Jeotermal enerji santrallerinde iletkenin izolasyon ise (220V), kontrol-kumanda ekipmalarının çalışma malzemesinin üzerinde dikkatle ve titizlikle durulma- gerilim aralıkları artacak ve iletkenlik kaybı nedeniyle sı gerekmektedir. Kabloların damar izolasyonlarının yapılamama ihtimali olan anahtarlamalar rahatlıkla ve dış kılıflarının doğru malzemelerden seçilmesinin yapılabilecektir. korozyonun iletkene etkisini azalttığı bilinmektedir. Sülfürün, jeotermal enerji santrallerindeki formu ile Kontrol sistemlerinde kullanılan kabloların korozyonPVC dış kılıfa ve polietilen izolasyon malzemesine nufüz dan olumsuz etkilenmeleri çalışan santralde ciddi ettiği fakat EPR 1 (Etilen Propilen Kauçuk) malzemeden problemler çıkarabilir. Jeotermal santrallerin kontrol yapılmış olan kablo izolasyonunun hidrojen sülfürden sistemleri tasarımı yapılırken, saha dağıtım kutularınetkilenmediği bilinmektedir. da ve sinyal kablosu seçimlerinde bu etki göz önüne alınarak, iletkenlerin kalay kaplı olarak seçilmesi Elektriksel Ekipmanlar gerekmektedir. Jeotermal proses alanları içerisinde Elektrik güç ve kontrol ekipmanları, santral içerisindeki kullanılan elektrik panolarının metal yüzeyleri de kotüm metal yüzeyler gibi hidrojen sülfür gazından ciddi rozyon tehlikesi altındandır. şekilde etkilenmektedirler. Beklenmedik arızaların ortaya çıkışı, bu arızaların neticesinde de tesisin gü- Özellikle soğutma kuleleri (cooling tower) ve taş dol- venli ve uzun süreli çalışmasının engellenmiş olması gulu susturucu (rock muffler) üniteleri gibi jeotermal önemli olumsuzluklar olarak söylenebilir. Bu sorunları buhar, buhar-su karışımının atmosferle buluştuğu engellemek için elektriksel ekipmanların malzeme noktalara yakın tesis edilen panoların dış yüzey malseçimleri ve sistem tasarımları yapılırken bazı özel zemelerinin paslanmaz çelik veya metal olmayan önlemler alınması gerekir. malzemelerden; IP66, NEMA 4X standartlarında seçilmesine dikkat edilmelidir. Bu malzemelerden se- Özellikle akım taşıyan ve anahtarlama yapan ekip manların yüzeylerinin gümüş kaplanması en sık görülen kaplama şeklidir. Hidrojen sülfür olan bir ortamda ise, bu gazın neden olacağı korozyon netice sinde, yüzeyde AG 2 S (gümüş sülfür) oluşacağından bu kaplama şekli çok fazla tercih edilmemelidir. İletken ve atmosfere açık olan kontakların kalay kaplı olması ileride karşılaşılması olası problemler için önlem olacaktır. Jeotermal santrallerin kontrol devrelerinde kullanılan, röle ve kontaktörlerde, yani santralin kontrolünde önemli rol oynayan ekipmanların iletken yüzeylerinde kararmalar oluşabilir. Bunun neticesinde motor yolverme, generator koru ma, yüksek gerilim şalt koruma-kumanda sisteminde gerekl.Lfil:ma kapamaların yapılmasında aksaklıklar yaşanabilir. Kumanda gerilimi yüksek tutulduğunda çilmiş panoların yatırım maliyetleri yüksek, bakım ve yenileme periyotları ise standart uygulamalara göre çok daha uzundur. Orta gerilim ve alçak gerilim güç panolarında kullanı lan bakır baraların kalay kaplanması gerekmektedir. Böylece elektrik enerjsi güç kaynağından, son tüke ticiye kadar korozyona karşı önlem alınmış iletkenler vasıtasıyla taşınmış olacaktır. Kablo Yol ları Jeotermal santrallerde, bina içi mahallerde gerekli önlemler alındığında sıcak daldırma galvaniz elektrik tavalarının kullanımında bir sakınca yoktur. Diğer taraftan korozyon etkisinin çok yoğun olduğu harici alanlarda kablo tava ve borularının seçimine dikkat edilmesi gerekmektedir. Kablo taşıma ekipmanlarının mekanik mukavemetlerinin yanı sıra, korozif dayanım larını da dikkate almak gerekmektedir. ENERJİ ve ÇEVRE DÜNYASI Sayı 128-EYLÜL 2016 53
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=