Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 170. Sayı (Kasım-Aralık 2021)

28 Enerji ve Çevre / Kasım-Aralık 2021 enerji-dunyasi.com SERA GAZI VE AZOT TEKNİK S on yıllarda iklim krizi ve kuraklık, dünyada ve ülkemizde gündemden düşmeyen en önemli konu başlıkları ara- sında ilk sıralarda gelmektedir. Geçtiğimiz yaz Akdeniz ve Ege kıyılarımızda yaşanan yangın felaketlerinin en büyük sebebi, sera gazı salınımı ile atmosferimizin kalıcı olarak ısınması ve buna bağlı iklimlerin düzensizleşmesidir. 45-50 °C üzerine çıkan sıcaklıklarla birlikte; yaşlılarımızda sıcak çarpmasına bağlı can kayıpları, tarımsal mahsullerin tarlada tahribatı, eriyen buzullar, orman yangınları ve seller, yok olan bitki ve canlı popülasyonları ile karşı karşıyayız ve bunun önüne geçmek, gelecek nesiller için en büyük sorum- luluklarımızdan biri olarak ön plana çıkmaktadır. Türkiye, dünyada en fazla sera gazı emisyonu yaratan ülkeler arasında 16. sırada yer alıyor ve büyüyen ekonomi- mizle birlikte emisyon oranımız her geçen gün artıyor. TÜİK’in paylaştığı verilere göre, Türkiye’nin toplam sera gazı emis- yonu 2019 yılında 506,1 milyon ton CO₂ olarak hesaplanmış. Bunun %72’sini ise enerji sektörü oluşturuyor. Ekim ayı içerisinde 191 ülkeyle birlikte taraf olarak imza- ladığımız Paris İklim Anlaşması’yla, sera gazı emisyonumuzu 2030 itibariyle %21 azaltma yönünde taahhütte bulunuldu. Paris Anlaşması’nın temel amacı; dünyanın ortalama yüzey sıcaklığındaki artışı 1,5°C ile sınırlı tutmak, başarılamaz ise de 2°C’yi geçmemesi için çaba harcamak. Dhe Endüstriyel olarak, yüksek verimli kompresör, boos- ter, kurutucu temini, azot/hidrojen/oksijen gibi gazların yerinde üretilmesi, hava-gaz kaçaklarının tespitine yönelik çözümler ile bu hedefe katkı sunmak için çalışıyor ve çaba- lıyoruz. Sınai gazlar içerisinde atmosferimizin %78’i ile en yüksek orana sahip, kuru, renksiz, kokusuz bir asal gaz olan azotun endüstrideki yaygın kullanımı azot jeneratörlerini bu alanda ön plana çıkarmaktadır. Azot gazını dışarıdan kriyojenik formda tankerlerle, gaz fazında ise tüp ya da manifolt içerisinde kamyonlarla temin etmek yerine, daha çevre dostu bir şekilde doğru saflık ve doğru miktarda yerinde üretmek bizleri bu hedefe daha da yaklaştıracaktır. Tipik bir hava ayrıştırma tesisi, 1 ton sıvı azot üretmek için 549kWs enerji tüketir. (Bakınız: EIGA-33/19) 1 ton sıvı azot gazlaştığında yaklaşık 860 m³ hacim kaplar. Bu nedenle 1 m³ azot üretmek için 0.687kW enerji harcanmaktadır. Ülkeden ülkeye sera gazı emisyon miktarı şebeke elektriğinin üretim metotlarının kullanım oranlarına göre değişmekle birlikte, Türkiye’de bu değer 0,441kg CO₂e/ kWs’dır. Yani Türkiye’de her 1 m³ azot gazını hava ayrıştırma tesi- sinde üretmek için 0,687kW x 0,441kg CO₂e/ kWs = 0,302 kg CO₂e atmosfere salınır. Bu değere tesisinin ısıtma, aydın- latma, ofislerin işletilmesi, bilgisayarlar ve analitik araçlar için tüketilen enerji ve ayrıca gazı silindirlere ya da manifoltlara doldurma sırasındaki buharlaşma kayıpları dahil değildir. Bunlara ilave olarak bu tesislerde üretilen gazın işletme- lere transferi sırasında taşıma araçlarının kilometre başına CO₂ salınımları eklendiğinde azot jeneratörü ile yerinde gaz üretmenin işletmelerimize ve ülkemize sağlayacağı katkı yadsınamaz büyüklüktedir. Ancak birçok endüstri prosesi aslında yüksek saflıkta gaza ihtiyaç duymaz. Örneğin gıda kodeksine göre azot gazında maksimum izin verilen oksijen oranı %1 iken, yan- ma-patlamayı önlemek için gereken azot gazında ise %2 ila %5 oksijen muhteviyatı ziyadesiyle yeterli gelmektedir. METİN ÇELİK DHE Endüstriyel Endüstri Mühendisi Hava Ayrıştırma Tesisi Spesifik Enerji Tüketimi (@ 285K & 1013mbarA) Likit azot için: 549 kWs/ton