Azaltılması Hedeflenen Kayıplar (Yatırım maliyet, az) ' l=°MJfalamı ıOl(Omıı.ıaıan- :�hal.ılan Yatırım malıyeti � -_ gerektiren kayıplar I AG&OG � ! kaç1lk �-...r--- � ı-----' Tratot>.ıar ka)'Pın -dtnQHU� �-ın Tııto-kl--Of'ny(ıl< HllklSoyıçolwmı (•1000 ııdollgOn) Teknik Bilgi O Şekil 1 . Dağıtım sisteminde meydana gelen kayıplar Şekil 2: Kaçakların azaltılmasına yönelik sistematik da olan mevcut kayıp/kaçak önleme sistemlerinin, bu hedefleri karşılama konusunda etkin olmadığı görülmektedir. ili. Çözüm Metodolojisi Bu bölümde; Fransa, Kanada ve ABD gibi gelişmiş ülkelerde uygulanmakta olan ve elektrik şebekelerindeki kayıp/kaçak oranlarının azaltılmasında kullanılan bir çözüm metodolojisinden bahsedilecektir. Dağıtım şirketleri tarafından kolaylıkla kullanılabilecek bu metodolojinin hedefi, dağıtım şebekesinde enerji kayıplarının yaşandığı bölgeleri lokalize etmek ve şebeke verimini artırarak dağıtım şirketlerinin yatırım risklerini ortadan kaldırmak olarak tanımlanmıştır. Bu amaçla öncelikle mevcut kayıplar sınıflandırılmış, kayıpların azaltılması için bir sistematik kurulmuş ve işleyiş adımları belirlenmiştir. A. Kayıpların Sınıflandırılması Dağıtım şebekelerindeki kayıplar, teknik nedenli ve teknik olmayan nedenli kayıplar olarak sınıflandırılabilir. Teknik nedenli kayıplar genelde iletim hatları ve transformatörlerin düşük verimle çalışmasından kaynaklanmaktadır. İletim hattı Joule kayıpları, transformatör demir ve bakır kayıpları, bu tür kayıplara örnektir. Bakır kayıpları, transformatörün aşırı yüklenmesi ve dengesiz çalışma sebebiyle artabilir. Bu durumda kayıplar, fazların ve transformatörlerin yüklenme oranları dengelenerek azaltılabilir; fakat dengeli yük durumunda meydana gelen kayıplar için çeşitli yatırımlar yapılarak altyapı iyileştirilmesine gidilmesi gerekmektedir. Teknik olmayan kayıplar ise, büyük yatırım maliyetlerine katlanılmadan azaltılabilecek kayıplardır. Bu kayıplar, kaçak enerji kullanımı, kablaj hataları, sayaç ve faturalama hataları olarak verilebilir. Verilen hedefe ulaşmak adına, teknik olmayan kayıpların azaltılmasına yönelik çalışmalar yapmak daha akılcı olacaktır. Önerilen metodoloji de bu konuya eğilmiştir. Şekil l 'de, bir dağıtım sisteminde meydana gelen kayıpların kırılımı verilmiştir. B. Kaçakların Azaltılması Metodoloji, kaçakların belirlenmesi için sistematik bir yaklaşım sunar. Akıllı veya standart tip sayaçlardan gelen veriler, "Sayaç Veri Analizi" sürecinden geçerve irdelenmesi gereken sonuçlar (kesinti, sayaçlara yasa dışı müdahale, gerilim düşümü vb.) süzülür. Süzülen bu verilerden, fiziksel inceleme gerektiren sonuçlar ilgili iş birimlerine iletilir. Söz konusu yaklaşımın blok diyagramı Şekil 2'de gösterilmiştir. C. İşleyiş Adımları Kayıp/kaçak enerjinin azaltılması sürecindeki işleyiş, 4 adıma ayrılmıştır. Bunlar sırasıyla planlama, araştırma, analiz ve öneri safhalarıdır. Planlama adımında, kayıp/kaçak konusunda yüksek risk taşıyan bölgeler ve bu bölgelerde uygulanacak araştırma stratejisi belirlenir. Sonrasında gelen araştırma adımında, uygun ekipmanlar kullanılarak dağıtım hatlarındaki veriler örneklenir. Sahadan toplanan veriler, güçlü bir mantıksal analiz yazılımı ile analiz edilir. Elde edilen sonuçlar, öncelik sırasına göre düzenlenir ve dağıtım şirketlerine alınması gereken aksiyonlarla ilgili önerilerde bulunulur. Her adımın detaylı açıklaması, takip eden kısımda sunulmuştur. I. Planlama Risk bölgeleri, aşağıdaki kriterlere göre belirlenir: • Yüksek güç talebi • Transformatör değerleri • Müşterilerin kullanım alışkanlıkları • Sayaçlara yasa dışı müdahale geçmişi Şebekede, bahsedilen kriterlere göre diğerleri arasında sivrilen bölgeler, risk bölgesi olarak nitelendirilir ve araştırma safhasında irdelenir. 2. Araştırma Risk bölgesindeki detaylı güç akışı, müşteri sayısı ve kurulu gücü gibi veriler elde edilmelidir. AG ve OG akım ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI NiSAN 2015 51
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=