Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 149. Sayı (Nisan 2019)

Enerji ve Çevre / Nisan 2019 23 enerji-dunyasi.com ŞIŞELER GERI DÖNÜŞTÜRÜLEBILIR OLACAK “Ayrıca 2025 itibariyle üye devletler Ekler Bölüm C’de belirtilen içecek şişelerinin sadece geri dönüştürülebilir olma- ları şartıyla piyasaya sürülebileceğini ve geri dönüştürülmüş ürünleri, (EC) 1935/20041 uyarınca ilgili gıda ile temaslı uygu- lamalar için onay aldılarsa, her üretici için ortalama olarak hesaplandığında en az yüzde 35 oranında geri dönüştürülmüş madde içermesini sağlayacaklar.” BAKIŞ AÇISI DEĞIŞMELI “Yol tabii engebesiz değil. Statükocu kurumlar bu deği- şimin önünde durmaya çalışabilirler. Fakat biliyoruz ki, statü- kocu kuruluşlar da dahil kim bakış açısını değiştirirse işini de büyütecek. Çöpten geri dönüştürülen her şey ekonomik bir değer aslında. Ve bir yandan da artı bir istihdam anlamına geliyor. Kaynakları ziyan etmemenin yanında bu alanda ciddi ekonomik fırsatlar var. Akıllıca kullanılması gerekiyor...” Infinitum Genel Müdürü Kjell Olav A. Maldum: “Kaynaklara Odaklanılması Gerekiyor” N orveç ziyaretimizde, 1999 yılında Norveçli üretici ve pera- kendeciler tarafından kurulan Infinitum’un tesislerinde de bulunduk... Firma, Norveç’te depozito sistemine dahil olan pet şişe ve teneke kutuları topluyor, ayrıştırıyor, balyalıyor ve geri dönüşüm firmalarına satıyor. Norveç’teki depozito sistemiyle ilgili bilgiler aktaran firma- nın genel müdürü Kjell Olav A. Maldum, ülkelerin, toplumun ve işletmelerin öncelikle kaynaklara odaklanması gerekti- ğini vurguluyor. Kaynaklara odaklanıldığında, materyalin ne kadarının tekrar kullanıma sokulabildiği sorusunun önem kazandığını dile getiren Maldum, “Bu, çevre ve materyalin geri dönüştürülmesi için önemli. Maliyet de önemli. Eğer maliyet etkin bir sistem oluşturuyorsanız çevre açısından da etkinliğinin olduğundan emin olmanız gerekir.” ifadeleriyle başladığı konuşmasında şu bilgileri verdi: MALIYET ETKIN VE KARBON AYAKIZI DÜŞÜK “Depozito sistemleri kaynak etkinliği yüksek, karbon ayakizi düşük ve toplamada en fazla maliyet etkinliğini sağ- layan, yeniden kullanım kapasitesi yüksek bir model. Nor- veç’te 1902’den beri bir depozito sistemi var. O zamanlar iade edilebilir cam şişeler vardı. Üretime devam edilebilmesi için tüketildikten sonra iade edilmesi gerekiyordu, ki yeniden doldurulabilsinler ve dolaşıma sokulabilsinler. O zamanlar da maliyet çok önemliydi. Sonrasında yeniden doldurulabilir şişelerden yeniden doldurulmayan plastik şişelere geçildi. Ardından insanları eğitmeye başladık. Depozito yoksa iade de yok. Aslında o dönemde insanlar kaynakların etrafa saçıldığı- nın farkında değillerdi. Fakat Norveç’te 2016-2017 yıllarında ciddi bir değişim oldu. Üreticiler tutumlarını değiştirdiler ve toplama sistemlerine geçtiklerini duyurdular. Artık şişelerin etrafa atılmasıyla devam edilemeyeceğini anladılar...” ÜRETICI, TOPLADIĞINI KANITLAMALI “2017 yılında Norveç’te 1.2 milyar teneke kutu ve pet şişeyi sisteme dahil ettik. Bu, 22 bin 400 ton pet şişe, 9 bin 300 ton da alüminyum anlamına geliyor. Norveç pazarında geri dönüş- türülmüş içeriğin yüzde 84’ünün tedariğini gerçekleştiriyoruz. Norveç’te çöplerin ayrıştırılıp yeniden kazanılması için bir vergi sistemi bulunuyor. Üretici olarak ne kadar topladığınızı kanıtlayamazsanız daha fazla çevre vergisi ödemek zorunda kalıyorsunuz. Teneke kutu başına 0.61 euro cent, şişe başına ise 0.37 euro cent ödeniyor. Eğer üretici firma bir toplama sisteminin mensubu olmazsa o zaman ürettiği teneke kutu ve pet şişeler için bu meblağları ödemek zorunda kalıyor. Topla- nan yüzde 95 ve üzeri olursa o zaman çevre kirletme vergisi sıfırlanıyor. O yüzden üreticiler ve perakendeciler bir araya geldiler ve böyle bir depozito sistemi kurdular. Bu depozito sistemi yüzde yüz üretici sorumluluğunda olan bir sistem. Norveç’te böyle bir çevre vergisi modeli olduğu için bu sistem söz konusu...” PLASTIĞIN ÜRETIMI UCUZ, GERI DÖNÜŞÜMÜ PAHALI “Plastiğin üretimi ucuz ama geri dönüşümü o kadar düşük maliyetli değil. Bugün bütün su şişelerinde yüzde sekse-