cesca lliceto'ya TEK'in enterkonekte sistemini, aktif reaktif dengelerini ve sistemin güvenilirliğini etüd ettirdi. O'nun tavsiye ve talimatlarını kanun gibi uygulattı. 2007 yılına kadar, 15000 km'lik 380 KV'lık ve 31000 km'lik 154 KV'lık enerji nakil hattının dünya santrallerinde planlanmasında, kontrolünde ve yapımında Prof. lliceto'nun çok büyük payı olmuştur. Yani, Türkiye'de enerji naklinin omurgasını oluşturan TEİAŞ teknik ve teknolojik yönden son derece sağlam temeller üzerine oturtulmuştur. Enerji Bakanlığımız, çok isabetli bir kararla, Prof. lliceto'nun sözleşmesini, 2006 yılında 3 yıl daha uzatarak, kendisinden Türkiye'nin enterkonekte sisteminin, Avrupa şebekesi ile senkron çalışmaya uygun hale getirilmesi projesinin sorumluluğunu vermiştir. Kasım 2012 ayına kadar sistemimiz Avrupa ile senkron çalışacak duruma getirilmiştir (UCTE Sistemi). Sistem üzerinde bu çalışmalar yapılırken, TEİAŞ'ın mühendis ve uzmanları da, yine Avrupa standartlarını öğrenmiş, bunları araştırma, planlama ve işletmede kullanma yeteneği kazanmıştır. Bugün TEİAŞ'ın APK (Araştırma, Planlama ve Koordinasyon) dairesi, iletimde en güvenilir araştırma ve planlama kuruluşu olmuştur. leri, santrali devre dışı bırakacak (tripout) büyük bir arızada, ünitelerin nasıl toparlanacağını ve sistemle senkronize edileceğini çok iyi öğrenmişlerdir. Bölgesel arızalar ayda birkaç defa olmakta, Yük Tevzi Merkezi, bazı tüketim bölgelerinin elektriğini keserek, arızayı sınırlı bir bölge içinde ve çok kısa sürede gidermeyi başarmada deneyim kazanmışlardır. Ancak,EÜAŞ'ın ve TEİAŞ'ın bu deneyimli mühendisleri, özelleştirme süreci içinde, yer ve şirket değiştirmiş, genç mühendisler de, büyük arızaları giderecek ve/veya yönetecek deneyim ve cesarete sahip olmadıkları için bazı bölgelerin elektriklerini zamanında kesme cesaretini gösterememişler ve sistem frekansının 47.5 Hz'in altına düşmesine mani olamamışlardır. Çukurova Bölgesinde Özel Sektör santrallerindeki operatörler bu cesareti gösteremeyince veya TEİAŞ Yük Tevzi Merkeziyle gerekli koordinasyon zamanında sağlanamayınca, Ulusal sistemde frekansın düşüklüğünden ve yer yer de aşırı yükten çöküşlere engel olamamışlardır. Nitekim, 31 Mart günü, ulusal enterkonekte sistemimizin mimarı Ord. Prof. Francesca lliceto'yu telefonla arayarak görüşlerini istediğimde, buna benzer nedenler göstermiştir. Bununla beraber Enerji Sunuş O temi, tamamen Avrupa standartlarına uygun bir şekilde kurulmuştur ve yine aynı standartlara göre işletilmektedir. Bu omurganın, artan yük ve yükselen iletim standartlarına göre kendilerini yenilemesi gerekir. Bildiğimiz ve izlediğimiz kadarıyla, TEİAŞ'ın APK Dairesi, enterkonekte sistemin artan yük ihtiyacına göre, bölgeler arasındaki aktif/reaktif dengelerini ve hatların kapasite artım ihtiyaçlarını en güvenilir şekilde hesaplamaktadır. Bu hesapları ve yüksek gerilim şebekemizin güvenilirliğini sadece Prof. lliceto değil, AB uzmanları da incelediler ve sistemimizin, hem ekipman bazında (röleler, kesiciler, parafudrlar) hem frekans kontrol sistemleri yönünden Avrupa standartlarında olduğunu tespit ettikleri için AB sistemi ile senkron çalışma kararı verdiler (UCTE). Bu kararın uygulaması Eylül 2010'da başladı ve halen de senkron (birbirine bağlı) çalışma devam ediyor. UCTE (Union for Coordination of Transmission of Electricity) anlaşması test mahiyetinde olup şu anda geçici olarak uygulanmaktadır. 4 yıllık test süresi başarılı kabul edilerek, UCTE ile (yeni ismi ENTSO-E) süreklilik anlaşmasının 2 hafta içinde imzalanacağı Bakanlığı'nın kendisini çağırdığını ve bilgisi alınmıştır. Öyleyse 31 Mart arızası nasıl ve rapor istediğini de belirtmiştir. Rapor niye olmuştur? Prof. lliceto'nun çok aktif faaliyet gösterdiği 1968-2009 yılları arasında yetişen Türk mühendisleri hem TEİAŞ APK (Araştırma, Planlama ve Koordinasyon) Dairesini hem de TEİAŞ yönetimini başarı ile yürütmüşlerdir. Enterkonekte şebekeye bağlı termik ve hidrolik santral işletme mühendisaçıklandığında arızanın nedenini ve Türkiye'ye nasıl yayıldığını, en büyük uzmanın yorumu ile daha iyi anlayacağız. Telefon görüşmemizde, Prof. lliceto bir başka gerçeği de vurgulamıştır: l 968'den beri yapılagelen olağanüstü çalışmalarla Türkiye'nin iletim omurgasını oluşturan 380 KV ve 154 KV'lık enerji nakil hatları sisj yS i a l O e p r N m le a S z d Ö . on Z İ a n : t s ı a E lm n n ış y f a ü s k k i t s s ö t e e r k ü m n l t d e e e r k n n h o a a lo t r a i ol l il cuer ts oa .' nBuun nr ae pd oe rnul en udne , aOç ırkdl a. mP ar os ıf . rnuı mhe. yecanla ve merakla bekliyoDostça ve Hoşça Kalın. ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI NISAN2015 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=