Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 167. Sayı (Temmuz-Ağustos 2021)

Enerji ve Çevre / Temmuz-Ağustos 2021 27 enerji-dunyasi.com MAKALE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLI TEKNİK KISITLAR İÇİN AKILLI ŞEBEKE ÇÖZÜMLERİ DOĞAN SEVÜK United Energy Technologies Kurucusu GIRIŞ Y enilenebilir enerji kaynaklarının en verimli kullanımı ve büyük güçlerdeki profesyonel lisanslı enerji üretim tesislerinde gerçekleşmektedir. Yaşam alanlarında kullanılan yenilenebilir enerji üretim tesislerinde teknik veya doğal birçok nedenden dolayı büyük kapasiteleri kurmak mümkün olmamaktadır. Bu nedenler arasında başı çeken konular konut veya işyeri gibi alanlarda kısıtlı alanların bulun- ması, rüzgâr gibi doğal kaynakların daha kısıtlı olabilmesi ve bu çalışmanın merkezini oluşturacak gün içinde yenilenebilir enerji kaynaklarında oluşan sürekli değişimler bulunmaktadır. Gün içinde yenilenebilir enerji kaynakları (güneş ve rüzgâr gibi) dalgalandıkça üretim kapasitesi düşmektedir. Dalgalı güç değişikliklerine ek olarak, genellikle gerilim değişiklikleri ile karşılaşılır. Gerilim değişikliği evimizin ya da tesisimizin bağlı olduğu elektrik şebekesine bağlanırsa, bağlantı ekipmanla- rında daha fazla dengesizlik ve arıza yaşayabilmektedir. Enerji depolama imkanlarının artması ile yenilenebilir enerji kaynak- larına dayalı tesislerin yarattığı şebeke dengesizliği etkisi en aza indirilerek kullanılması mümkün olacaktır. Enerji depo- lamanın diğer bir faydası da enerji üretiminin ilişkili olduk- ları evlerin veya tesislerin tüketim talebinden fazla olması durumunda bu miktarın farklı zamanlarda kullanılabilecek olmasıdır. Depolama kapasitesindeki artış arzı artıracak ve daha küçük yerlerde kurulan enerji üretim tesisleri de arta- caktır. Enerji depolaması olmayan yerlerde fazla enerji üretimi olduğunda, bu talep fazlası enerjinin şebekeye geri satılması da şu anda enerji piyasasında yaygın kullanılan bir yöntemdir. Yenilenebilir enerji kaynaklarında sürekli yaşanan deği- şimler enerji üretim kapasite kısıtlarına neden olabilmektedir. Ayrıca anlık güç kavramının teknik olarak bir parçası olan geri- lim değeri açısından da değişimler oluşmakta, bunun sonucu olarak da hem tesislerin elektrik şebekesine bağlantısında sorunlar oluşturmakta hem de etkileşimde olduğu elektrik şebekesindeki cihazlara da arıza yaratması söz konusudur. Çalışma içeriğinde yenilenebilir enerji kaynaklı oluşan teknik sorunların çözülmesi için şebeke otomasyonu, sayaç otomas- yonu, enerji depolama ile büyük veri ve enerji ticareti gibi akıllı şebeke çözümleri üzerinde durulacaktır. Teknik kısıtların aşılması için çözümlerin artması üretim miktarını artmasını sağlayacak ve böylece konutlar gibi profesyonel tesislere göre daha düşük kapasiteli alanlarda kurulan enerji üretim tesisleri de artacaktır. YENİLENEBİLİR ENERJİNİN TÜRKİYE’DEKİ DURUMU Yenilenebilir enerji kaynakları ülkemizin enerji güvenli- ğine olan katkısı, yerli üretime ve istihdam artışına doğru- dan etkisi ile devletin destek mekanizmaları kapsamında bulunması amaçlanmaktadır. Bu desteklerde özel şirketlerin veya şahısların yatırım yapmalarını cazip hale getiren satın alma garantileri bulunmaktadır. YEKDEM Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması geçtiğimiz yıllarda çok sayıda yatırım yapılması için teşvik sağlamıştır. Özellikle alım garantisinin uzun süreli olması ve döviz cinsinden olmasının yanında sağladığı muafiyetler ile yenilenebilir enerji tesisleri mevcutta enerji piyasasında daha büyük kapasiteli rakipleriyle rekabet edebilmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretiminde lisanslı veya lisansız üretim yapılan yerlerde fiyatlar, süreler ve bu şahıs veya tüzel kişilere görevli tedarik şirketleri aracılı- ğıyla yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esaslara Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) adı verilmektedir. Bu tür yenilenebilir enerji üretim tesisleri üre- timlerinde kendi iç ihtiyaçları karşılandıktan sonra, üretimlerini bağlı bulundukları şebekenin sahibi elektrik dağıtım sistemine vermesi durumunda üretim kaynak türüne göre değişen birim bedeller ile (hidroelektrik enerjisi tesislerine kWh başına 7.3 $ cent, rüzgâr enerjisi tesislerine kWh başına 7.3 $ cent, jeoter- mal enerjisi tesislerine kWh başına 10.5 $ cent, biyo kütle ve güneş enerjisi tesislerine kWh başına 13.3 $ cent) 10 yıl alım garantisi ile satın alınmaktadır. Bu şekilde dağıtım sistemine aktarılan elektrik enerjisi miktarı dağıtım bölgesinde görevli