için bir jeneratörü çalıştırabilen mekanik şaft gü cüne dönüştürmektir. Atık ısı enerjisinden, ısıtma ve soğutma gereksinimlerini karşılayabilmek için yararlanılabilir. Trijenerasyon tesisinin tasarım özellikleri kullanılan teknolojiye bağlı olarak değişir. Ticari binalar için uygun olan ortaölçekli uygulama larda içten yanm alı motorlar kullanılır. Bu motorların elektrik üretme verimi %35'gibi yüksek bir düzeyde dir. İçten yanmalı motor kullanılan bir trijenerasyon tesisinde işlem akışı Şekil 2'de verilmiştir. Bu tesisin çalışma ilkesi aşağıda anlatılmıştır. İçten yanmalı motor, hava ve yakıt olarak doğal gaz ile yüklenir. Yanma işlemi sonucunda, yakıtın kimyasal enerjisi, elektrik üretimi için kullanılan jeneratörü çalıştıran mekanik şaft gücüne dönüştürülür. İçten yanmalı motorlar, Otto veya Dizel çevrimine bağlıolarak çalışırlar ve sıcaklık derecesi farklı olan atık ısı açığa çıkar. Motoru soğutmak için kullanılan akışkanın sıcaklığı 90-125°C düzeylerinde olup, düşüktür. Diğer taraftan egzoz gazının sıcak lığı ise 200-400 °( düzeylerindedir. İçten yanmalı motorun egzoz gazları, ısıl işlemlerde doğrudan kullanılabileceği gibi, aşırı ısınmış buhar üreten buhar jeneratöründe dolaylı olarak kullanılabilir. Ticari binalarda, çok yüksek sıcaklıkta ısı yüklerine gereksinim duyulmaz. Bu nedenle, egzoz gazlarının doğrudan kullanılmasına gerek yoktur. Ana makinanın ısı enerjisi çıktısı, talebi karşılamak için yeterli olmadığı zaman, kazan ünitesinin çalış ması gereklidir. Trijenerasyon tesisinin tasarımından sonra, soğutma enerjisi iki yöntemle üretilebilir. Atık ısıdan absorpsiyonlu soğutucuda yararlanılır veya elektrikli ısı pompasında elektrik kullanılır. Elektrikli soğutucuda, soğutucu buharını düşük buharlaştırma basıncından yüksek yoğuşturma basıncına artırabilmek için mekanik kompresör kullanılır. Absorpsiyonlu soğutucularda bu işlem,ısıl bir kompresör işlevindeki bir çözelti devresi aracılığıyla gerçekleştirilir. Absorpsiyonlu soğutucu devreleri, iki akışkanın belirli termodinamik özelliklerine bağlı olarak çalışırlar. Bu akışkanlardan birisi soğutucu, ELEKTRİK ÜRETİMİ o Makale 1 ◄- oom.ı, - - -♦ T""Pon 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ŞEBEKE • 1 s.. k.ısu.u. içi.a dtktrik --------�----·-►O 1 ı---:1 1 1 1 1 1 1 ı.. 1 1 El<kınıh.oğ.ıın 1 SHkıtlha.uııiıçi.a 1 ; Absorpsıyo:ı!usoğdıxu; ffi.ksu 1 •••••••••••••••••••• �-------Donu, __ O [ ___________ _ oomı1 --- S.n k.ılaımn içUI sıcak n Tep �ıı.Jıu Şekil 2. Bir trijenerasyon sisteminin akış diyagramı[2]. diğer ise soğurucudur. Bu amaçla yaygın olarak kullanılan akışkan çiftleri şunlardır: • Soğutucu-amonyak/soğurucu-su: Düşük (0°C'den daha düşük) buharlaşma sıcaklıkları gerektiğinde bu akışkan çifti kullanılır. • Soğutucu-su/soğurucu-lityum biromid: Buharlaştı rıcıda üretilen buhar, soğurucudaki sıvı soğurgan içerinde soğurulur. Soğutucuyu tutan soğurucu jeneratöre pompalanır. Soğutucu akışkan, yoğuşturucuda yoğuşan buhar (veya su ) tarafından serbest bırakılan atık ısı ile tekrar buh ar formuna gelir. Yenilenen soğurucu akışkan, soğutucu buhar toplamak üzere tekrar soğurucuya geri gönderilir. Genel olarak, absorpsiyonlu soğutucularda, trijene rasyon tesisindeki ana makinanın egzozundan açığa çıkan ısı enerjisi kullanılır. Bu durumda, aşırı elektrik talebi azalır ve elektrikli soğutucunun çalışma süre sinin azalması ile elektrik tasarrufu sağlanır, ısıl yüke karşılık elektriksel yük artar. Atık ısı açığa çıkmaması durumunda, absorpsiyonlu soğutucuların verimleri (COP=0.7-1.2)elektrikliolanlara(COP=2.S-S)kıyasla düşük olduğundan,yakıt yakarak ısıenerjisi üretmek hiçbir zaman ekonomik olmayacaktır. ENERJİ ve ÇEVRE DÜNYASI Sayı 124- MART2016 85
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=