Makale o Yül<sek Gerilim Şalt Tesislerinde Yıldırımdan Koruma Kaan KUZER Elektrik Yüksek Mühendisi, Siemens Yıldırım Nedir? Yıldırım, toprakla elektrik yüklü bir bulut arasındaki elektriksel deşarj olarak tanımlanabilir. Bu deşarj, gerekli şartlar küçük kesitli iletkenlerde yüzeysel erimeler, renk değişikliği, kaplama yanması gibi etkiler gözlenir. sağlandığında iki bulut arasında da olabilir. Bu olaya şimşek Yıldırımdan Korumada Amaç denir. Her iki olayda da oldukça belirgin bir kıvılcım atlaması Yıldırımın doğrudan ve/veya dolaylı etkilerini ortadan kaldırgörülür ve gök gürültüsü işitilebilir. Bütün bunlara meteoro- mak veya en aza indirmektir. loji dilinde oraj denilmektedir. İlgili Standartlar ve Yönetmeliklerimiz Yıldırımın Etkileri Ülkemizde, yıldırımdan koruma ile ilgili bir yönetmelik buYıldırımın boşalmasıyla beraber meydana getirdiği etkiler lunmamaktadır. Yoğun ve kapsamlı çalışmalarla hazırlanan, aşağıdaki gibidir. yıldırımdan korunma yönetmelik taslağı, Resmi Gazete'de yayınlanmadığından, taslak düzeyinde kalmıştır. Diğer taa) Elektrodinamik Etkisi: Yıldırım akımının geçtiği yolun bir kısmı diğer bir kısmının manyetik alanı içinde bulunması halinde meydana gelir. Bu etki, birbirine çok yakın iletkenler arasında oluşan itme ve çekme kuvvetleri son çubuğu oluşur. b) Basınç ve Ses Etkisi: Yıldırım çarpması sırasında elektrodinamik kuvvetlerden ileri gelen ani basınç artışları son çubuğu gök gürültüsü meydana gelir. c) Elektrokimyasal Etkisi: Bu etkiler göz ardı edilebilir niteliktedirvetopraklama üzerinde çok büyük etkisi yoktur. d) Işık Etkisi: Yıldırım deşarjı başladığında oluşan kanal çevresinde çok parlak bir ışık oluşur raftan, yıldırımdan koruma sistemleri ile ilgili olarak, güncel standartlar yayınlanmış olduğu halde, bunların uygulanma zorunluluğunun olmaması ve konu ile ilgili yönetmeliğin bulunmaması nedeniyle çok farklı uygulamalarla karşılaşılmaktadır. Uluslararası Standartlar Yıldırımdan korunma konusunda farklı tip uygulamalar için IEC 62305 ve IEEE 998 standartları yayınlanmıştır. IEC 62305, ilk olarak 2006 yılında yayınlanmış olup binaların içi ve çevresinde, adım ve dokunma gerilim seviyelerini güvenli bölgede tutarak yıldırımın fiziksel hasarlarına karşı korunmayı sağlayacak yöntemleri içerir. IEEE 998; ilk olarak 1996 yılında yayınlanmış olup şalt e) Termik Etkisi: Yıldırım olayında ısı şeklinde bir enerji tesislerinde, adım ve dokunma gerilim seviyelerini güvenli açığa çıkmaktadır. Dolayısıyla elektriksel direncin büyük bölgede tutarak yıldırımın fiziksel hasarlarına karşı korunmayı olduğu noktalarda büyük ısı değerleri oluşabilir. Özellikle sağlayacak yöntemleri içerir. ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI EYLOL201s 53
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=