Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 155. Sayı (Ocak-Şubat 2020)

30 Enerji ve Çevre / Ocak-Şubat 2020 enerji-dunyasi.com Uluslararası uygulamalara örnek vermek gerekirse; İtal- ya’da dağıtım sistemi işletmecileri yeni bir hat inşa etmek yerine tespit edilen sorunların çözümünü depolama cihazı uygulanması ile en düşük maliyetli yol olduğunu gösteren bir fayda-maliyet analizi sonucunda gösterebilirler. Belçika’da ise depolama cihazlarının yaygınlaşması ile enerjinin düşük fiyattaki saatlerde depolanması, yüksek olduğu saatlerde satılması sonucu elde edilecek ara kazancın piyasada mevcut olarak bulunan rekabeti değiştirmediği sürece kullanılmasına izin verilebilir. 4. DEĞERLENDİRME Elektrik enerjisinin arz-talep dengesinin sağlanması ve yük eğrisindeki dalgalanmaların önüne geçilebilmesi adına enerji depolama sistemleri büyük öneme sahiptirler. Yenile- nebilir enerji kaynaklarının tüketimmerkezlerine uzak olması ve sürekli olarak üretim yapamamaları, enerji depolama sistemlerinin önemini giderek arttırmaktadır. Günümüzde bütün modern şebeke sistemleri arz güvenilirliği, sistem kararlılığı, enerji kaynaklarının daha verimli kullanılması, iletim/dağıtım problemlerinin ve maliyetlerinin minimize edilebilmesi gibi birçok nedenle enerjinin depolanmasına gereksinim duymaktadır. Enerji depolama sistemlerinin dünyadaki uygulamaları incelendiğinde, özellikle dağıtım şebekesinde gerilim regü- lasyonu düzenleyebilmek adına destek amaçlı kullanıldığı görülmektedir. Depolama sistemleri puant zamanlarda dev- reye girerek bu zamanlarda dağıtım şebekesi ekipmanlarının zorlanmasını engellemektedir. Bu duruma ek olarak arıza anlarında devreye girmek suretiyle müşterilerin enerjisiz kalmasını önlemektedir. Puant saatlerde oluşan aşırı yük- lenmelere destek vererek oluşan tepe değerlerin düşmesini sağladığı için yatırımların ötelenmesi dolayısı ile bütçenin optimum düzeyde kullanılmasına katkı sağlanmaktadır. Ülkemizde rüzgâr ve güneş santrallerinin entegrasyonu- nun arttırılmasına yönelik bataryalı depolama sistemlerinin uygun olabileceği görülmektedir. Dağıtım şirketlerinin enerji depolama cihazlarına sahip olması ve işletilmesi kullanım amacına göre düzenlenebilir. Fiyattan avantaj sağlayacak uygulamalarda dağıtım şir- ketlerinin depolama cihazlarının mülkiyet ve işletme sahibi olması kısıtlanabilir. Sadece belirlenecek küçük kapasiteye sahip depolama cihazları ile dağıtım şebekesi işletmecilerinin üretim lisansına sahip olmasına izin verilebilir. Büyük kapasi- teye sahip depolama cihazları uygulamalarında fiyattan daha fazla avantaj sağlanması durumu ortaya çıkacağından dolayı sahipliği ve işletilmesi özel kişiler tarafından yönetilmelidir. Fakat dağıtım şirketi depolama cihazlarını gerilim profili- kombinasyonlar için analizler tekrarlanmalıdır. Uygulanması düşünülen noktalarda modellenen depolama cihazlarından maksimum verim elde edilebilmek için kontrol parametresine göre optimum değerler seçilmelidir. Depolama cihazlarının şarj ve deşarj durumlarını belirleyebilmek için seçilen kont- rol noktasının gerilim profili, ekipman yüklenmesi dikkate alınmalıdır. Yapılan güç sistem analizleri sonucunda elde edilen geri- lim profili, ekipman yüklenmesi ve kayıplarının azaltılması vb. belirlenecek olan parametreler ile mevcut sonuçlar karşılaş- tırılmalıdır. Belirlenecek olan kriterlere göre depolama cihazı uygulanması durumunun teknik olarak yeterli olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bu kriterler depolama cihazlarının uygu- lanması durumunda oluşabilecek beklentileri karşılaması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse depolama cihazı uygulanması durumunda gerilim profilini %2 iyileştirilmesi, ekipman yüklenmeleri ve kayıplarının %20 azaltılması gibi belirlenebilir. Depolama cihazı uygulanması durumunun teknik olarak yeterli olduğu düşünülen uygulama noktalarının ekono- mik olarak da değerlendirilmesi gerekmektedir. Depolama cihazları uygulanması durumunda ekipmanların kayıplarının azalmasından kaynaklı olarak kazanç elde edilmiş olacaktır. Elde edilen kazanç düşünüldüğünde depolama cihazının yatırımmaliyetini karşılaması gerekmektedir. Ayrıca enerjinin fiyatının düşük olduğu zaman enerjinin depolanması, fiyatın yüksek olduğu zamanlarda şebekenin ihtiyacına göre satıl- ması sonucunda enerjinin satış fiyatı üzerinden de bir kazanç elde edilmiş olacaktır. Depolama cihazlarının elektrik şebekelerinde kullanı- mının hem doğrudan hem de dolaylı olarak birden fazla katkısı bulunmaktadır. Bu faydalar teknik ve genel fayda- lar olmak üzere iki ana başlık altında sınıflandırılmaktadır. Depolama cihazlarının teknik etkilerinden birisi şebekedeki teknik kayıplarının azaltılmasıdır. Özellikle dağıtım şebekeleri düşünüldüğünde teknik kayıplarda yapılabilecek her türlü iyileştirme, kaybedilen (dolayısıyla satılamayan) enerji mikta- rını azaltarak mali anlamda tasarruf sağlayacaktır. Depolama cihazlarının kullanımının sadece dağıtım şebekesi bazında değil tüm elektrifikasyon düşünüldüğünde ülke ekonomisine de katkısı bulunmaktadır. Genel anlamdaki bu faydalara puant zaman kaydırmasıyla tarifeden elde edilecek kazanç ve yatırım erteleme (geciktirme veya öteleme) örnek olarak gösterilebilir. Depolama cihazlarının optimum boyutu ve lokasyonu belirlenirken bu cihazlardan beklenen faydalar artış göste- rirken aynı zamanda depolama cihazlarının fiyatlarında en aza indirgenmesi gerekmektedir. MAKALE