120% 100% 80% 60% 40% 20% Other31% Sunuş O Gas supplled by Gazprom, o/o of consumptlon - ei;ı) Source: BP Statistical Review of World Energy 2015 Grafik 1. Avrupa Ülkelerinin Gazproma Bağımlılığı, toplam tüketimin yüzdesi Grafik 2. Avrupa Ülkelerinin Rusya'dan Gaz İthal Oranları, 2014 güçlenen ittifakı karşısında kendisine, NATO dengi güç ve kontrol merkezleri yaratma adımları attı. Amerika'nın dışındaki NATO üyesi ülkeleri, enerji silahıyla kendisine bağımlı kılmayı planladı ve bunu da uyguladı. Ekim l996'da katıldığım, Londra'daki Avrupa Gaz Konferansı'nda, Gazprom'um efsane Başkanı Viyahirev elimi sıkarken, "Siz Türk iş adamlarını çok takdir ediyorum. Büyük işler başarıyorsunuz. Gazprom'la da işbirliği yapın da birlikte, Karadeniz geçişli bir boru hattı yapalım ve gazı size Samsun'da teslim edelim" Önerisinde bulunmuştu. Biz iş adamları olarak bir şeyler yapamadık ama Gazprom'un devletimizle mutabakatla gerçekleştirdiği Mavi Akım projesinin gazı ülkemizde teslim etme cazibesine karşı fazla direnemedik. Aynı teklifi kuzey hattında BASF'la ve RUHRGAS'la gerçekleştirdikleri "Kuzey Hattı" için Almanya'ya yaptılar ve projenin başına da Almanya'nın eski Şansölyesi Schröder'i getirdiler. Gazprom İtalya, Fransız ve Alman firmaları ile ortaklıklar kurarak kaleleri içerden fethetti. Sonuçta Avrupa ülkelerinin nerdeyse tamamını doğalgazda yüksek oranlarda ve petrolde de kısmen bağımlı hale getirdi. Yukarıdaki Grafik l 'de bu bağımlılığın rakamsal büyüklüklerini görebileceksiniz. Grafik 2'den de görüleceği üzere Türkiye, Almanya'dan sonra ikinci durumda. Türkiye enerji ithal kaynaklarını yeterince çeşitlendirdi mi? Hamitabat'a Rus gazı ulaştıktan sonra çalıştırılabilmiştir. Hamitabat'ın kapasitesi 1200 MW'a çıkartılınca (yani Rus gazından sonra), Bulgaristan'dan aldığımız elektrik ithali durdurulmuştur. Yani, gaz ithal etmeye başlamıştık ama elektrik ithaline son vermiştik. Bu durum 6 Bcm kapasiteli ve 1984 yılında Rusya ile imzalanan ilk doğalgaz satış anlaşması tam da zamanında yapılmıştır. Daha sonra, Cezayir'le 4,0 Bcm'lik, ve İran'la I O Bcm'lik gaz satın alma anlaşmaları yaparak arz kaynakları çeşitlendirilmiştir. Daha sonra yapılan diğer anlaşmalarla aşağıdaki satınalma tablosu oluşmuştur. Yıllık l 970'1i yıllarda TPAO'nun Trakya'da Hamitabat bölgesindeki doğalgaz keşfi, ülkemiz çapında çok büyük sevinç yaratmış ve bu gazı nerelerde değerlendireceğimizi araştırmaya başlamıştık. Bu gazı önce Pınarhisar Çimento tesislerinde ve Trakya'da bazı fabrikalarda kullanmaya başladık. Gazımız artmıştı. Artan gazla elektrik üretelim dedik. Rahmetli Özal'ın 1. hükümetinin ilk icraatlarından en öenmlisi, bu gazla, kuyuların yanında bir elektrik santrali kurmak oldu. 1200 MW'lık Hamitabat Santralinin Proje Müdürlüğü Gaz Tedarik i Taahhüt Eden Ülke ' Miktan Sözleşme Sözleşme Süresi de bana nasip olmuştu. Her biri 1 00'er MW'lık 2 gaz türbini ünitesini çalıştırdık ve yeni gazla tamyüke çıkardık. 3. üniteyi devreye alırken, %50 yükte, gaz basıncı düştü ve türbinler trip etti. 38 adet gaz kuyusundan ancak80.000 m3/h gaz alınabiliyordu. Yani, 6 ünite için gazımız yoktu. Bu üniteler, tam bir buçuk yıl sonra, yani Malkoçlar'dan Tarihi (Yıl) (bcm) Rusya 6.0 2/14/1986 25 Federasyonu Cezayir 4.0 4/14/1988 20 (LNG) Nijerya 1.2 11/9/1995 22 (LNG) İran 10.0 8/8/1996 25 Rusya 16.0 12/16/1997 25 (Mavi Akım) Rusya 8.0 2/18/1998 23 (Batı Hattı) Türkmenistan 16.0 5/21/1999 30 Azerbaycan 6.6 3/12/2001 - Toplam 67.8 ENERJi ve ÇEVRE DÜNYASI KASIMIARAL1K2oıs 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=