Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 167. Sayı (Temmuz-Ağustos 2021)

Enerji ve Çevre / Temmuz-Ağustos 2021 37 enerji-dunyasi.com kullanılarak İstanbul için kuru soğutucu ve chiller birlikte çalışması senaryosunda enerji maliyetine ilişkin yaklaşımlara yer verilmiştir. Sadece kuru soğutucunun çalıştığı 6°C’den düşük dış hava sıcaklıkları hesaplamaya dahil edilmemiştir. Dikkate alındığı taktirde, yıllık kazancın daha da artacağı açıktır. Uygulamada EC (Electronically Commutated) fan motoru kullanılması durumunda işletme maliyeti ve geri dönüş süre- leri açısından ek iyileştirmeler olacağı gözden kaçırılmama- lıdır. %100 mekanik soğutma yapıldığı durumda, chillerin kapasite kontrolüne sahip olması nedeniyle enerji sarfiyatı (güç gereksinimi) kademeli olarak düşürülmüştür. Kendi işletme şartlarınıza uygun daha gerçekçi değerlendirmeler yapmak üzere üreticilerin teknik satış birimleri ile iş birliği yapmakta yarar vardır. Çalışma Senaryoları İçin Enerji Sarfiyatı Hesapları Tablo 4’te görüldüğü üzere %100 mekanik soğutma yapıldığı zaman 14/16°C sıcaklık aralığında chiller devreye girmektedir ve bu sıcaklık aralığı doğal soğutma için uygun değildir. Birlikte çalışma durumunda chiller ve kuru soğutu- cunun enerji sarfiyatı ayrı ayrı hesaplanmıştır. Bu durum için toplam sarfiyat değerinin %100 mekanik soğutmadaki sarfi- yat değerinden daha düşük olduğu görülmektedir (Şekil 2). Kısmi ve %100 doğal soğutma bölgesinde kuru soğutu- cunun harcadığı güç, sadece fan gücüdür ve dış hava sıcak- lığı düştükçe fanlar kademeli olarak devre dışı kalmaktadır. Bunun yanı sıra, kış aylarında rüzgârın fazla olduğu günlerde fanların tümü devrede olmasa dahi rüzgâr etkisi ile soğutma etkisi artmaktadır. Sonuç olarak, dış hava sıcaklıklarına bağlı olarak kuru soğutucu verimi ve enerjinin etkin kullanımı değişmektedir. Sonuç Üretimde makinelerin kalıp ve yağ devrelerinin soğutul- ması, malzemenin ısıl işlemi sonrası soğutulması, kaplama havuzlarının, kesme ve işleme yağlarının istenen özellikte kalması için belirli sıcaklıklarda tutulması gibi birçok imalat aşamasında yaz-kış soğutmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Yıl boyu soğutma suyu kullanan ve mevcut bir hava soğutmalı chiller sistemi olan tesisler için gerekli soğutma yükünü karşılayacak bir kuru soğutucu seçilerek, bu enteg- rasyon sonucundaki enerji maliyetleri karşılaştırılmıştır. Soğutma sisteminin kurulu olduğu veya kurulacağı bölge- nin iklim koşulları ile istenen soğutma suyu sıcaklıkları doğal soğutmadan elde edilebilecek faydaya etki eden en önemli unsurlardır. Dış hava sıcaklığı soğutma suyu dönüş sıcaklığının 2°C altına düştüğünde kısmi doğal soğutma, 6°C altına düştü- ğünde ise %100 doğal soğutma yapılacak şekilde bin değer- leri kullanılarak enerji maliyetleri hesaplanmıştır. Verimlilik, maliyet ve geri dönüş sürelerine etkisinin açıkça görülmesi için değişik enerji sınıflarına ait kuru soğutucular esas alınarak yapılacak bir değerlendirme daha gerçekçi olacaktır. Yoğun enerji tüketiminin olduğu endüstriyel soğutma tesislerinde sürdürülebilir çevre ve işletme maliyetlerinin azaltılması açısından kuru soğutucuların önemli bir katkı sağladığı görülmektedir. Şekil 2. %100 chiller ve kuru soğutucu/chiller beraber işletilmesi durumunda enerji kıyaslaması KAYNAKLAR 1. Friterm A.Ş., 2017, Plastik Endüstrisinde Soğutma Sistemleri ve Uygulamaları, 3. Baskı, Friterm A.Ş. Teknik Yayını, İstanbul, ISBN: 978-975-6263-32-7 2. Acül, H., 2009, Kuru Soğutuculu Doğal Soğutma Uygulamaları ile İklimlendirme Sistemlerinde Enerji Verimliliği, IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi (TESKON) Bildiriler Kitabı, 6-9 Mayıs 2009 İzmir, 83-114. 3. Pusat, Ş., Ekmekçi, İ., Dündar, A.C., Ermiş, K., 2015, Üç Büyük Şehir Merkezi İçin Bin-Data Değerlerinin Belirlenmesi, 12. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi (TESKON 2015), 1597-1606. 4. Kök, G., 2012, Kuru Soğutucu Kullanımının Enerji Verimliliği Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. 5. Friterm A.Ş., 2017, İklimlendirme Soğutma Sistemlerinde Enerji Verimliliği, Genişletilmiş 2. Baskı, Friterm A.Ş. Teknik Yayını, İstanbul, ISBN: 978-975-6263-33-4 n