4. Ağırlıklı Dağılım İle Değerlendirme Petrole ilişkin ekonomik riskin değerlendirilmesi için, burada ''.Ağırlıklı" değerlendirme yöntemi kullanılarak değerlendirme yapılmıştır, Ağırlıklı değerlendirme yöntemi, bir karar verme ve çoktan seçme yöntemi olan ''.Ağırlıklı Dağılım Kuramı"nın bir parçasıdır[9]. Bu kuram ile eldeki verilerin daha iyi yorumlanabilmesi için ağırlıklı değerlendirme yöntemiyle elde edilen katsayılarla değerlendirme yapılabilmektedir. Ağırlıklı dağılım fonksiyonu çerçevesinde; fw(x; B,/3)= w(x,f3)J (x; 0) Cü (1) yazılabilmektedir (Patil, 2002). Burada; r(x;0,f3) ağırlıklı dağılım fonksiyonunu, 0 ilgilenilen parametreyi, /J göz önünde bulundurulan kriterleri w (x,/J)ağırlık fonksiyonunu, J(x;0) gözlemlenen kayıt fonksiyonunu w normalizasyon faktörünü ifade etmektedir. Çalışmamız çerçevesinde sadece petrol ile ilgilenildiğinden tek bir parametre olarak göz önüne alınmış olup, dolayısıyla ağırlıklı dağılım fonksiyonunun tek bir parametreye bağlı olduğu varsayılmıştır. Ayrıca, ağırlık fonksiyonunun sabit olduğu ve gözlemlenen kayıt fonksiyonunda geçmiş değerler çerçevesinde nümerik değerlerle ifade edilmiştir. Bu bağlamda, normalizasyon faktörünün I alınabileceği göz önüne alındığında, ağırlıklı değerlendirme yönteminin matematiksel ifadesi; olarak yazılabilir [ 1 1 - 1 3]. 5. Ülkemiz Açısından Güvenilirlik Faktörlerinin Değerlendirilmesi (2) Ülkelere ilişkin olarak ağırlıklı dağılım yöntemi ile değerlendirme yapılmış ve "Güvenilirlik Faktörleri" belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar Şekil 6'da grafik olarak verilmektedir. Şekil 7'de ise, ülkelerin rezervleri ve ağırlıklı dağılım yöntemi ile ulaşılan sonuçlar birlikte verilmektedir[ 1 2]. Ayrıca, Şekil 7'de de OPEC ve Diğer MENA (Middle East & North Africa) ülkeleri ortalaması ve genel ülkeler ortalamasına ilişkin "Güvenilirlik Faktörleri"nin yıllara göre değişimi verilmektedir. 6. Sonuç Güvenilirlik incelemesi bağlamında ülkemiz açısından değerlendirme yapmak istersek; Şekil 6'nın incelenme-sinden, petrol temini açısından en güvenilir ülkeler arasında Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan ve Umman olduğu görülmektedir. Güvenilirlik faktörü düşük olan ülkeler olarak ise Irak, Nijerya, Venezüella olduğu görülmektedir. İran'ın son gelişmeler çerçevesinde ortalama güvenilirlik .... 0,7"0 ..... o.ıoo '· '°' § o,ıoo ; a � s ı ! :; 0 0 0,200 a ! 0,100 :i 0 ; 0 s Makale O ! ! o• ! ! � 0 Ortalama 0,522 ;ı a Şekil 6. Ülkelerin güvenilirlik faktörleri ve ortalama güvenilirlik faktörleri. 5,00>< '·""' , . .. .. ,,. ..... , .... ,.,,. '·""' '·""' •I.� Şekil 7. Ülkelerin rezervleri ile yıllık ortalama risk değişiminin değerlendirmesi. 0,610 O,S90 0,570 o,sso 0,530 o.sıo 0,490 0,470 1996 1993 2000 2002 2003 2004 200S 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 OPECOıulamaPolltlkRlsk OlltrMENA.Otıa�ma Pol i tik ltlık Şekil 8. OPEC ve diğer MENA ortalaması ve ülkeler ortalaması ile güvenilirlik faktörü değerlendirmesi. faktörünü yakaladığı gözlenmektedir. Buna karşın, rezervi yüksek olan ülkelerden Türkiye'nin komşusu olan İran ve lrak'ın durumunun ülkemiz açısından değerlendirilmesi gerektiği söylenebilir. Bir başka deyişle, bu ülkelerdeki değişimler doğrudan Türkiye'yi de etkileyecektir denebilir. Şekil 8 incelendiğinde ise, MENA ülkelerinin güvenilirlik faktörünün son yıllarda düşmüş olduğu görülmektedir. Çalışmamız sonucunda, güvenilirlik faktörleri yüksek olan ülkelerin esas itibariyle stabil ülkeler olduğu görülmektedir. ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI MART 2015 4 7
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=