Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 158. Sayı (Mayıs-Haziran 2020)

26 Enerji ve Çevre / Mayıs-Haziran 2020 enerji-dunyasi.com şebeke ihtiyacı olan bir bölge ele alındığı öngörülmüştür. Bahsi geçen bölgenin imar planı içerisinde olmasından dolayı iletken olarak yer altı kablosu seçilmiştir. Analizde farklı maliyetteki ancak akım taşıma kapasiteleri birbirlerine yakın 95mm2 Cu, 240mm2 Cu, 150mm2 Al ve 400mm2 Al tipin- deki yeraltı kablolar karşılaştırılmaktadır. Analizlerde kulla- nılan birim maliyetler ilgili kaynaklardan alınmış olup analiz hassasiyeti açısından her analizde tekrardan sorgulanması gerekmektedir. İşletme ve bakım maliyetlerinin kurulum maliyetinin yaklaşık %3’ü olduğu kabul edilmiştir. Kurulum, kayıp ve işletme&bakım maliyetlerinin sağlıklı bir şekilde karşılaştırılabilmesi için anüite hesabı yapılarak yıllık bazda hesaplanmıştır. Özellikle kayıp maliyetinin etkisini açık bir şekilde gösterilmesi için analizler 0-300 A akım aralığında yapılmıştır. Şekil 3 incelendiğinde, 115A yük akımından daha düşük değerlerde 150mm2 Al kablo en ekonomik kablo tipi olduğu görülmektedir. 115A akım değerinde 150mm2 Al kablo ile 400mm2 Al kablonun toplam maliyetleri birbirine eşittir. 115A’den büyük yük akımlarında en ekonomik kablo ise 400mm2 Al kablodur. Alüminyum iletken bakır iletken göre daha ekonomik olması sebebiyle hiçbir yük akımı değerinde bakır iletkenli kablolar en ekonomik kesit olarak nitelendiri- lememektedir. Şekil 4’te bakır kablolar için akım-yıllık maliyet grafiği oluşturulmuştur. Eğer yeni kablo şebekesi için sadece bakır kablo kullanılacağı düşünülürse 211A’den daha düşük yük akımlarında ekonomik kesit 95mm2 Cu kablodur. 211A’de ise 95mm2 Cu ile 240mm2 Cu maliyetleri birbirine eşittir. 211A’den daha büyük akımlarda 240mm2 Cu kablo seçmek mantıklı olacaktır. Kayıp Faktörü=c.Yük Faktörü+(1-c). Yük Faktörü 2 c katsayısı şebekenin bir yıl içerisindeki yük profilinin ne kadar değişken olduğuna bağlıdır. Yük profilindeki deği- şimlerin az olması durumunda kayıp faktörü yüksek, fazla olması durumda ise kayıp faktörü düşüktür. Yük profilindeki değişimlerin değerlendirilmesi için yük faktörünün %60’tan büyük ya da küçük olması limit olarak kabul edilebilir. Yük faktörünün %60’tan büyük olduğu durucumlar 0,3 küçük olduğu durumlarda 0,15 kabul edilebilir. Kayıp faktörü kullanılarak, kayıp gücün bilindiği durum- larda kayıp enerji miktarına ve dolayısıyla kayıp maliyetine ulaşılabilir. Kayıp enerji ve kayıp enerji maliyeti hesaplamaları aşağıda verilmiştir. Kayıp Enerji=Kayıp Faktörü.Güç.8760 Kayıp Enerji Maliyeti=Kayıp Faktörü.Güç..Birim Enerji Bedeli.8760 Yük ve kayıp faktörü arasındaki ilişki aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. 5. TEKNIK VE EKONOMIK BAKIŞ AÇISIYLA İLETKEN SEÇIMI İletken seçimi denildiğinde akla ilk gelen teknik kriterlere göre aşırı yüklenme ve gerilim düşümü problemlerini çözen minimum kesitin belirlenmesidir. Ancak bu bakış açısı, ilet- ken seçimi için yeterli değildir. Çünkü şebekedeki iletken, ekonomik ömrü boyunca hem kayıp hem de işletme&bakım maliyeti oluşturur. Dolayısıyla iletken seçimi yapılırken teknik kriterlerle birlikte ekonomik bakış açısı kullanılarak iletken seçimi yapılmalıdır. İncelenecek ekonomik analizde geçmişte şebekesi bulun- mayan, ancak şebekenin gelişimine bağlı olarak yeni bir Şekil 2. Yük faktörü ile kayıp faktörü arasındaki ilişki MAKALE Şekil 3. Farklı akım değerlerine göre yıllık bazda toplam kablo maliyetleri