Teknik Bilgi O Yüksek Gerilim Güç Kesicilerinde Anahtarlama Manevraları Özgür YILMAZ Siemens San. ve Tic. AŞ. Enerji Yönetimi İletim Çözümleri Tasarım Mühendisliği Yöneticisi Yüksek gerilim güç kesicileri Hava İzoleli (AIS: Air lnsulated Switchgear) ve Gaz İzoleli (GIS: Gas lnsulated Switchgear) merkezlerde kullanılan en önemli ekipmanlardan birisidir. Normal işletme koşullarında ve geçici rejimlerde açma ve kapama işlemlerinin güvenli bir biçimde yapılabilmesi, birçok açma-kapama işleminin sonunda bile nominal ve kısadevre akımlarında ark söndürme işleminin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi açısından kesicilerin gerekli özelliklere haiz olması önem arzetmektedir. 2---ı..._._+l.4 MI 3 4---l ı-+----. 5 6 (a) 1 Kontak Desteği 2 Nozul 3 Ana Kontak (b) (c) 4 Ark Kontağı S Kontak Silindiri 6 Baza (d) AIS merkezlerde kullanılan kesiciler müstakil birimler olmakla beraber GIS merkezlerde kullanılanlar modüler bir yapının parçalarıdır. Şekil 2' de Şekil 1 . (a) Kesici kapalı konumdadır. (b) Kesici açmaya başlamış ve ana kontaklar ayrılmıştır. Bu durumda akım ark kontağı üzerinden akmaya başlamıştır. (c) Ark kontağı da ayrılmış ve arada bir ark oluşmaya başlamıştır. AIS ve GIS kesicilere ait birer örnek nesi kendinden sıkışmalı ark söndürme gösterilmektedir. İster AIS ister GIS prensibidir. Şekil I' de bu prensibe ait olsun bütün kesiciler en az aşağıdaki çalışma prensibi açıklanmaktadır. bileşenlerden meydana gelmelidirler: • Kesme Ünitesi Oluşan bu ark nedeni ile üst hacimde- • Çalışma Mekanizması ki SF6 gazı ısınır ve artan basınç nedeni • Mühürleme Sistemi ile kontak silindiri aşağı yönde hareket • İşletme Çubuğu eder. Bunun sonucunda alt hacimdeki • Kontrol Elemanları gaz sıkışır ve vana ve nozul üzerinden yüksek bir basınç ile ark bölgesine püsKesicilerde bir veya iki adet kesme üni- kürtülerek arkın söndürülmesi sağlanır. tesi bulunabilir. Günümüzde kullanılan (d) Kesici açık konumdadır. Kesme ünikesme ünitesi teknolojilerinden bir ta- tesindeki ark söndürme işlemi için çalış94 ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI NISAN20ıs ma mekanizmasında herhangi ilave bir güce gerek yoktur. Bu enerji tamamen arkın kendi ısısından elde edilmektedir. Şekil J'de çalışma mekanizmasına ait prensip şema gösterilmektedir. Kesici açık ve yaylar boşta iken mekanizmaya de kontrol gerilimi uygulandığında yay kurma motoru otomatik olarak devreye girer ve kapama yayını kurar. Kesiciye kapama komutu verildiğinde kapama yayında biriken enerji ile kesici kapatılırken açma yayı da
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=