Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 155. Sayı (Ocak-Şubat 2020)

Enerji ve Çevre / Ocak-Şubat 2020 19 enerji-dunyasi.com teşvik sisteminde yaptığı değişiklikler sonucu yatırımların durağanlaşmasın- dan kaynaklanırken, yatırım değerindeki düşüşün arkasında ise düşen maliyetler yatıyor. Yenilenebilir enerji yatırımların- daki artış, toplam enerji arzına eklenen yeni kapasiteler açısından değerlendi- rildiğinde, 2018 yılında yeni yenilenebilir enerji yatırımlarının fosil yakıt kaynaklı enerji yatırımlarından daha yüksek bir seviyede gerçekleştiği görülüyor (IEA, 2019a). Söz konusu kapasite artışlarıyla birlikte, güneş enerjisinde toplam kurulu güç 486 GW’a gelirken, rüzgâr enerjisi kurulu gücü ise 564 GW seviyesine ulaşt. Son 10 yıldaki eğilim, güneş enerjisinde yıllık ortalama yüzde 42, rüzgâr ener- jisinde ise yüzde 17’lik bir artışa işaret ediyor. Her iki kaynak için de bu artışlar, toplam yenilenebilir enerji kaynakları ortalaması olan yıllık yüzde 8’lik artışın üzerinde. Böylelikle güneş enerjisi kurulu gücü 10 yıl içerisinde 32 katına, rüzgâr enerjisi kurulu gücü ise 5 katına ulaştı. Yenilenebilir enerji maliyetlerindeki hızlı düşüş eğilimi, önümüzdeki dönemde de enerji yatırımlarına yön verecek olan en önemli etken. 2019-2024 yılları ara- sında yenilenebilir enerji yatırımlarının yüzde 50 oranında artacağı, bu artışın yarısının FV yatırımlarından geleceği ve dağıtık FV yatırımlarının ise neredeyse kara-tipi rüzgâr yatırımları kadar arta- cağı öngörülüyor (IEA, 2019a). Bu süreç içerisinde Çin’in en büyük dağıtık güneş pazarı haline gelirken, ticari ve sanayi çatı kurulumlarındaki büyümenin ise daha elverişli fiyat dinamikleri ve enerji arz-talep dengesi doğrultusunda hane çatılarındaki kurulumlarından daha hızlı olması bekleniyor. Tüm bu hızlı gelişmelere rağmen, dağıtık FV kurulumlarında ulaşılacak seviyenin küresel çatı-üstü potansiyeli- nin ancak yüzde 6’sı seviyesinde olacağı da çarpıcı bir diğer öngörü (IEA, 2019a). Yenilenebilir enerji kaynaklarının küresel gelişme olarak kaydediliyor. Bu gelişmeler, şebeke ölçeğinde güneş ve rüzgârın seviyelendirilmiş maliyetlerini diğer tüm kaynaklardan daha ucuz bir noktaya taşımıştır. 2018 yılında güneş 40 $/MWh, rüzgâr ise 41$/MWh seviyelerindeki maliyetlerle, en yakın rakipleri olan doğalgaz kom- bine çevrim santralleri (56 $/MWh) ile arasındaki farkı önceki yıllara göre daha da açmış durumda. Yenilenebilir enerji kaynaklarını hızlı bir şekilde rekabetçi hale getiren fiyat düşüşlerinin önümüz- deki dönemde devam etmesi bekleniyor. 2020 yılına kadar FV yatırımlarının sevi- yelendirilmiş maliyetinde yüzde 40’lık ek bir düşüş gerçekleşmesi beklenirken (IRENA, 2018b), 2050 yılına kadar bu düşüşün yüzde 71’e ulaşacağı tahmin ediliyor (BNEF 2018). Rüzgâr için ise bu tahminler sırasıyla yüzde 17 ve 58. Maliyetlerde bugüne kadar yaşanan ve gelecekte de yaşanması beklenen düşüşler, yenilenebilir enerji yatırımları- nın geleceğinde önemli rol oynuyor olsa da, yeni yatırımların önünün açılmasında en önemli unsurlardan biri batarya depo- lama teknolojileridir. Doğa koşullarına bağlı olarak kesintili bir şekilde enerji üretme imkanına sahip olan yenilenebilir enerji arzından alacağı payın yükselmesi ise, enerji depolama yatırımlarına olan talebin de artacağına işaret ediyor Yenilenebilir Enerji Teknolojileri ve Depolama Maliyetlerindeki Gelişmeler Özellikle, güneş enerjisi yatırımla- rındaki yüksek oranlar nedeniyle dikkat çeken, ancak yenilenebilir enerji kay- naklarının genelinde izlenebilen yeni kapasite yatırımlarındaki hızlı artışın arkasındaki en önemli etken, gelişen teknolojiler vasıtasıyla ve genişleyen pazarlarla birlikte hızla düşen fiyatlar. 2009-2018 döneminde gerçekleşen sevi- yelendirilmiş enerji maliyetlerine şebeke ölçeğinde bakıldığında, FV uygulama- larında yaşanan yüzde 89’luk düşüşün diğer yenilenebilir ve fosil yakıt kaynak- larını geride bıraktığı görülüyor. Güneşi yüzde 70’lik düşüşle rüz- gâr takip ediyor. Doğalgazda, doğal- gaz kombine çevrim santrallerinde ve kömürde sırasıyla yüzde 37, 32 ve 2 seviyelerinde yaşanan maliyet düşüşleri yenilenebilir kaynaklardaki gelişmeleri yakalayamıyor. Nükleer ve jeotermaldeki maliyet artışları (sırasıyla yüzde 26 ve 20) ise diğer kaynakların aksi yönde bir Küresel temiz enerji yatırımları teknoloji dağılımı (yeni yatırımlar, milyar Dolar) Kaynak: BNEF, Clean Energy Investment Trends (2018)