu durum başta Rusya olmak üzere, tüm petrol ve doğal gaz üreten ülkeleri şımarttı. En çok şımaran da Rusya, Katar, Suudi Arabistan ve İran oldu. Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) 2014 yılında yaptığı tespitlere göre, petrol üreten, tuzu kuru ülkelerin dışında tüm tüketici ülkeler, bu yüksek fiyatlar karşısında oluşan cari açıkları nedeniyle, son 5 yıl içinde, enerji tasarrufu önlemlerini yürürlüğe koyarak, kemerleri iyice sıkmaya başladılar. Cari açığı azaltmak uğruna, yüksek ekonomik büyüme hedeflerini küçülttüler. Dünya'da son 20 yıl içinde iyice kronikleşmiş olan %2'1ik enerji tüketim artışını o/o 1,5'1ara, daha sonraki yıllarda da o/ol 'lere çekmeyi hedeflediler. Çin, Hindistan, Almanya, İngiltere, Brezilya ve Türkiye gibi büyük ekonomilerin, ağır sanayide yüksek teknolojilere kaymaları, dünya enerji kaynakları talep artışını durdurdu. Dünya petrol üretimi son 3 yıldır 91-93 milyon varil/gün bandını aşamadı. Çünkü talep artışı çok zayıf kaldı . Talep zayıflamasında, özellikle, Almanya, Çin, İspanya ve Amerika'daki yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmenin payı da büyük oldu. Ancak petrol talebini en çok frenleyen faktör dünyada enerji üretim verimliliğini arttıran ve sanayide enerji yoğunluğunu düşüren teknolojilerin kullanılması oldu. Bu teknolojik gelişmeler olurken, uluslararası ilişkilerde büyük çalkantılar (turmoil) yaşandı. Rusya Kırım', işgal etti. Ukrayna'daki rus gerillalarını fişekleyerek iç savaş başlattı . İran nükleer santrallerinin kurulmasında ısrar etti ve hatta hızlandırdı. Katar ve Suudi Arabistan, ülkelerinin savunma gücünü arttırdılar ve Amerika ile ittifaklarını güçlendirdiler. Bu gelişmeler Arap ülkelerinde büyük rahatsızlıklar yarattı. Tunus'tan başlayan ':Arap Baharı" hareketleri oradan Mısır'a, Yemen'e, Suriye'ye, Bahreyn'e sıçradı. Bu ülkelerde ayaklanmalar, demokrasiyi değil yeni askeri müdahaleleri getirdi. Politika dünyasında taşların yeniden oynaması ve bu olaylarda, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde 5 büyüklerin veto haklarını kullanmaları, barış yerine savaşı getirdi. Daha önceleri sadece Afganistan'da konuşlanmış olan Taliban ve El-Kaide terör örgütleri, oluşan boşluğu gördüler ve Suriye, Irak, Libya ve Yemen'i kan gölüne çevirdiler. Rusya ile Amerika ve Avrupa arasında soğuk savaş ilerlerken, Ortadoğu'da sıcak savaş bütün şiddetiyle devam ediyordu. Düşük petrol fiyatları Rusya, İran ve Malezya gibi, oldukça yüksek maliyetli petrol üreten ülkeleri vurdu. Bu ülkelerde petrol çıkarma maliyetleri yani kuyubaş ı fiyatları çok yüksek (40-50 $ arasında). Rusya, petrol fiyatlarını her 1 $ düşüşünde 2 milyar $ kaybediyor. Geçen senenin baş ında 450 milyar $'a kadar
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=