Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 164. Sayı (Mart 2021)

Enerji depolama malzemelerinin artış sağlamasının yenile- nebilir enerji tesislerini artışında pozitif etkisi bulunmaktadır. Yenilenebilir enerji tesisleri sürekli değişen kaynaklara sahip oldukları için depolama gibi bir sistem parçası olması duru- munda bu tesislerin en verimli şekilde kullanılması mümkün olmaktadır. Rüzgâr ve güneş gibi yenilenebilir kaynaklar dünyanın değişimlerinden sürekli etkilendikleri için miktarları değişebilmektedir. Buna hava koşulları çok benzer koşul- larda olan bir günde güneşin konumu kaynaklı miktarının değişimini örnek verebileceğimiz gibi bu yenilenebilir enerji tesisinin bulut gibi başka bir dış etki tarafından da değişi- mini de aktarabiliriz. Sürekli değişimlerin etkisi kapasitenin düşmesi ile talebin karşılamamasında olabildiği gibi deği- şimler sırasında oluşacak anlık aşırı yükselme ve düşmelerde cihazların sorun yaşamasına neden olabilmektedir. Yenile- nebilir enerji tesislerinin enerji depolama çözümüne sahip olması durumunda arzın talepten fazla olduğu zamanlarda yenilenebilir enerji tesislerinden üretilen enerji depolanabi- lecek ve enerji kullanım talebinin yüksek olduğu zamanlarda kullanılabilecektir. Elektrikli araçlarda bir anlamda enerji depolama birimi oldukları için sadece bağlantı yaparak bir yenilenebilir enerji tesisinin depolama birimi olarak çalış- ması mümkün olacaktır. Bunun için enerji üretiminin yüksek olduğu zamanlarda araçların yenilenebilir enerji tesislerine bağlı olması yeterli olacaktır. Elektrikli araçların artması ile yaşam alanlarımızda bulunan yenilenebilir enerji tesislerinin kurulması bu konuda daha fazla üretime ulaşacak, üretim tesislerinin yaşam alanlarındaki alanı azaltmak için teknolojik altyapı ve gelişme artacak, dolayısıyla bu tesislerde toplam maliyet iyileştirilecektir. Ülkemizde halen yenilenebilir enerji tesislerinin ev ve işyeri gibi alanlarda kurulumu kısıtlı durum- dadır. Yenilenebilir enerji tesislerinin küçük kapasiteli olarak yaşam alanlarında daha az bulunmasının bir sebebi halen karlı bir yatırım olmaması yanında aynı sonuca hizmet eden enerji maliyetlerine katkı sağlayacak zamanlar ile denk gele- memesi bulunmaktadır. IRENA tarafından hazırlanan global yenilenebilir enerji ajandası raporunda, 2016'nın sonunda fotovoltaik enerji üretiminin 55 milyonu aştığını gösteril- mektedir. Bataryalar evlerde kullanıldığından, 275 milyondan fazla konutta güneş enerjisi ile üretilen yenilenebilir enerjinin konutun enerji tüketimini karşılayabileceği anlaşılmaktadır. Ayrıca dünya çapında, yollarda artan elektrikli araç sayınının hızla artması ile düşük karbon veya sıfır karbon mümkün hale gelmeye başladı (IRENA, 2020). Enerji depolamanın enerjiyi istediğimiz zaman kullanma imkanı sağlaması ile 7. amaç içindeki 2030’a kadar erişilmesi gereken yenilenebilir enerji odaklı göstergeler olan elektrik erişimi olan nüfus oranı, yenilenebilir enerji küresel enerji kay- naklarındaki payının anlamlı miktarlarda artırılması ile toplam enerji tüketimindeki yenilenebilir enerji payının artırılması, tüm enerji verimliliği ilerleme miktarının iki katına çıkarılması, yenilenebilir enerji ile enerji verimliliği araştırmaları ve tekno- lojileri edinmek için uluslararası iş birliğinin geliştirilmesi ve enerji altyapısı ile temiz enerji teknolojisi alanlarına yatırım, Gayri safi yurt içi hasılanın yüzdesi olarak enerji verimliliğin- deki yatırımlar alanında pozitif etki oluşacaktır. Elektrikli araçların artışının enerji maliyetleri üzerine etkisi 1. amaç olan yoksulluğa son yoksulluğun tüm biçimlerini her yerde sona erdirmek ile değerlendirmek gerekmektedir. Elektrikli araçların sayısının hızlı artışı ile enerji fiyatlarında yükselme olabileceği gibi, arz tarafında talebe denk yatı- rımların olması durumunda araçların depolama kapasitesi sayesinde avantajlı fiyatlar ile karşılaşılabilecektir. Elektrikli araçların satış bedellerinin hızla iyileşmesi ile 2022 ile 2024 yılları arasında fosil yakıtlı (Dizel, Benzin, LPG vb.) araçların fiyatlarını yakalayacağı tahmin edilmektedir (Bloomberg, 2019). Elektrikli araçların günümüzdeki yakıt (elektrik) mali- yetlerini göz önünde bulundurursak, satış sayılarının hızlı bir artış kazanması beklenmektedir. Bu aşamada avantajlı olan fiyatlar elektrikli araçların sayılarının çok hızlı artması durumunda bu talebe enerji arzının hızlı cevap verememesi durumunda enerji fiyatlarında da artışlar yaşanması müm- kündür. Hızlı artış tahmini gerçekleşirse bir yandan da bu talebe cevap verecek şarj altyapının kurulması gerekecektir. Türkiye’de şu ana kadar kullanımda olan araçlardan alınan verilere göre; araç başına yaklaşık 3.000 kWh tüketim oluş- maktadır (SHURA, 2019). Hem dünyada hem de Türkiye’de ilk aşamada 2030 yılına kadar en fazla yüzde 30 elektrikli araç olması beklenmektedir. Mevcut beklentiler ile elektrikli araç artış hızının enerji arzında bir kriz beklentisi bulunma- maktadır. Yüksek fiyat durumu ancak hızlı artışın olması duru- munda olması muhtemeldir. Elektrikli araç sayılarının artış hızı ile elektrik üretim yatırımlarının hızının benzer olması durumunda ya da herhangi bir kısıt olmaması durumunda kapasitenin daha dengeli kullanılması ile enerji bedellerinde avantaj sağlanmasına neden olacaktır. Özellikle gece saat- lerinde düşen enerji üretim kapasitesinin elektrikli araçların depoları olan bataryalarda değerlendirilmesi ile düşük talep zamanındaki boşta ve daha ucuz maliyetli kapasite kullanı- labilecektir. Elektrikli araçların artışının olduğu dönemde gerekecek ek enerji tüketim tesisi yatırım kapasitesi artış hızı da şu an olduğu kadar yüksek olmayabilir. Elektrikli araçların hem enerji tesislerini günün her saatine dağılarak ve sanayinin çalışmadığı günler gibi kapasitesi düşük günleri kullanarak daha dengeli bir enerji talebine yardımcı olması hem de MAKALE 28 Enerji ve Çevre / Mart 2021 enerji-dunyasi.com