Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 167. Sayı (Temmuz-Ağustos 2021)

28 Enerji ve Çevre / Temmuz-Ağustos 2021 enerji-dunyasi.com MAKALE perakende satış lisansı sahibi şirket tarafından satın alınması mevzuat ile sağlanmıştır. Bu çalışmanın hazırlandığı tarihte Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yayınlanan en son sektör raporunda (EPDK, 2020) lisanslı üretim ile sağlanan enerji miktarı 24.502.629 MWh, lisanslı üretim ile sağlanan kurulu güç 87.235 MW olarak tüm üretim miktarları verilmiştir. Bu rakamlar içinde yenilenebilir enerji kaynaklarına ait kısma bakıldığında ise; lisanssız üretim ile sağlanan enerjinin kurulu güç miktarı 6.683 MW, lisansız üretim ile sağlanan enerjinin ihtiyaç fazlası satın alınan miktarı 943.003 MWh, Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizmasından faydalanan elektrik enerjisi üretimmiktarı 3.908.194 MWh ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması tarafından yapılan ödeme tutarı 3.113.577.945 TL olarak gerçekleşmiştir. Lisanssız elektrik üretim tesisleri çoğunlukla elektrik dağı- tım şebekesine üretim tesislerinin teknik özelliklerine ve bağ- lantı noktasındaki güç dağıtım sisteminin mevcut kapasitesine göre orta gerilim (OG) veya alçak gerilim (AG) seviyesinden güç dağıtım sistemine bağlanmaktadırlar. Bağlantı noktasın- daki trafolarının kamusal ortak kullanımda olması durumunda alçak gerilim seviyesinde bağlanan elektrik üretim tesislerinin toplam kapasitesinin trafo gücünün yüzde 50'den fazlasını geçmemesi gerekmektedir. Buradaki kısıtlama üretim tesisinin aynı elektrik hattı üzerindeki tüketicilerin üretim tesislerinden etkilenmemesi için alınmıştır. YENİLENEBİLİR KAYNAKLARA DAYALI ENERJİ ÜRETİMİNİN TEKNİK KISITLARI Yenilenebilir enerji kaynaklarında doğası gereği girdi mik- tarı gün içinde, ayın günleri arasında ve mevsimsel olarak çok değişir. Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmayı ürünleri genelde bedelsiz oldukları için tercih ederiz fakat bu bedel bize işletme maliyetleri olarak sonraki aşamada yansır. Bazen de değişkenliğin etkisi daha büyük maliyetle karşılaşıp finan- sal olarak daha kötü koşullar ile karşılaşmaktan ötede arzın tamamen kullanılamaması anlamına da gelir. Arzın tamamen kullanılamaması üretim tesisinin bağlantılı olduğu tüketim cihazlarının, sistemlerin veya elektrik şebekesinin teknik sınırlarının aşılması noktasına geldiği zaman çalışmayı kendi koruma mekanizmaları ile durdurması ardından yaşanacaktır. Enerji üretiminde arzın tamamen durması ve bu işlemin özel- likle plan dışı teknik ihtiyaçlar nedeniyle olması istenmeyen bir senaryo olduğu için bu konu için teknik olarak kullanılabi- lecek çözümler tartışılmaktadır. Halen günümüzde hiç önlem almadan tesisini plansızlığa iten birçok üretici bulunmaktadır. Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yayınlanan (EPDK, 2020) raporda ay içinde değişen günlere ait değerler ve gün içinde saatlere göre değişen değerler gözükmektedir: Yenilenebilir enerji kaynaklarına yaşanan gün içi deği- şimlerin yanında anlık olarak da birçok farklı neden ile anlık kesin değişimler de yaşanmaktadır. Örneğin bir güneş ener- jisi üretim tesisinde günün en yüksek üretim kapasitesine Şekil 1. Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ekim 2020 Döneminde YEKDEM Kapsamındaki Üretimin Günlük Bazda Kaynaklara Göre Dağılımı (MWh)