Tablo 2. Model 01 Model 02 Toprak Özgül Direnci 500 Ohm-m 500 Ohm-m Topraklama Direnci 16 Ohm 12 Ohm Müsade edilen Dokunma Gerilimi 932 Volt 932 Volt Müsade edilen Adım Gerilimi 3063 Volt 3063 Volt Toprak Potansiyel Artış Gerilimi 9992 Volt 9802 Volt Aynı toprak özgül direnci için üç farklı modelden elde edilen sonuçlar Tablo 2'deki gibidir. IEC TR 61400-24 Standartına göre topraklama sistemlerinin ayrı ayrı değerlendirildiğinde; toprak direnci 10 ohm'un altında olması gerekirken sistemlerin birbirine bağlandığı durumdaki toprak direncinin de 2 ohm'un altında olması istenir. Tablo 2'ye göre en uygun topraklama ağı Model 03'tür. Fakat tek bir rüzgar türbininin gerekli şartları sağlamasının yanı sıra her türbinin birbiri ile bağlandığında da gerekli şartların sağlanması gerekmektedir. Farklı modellere sahip tüm sistemlerin bağlantısı sağlandığındaki sonuçlar Tablo 3'teki gibidir. Sonuç ve Öneriler İletkenlerin çok derine gömülmesi topraklama sisteminin çok daha iyi olması anlamına gelmez. Türbin toprak ağının sahadaki trafo toprak ağına bağlantısı, daha geniş bir alana sebep olacak ve toprak direncinin düşürülmesinde olumlu bir etkisi olacaktır. Topraklama sistemlerinde istenilen değerlerde bir topraklama direncini elde edebilmek her zaman mümkün olmamaktadır. Bu tür durumlarda topraklama direncini düşürmek amacıyla, iletkenliği artırıcı doğal malzemeler kulanılabilir. (GEM, Bentonit, Nebati toprak gibi.) Çok kötü zemin koşullarında, geniş alanlara yayılmış rüzgar türbinlerinin kendine ait temel demir, çelik ağı topraklama ağı gibi düşünülebilir. Fakat mümkün olan her durumda temel ağının harici toprak ağı ile uygun yerlerden irtibatlandırılması gerekir. Bu uygulama topraklama sisteminin iyileştirilmesini sağlar. Model 03 500 Ohm-m 6,8 Ohm 932 Volt 3063 Volt 9248 Volt Toprak Özgül Direnci Topraklama Direnci Müsade edilen Dokunma Gerilimi Model Total 500 Ohm-m 0,92 Ohm 932 Volt Müsade edilen Adım Gerilimi 3063 Volt Toprak Potansiyel Artış Gerilimi 5000 Volt Yıldırımdan dolayı oluşacak kısa devre akımının veya herhangi bir arıza durumunda oluşabilecek arıza akımının türbin topraklama sistemi üzerinden toprağa en etkili şekilde aktarılması gerekir. Bu yüzden güvenli çalışma ortamının sağlanabilmesi için adım ve dokunma gerilimlerinin, toprak direncinin ve toprak potansiyel artışının sınırlandırılması için farklı topraklama modelleri geliştirilmiş ve aynı koşullar için analiz edilmiştir. Çıkan sonuçlarda da görüleceği üzere; çok yüksek toprak özgül direncinin olduğu yerlerde,toprakdirencinin kabul edilebilirseviyelere düşürülebilmesi için santraldeki tüm toprak ağlarının birbiri ile irtibatlandırılması en uygun yöntemdir. Referanslar • ANSI/IEEE80 GuideforSafety inACSubstation Grounding • AGNr oSuI/nIdE ElEm 8p 1e d a Gn cuei dae nfdo rE aMr teha sSuurrifnagc eE aProt ht e nRteisailsst i ovfi tya, Ground System • AofNSSuI/bIsEtEaEti9o9n8s Guidefor Direct Lightning Stroke Shielding • At hNeS IE/l eI cEtErEi c 3P6o7w eRre cS ot amt imo ne nGdreodu nP dr aPc ot itceenft ioar l DRei st ee ramn idn i lnng duced Vo/tage From a Power Fault • d/EaCm6a2g30e5t-o3s, tPrruoctteucrteisonanagdaliifnesth/aightning - Part 3: Physica/ zard • IEC 61400-24, Wind turbine generator systems -Part 24: Lightning protection • ghytt/pw:/i/nwd-wpwow.eenre/rgy.siemens.com/hq/en/renewable-ener • ghtyt-pm:/a/nwagwewm.seinetm.hetmns. com/about/en/businesses/ener • hntetrpg:y///www.energy.siemens. com/hq/en/sustainable-eKaan KUZER - Elektrik Yüksek Mühendisi SIEMENS - Energy Management ENERJİ ve ÇEVRE DÜNYASI Sayı 124- MART 2016 63
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=