TEDAŞ'ın brüt işlem marjı sıkışmıştır, çünkü TETTAŞ'ın TEDAŞ'a satış fiyatları TEDAŞ'ın satış fiyatlarından biraz daha hızlı yükselmiştir. Sonuçta TEDAŞ fonları yetersiz kalmış ve bütün sektör mali sıkıntıya girmiştir. Yılın geri kalan kısmı için HtıkOmet, enflasyona paralel olarak Türk Lirası üzerinden perakende fiyatları arttırmak için iyi bir plan yaptı. Bu plan izlenmelidir. Bununla birlikte, TEDAŞ'ın zararlarını azaltmaya yoğunlaşmak konusu da buna eşit ya da bundan daha fazla öneme sahiptir. Bu zararlar çok yüksektir ve gelecekteki özelleştirme manzarasının iyileşmesi kadar sektörün mali sağlığını iyileştirmek için azaltılmalan gerekmektedir. (Enerji sektöründeki özel yatırımcılar hakkında Dünya Bankası'nın en son yaptığı araştırmaya göre ödemeler ve para toplama disiplinini kötüleştiren bir yönelim gösteren sektörlerde ilgi azdır. Bununla birlikte, Chubu Elektronik tarafından bu zararlar konusunda yapılan son çalışma da düşük maliyetle zararların kesinlikle azaltılabileceğini göstermiştir) 8. Toptan Satış Elektrik Fiyatları-Hidro Nakil Fiyatlandırmasının Önemi: Reform programı hidro-elektrik enerji santrallerinin, bu elektriğin TETTAŞ'a satılmasıyla DSİ'den EÜAŞ'a nakledilmesini planlamaktadır. Türkiye'deki elektrik toptan satış fiyatlarının ekonomik ve politik olarak güçlendirilebilmesini sağlamak için hidro nakil fiyatını yeterince düşük bir seviyede tutmak aşın derecede önem taşımaktadır. Bu hidro enerji için çok düşük fiyatlarla bile, öncelikle yüksek fiyatlı BOT sözleşmelerinden dolayı piyasa operasyonunun ilk yıllarında TETTAŞ'ın muhtemelen negatifbir nakit akımıyla karşı karşıya kalması bekleniyor. TETTAŞ'ın toptan satış fiyatlarının artması sadece, seçkin tüketiciler tarafından yapılan self-supply ve by-pass şiddetlendirecek ve sırasıyla bu tüketiciler sektörün finansında olumsuz bir etkiye sahip olacaklar. Hazine, DSİ ve ETKB acilen uzun-vadeli marjinal maliyete uygun olan toptan satış fiyatı seviyesinin gerçekleştirilmesini göz önünde bulundurarak DSİ'nin hidro nakil fiyatlandırma konusunu çözmesi gerekiyor. Bir yıldan beri tartışılan bu konuyu tamamlamak için bir ısrar var - gelecek gecikmeler yetkili sözleşme düzenlemelerinin hazırlanmasını ve sektörde her planlanan özelleştirmeyi engelleyecek. 9. TEİAŞ'a verilen borç bu yıl başında yeniden yapılandırıldığı için satın alma işlemi hızlanmış olsa da, hala aşırı derecede yavaştır ve çok daha fazla hızlanması gerekmektedir. Borç 4 yıldan beri geçerlidir ve çok az bir kısmı ödendi. Ayrıca, Heyete sunulan satın alım planı, borç kapandıktan sonra bile çok uzun zamandır sürmekte olan ve bir çok önemli paket konusunda yapılan harcamaları göstermektedir. Bu durumda borcun yeniden uzayacağını varsayılmaktadır, oysa borcun uzatılması kesinlikle olasılık dışındadır 11. Çevre Bakanlığı, Parlamento UNFOOO'yu onayladıktan ve Türkiye sera gazları için GEF tahsisatı için yeterlilik hükümlerini yerine getirdikten sonra, dolgu toprak gaz emisyonlarından elektrik üretecek bir pilot santral inşası için GEF tahsisatının uygulanabileceğini belirtmiştir. Yangınlara yol açabilen ve tehlike içeren bu emisyonlar, toprağı dayanıksız kılmaktadır ve sera gaz emisyonlarının ana kaynağıdır. Heyet, bu tip bir santralin yaklaşık maliyetini, gelirlerini ve sera gazında yaşanacak azalmaları da içerecek bir ön çalışma yapılması konusunda Bakanlığı desteklemiştir; zira sonuçta eş değer miktarda tonlarla ifade edilecek bir karbondioksit üretimi söz konusu olacaktır. Elektrik Sektörü Reform Uygulama Programı hakkında raporda yer alan ifadeler de şöyle: 12. Mart 2002'den bu yana uygulamada bazı gelişmelerin olduğunu görmek cesaret vericidir. Bununla birlikte, gelecekteki uygulama pek de cesaret verici değildir; ETKB ve EPDK bütün uygulama temsilcilikleri arasında teknik koordinasyonu ve kusuru iyileştirmeyi üstlenmediği takdirde reform programı ciddi problemlerle karşılaşacaktır. Uygulama aşırı derecede bölümlere ayrılmıştır. EPDK'da proje koordinasyonuyla görevlendirilen, tamamlanan çalışmanın kalitesini gözleyen, uygulama temsilcilikleri arasında teknik işleri koordine eden, teknik tavsiyeleri ve uygulama yaklaşımlarını dikkate alarak anlaşmazlıkları çözen ve uygulama planlarına uygunluğu sağlayan bir birim bulunmaktadır. Bununla birlikte, bu birim pek az yetkiye sahiptir. Henüz uygulama temsilcilikleri arasında ne planlara sadık kalmaları ne de ortak bir amaç uğruna birlikte çalışmak için genel olarak anlaşılmış bir sorumluluk zorunluluğu da bulunmamaktadır. Ayrıca, problemlerin radikal çözümünde yer alabilecek yeterli sayıda personel de yoktur- arzulanan sonuca ve çözüm bulmaya odaklanmaktan ziyade hataları bulan ve sorular soran çok fazla insan var. Hükümetin daha çok memnuniyetsiz olarak nitelenebilecek bu duruma bir çözüm bulması gerekmektedir- hatta uygulamayı yönetebilecek ve temsilcilikler sınırları içinde konuları çözen, Hükümet Seviyesinde bir 'Reform Direktörü'nün atanması da düşünülmesi gereken hususlardan biridir. Üreıim ve dağılım ıesislerinin özelleştirilmesi konusunda raporda yer alan ifadeler şöyle: ETKB'nin bir an önce çözmeye başlaması gereken bazı malvarlıklarıyla ile ilgili bir takım yasal sorunlar bulunmaktadır. Üretimle ilgili olanlar: - Seyitömer, Aliağa- imzalanmış anlaşmaları bulunmadığından Bakanlar Kurulu TOR Karamameleri'nin iptal edilmesi gerekiyor. - Çatalağzı,Orhaneli, Soma A-B- Bakanlar Kurulu Kararnameleri iptal edildi ve ihale bonoları geri döndüğünden, TOR sözleşmelerinin sona ermesi gerekiyor. Dağıtımla ilgili olanlar: - .İstanbul, Trabzon, Bursa, Tekirdağ- Bakanlar Kurulu Kararnameleri iptal edildiğinden, TOR sözleşmelerinin sona ermesi gerekiyor. İki taraflı yetki sözleşmelerinin ilk baştaki oluşumunu hazırlamak için uygulama temsilcilikleri arasında koordinasyona gerek duyulması durumu gereğinden daha fazla önemsenmemelidir. Reform ve özelleştirme işlemine dahil olan tüm temsilciliklerin, rekabetçi piyasaya yavaş ECOGENERATION WORLD 59
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=