Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 171. Sayı (Ocak-Şubat 2022)

27 ENERJİ ve ÇEVRE • Ocak-Şubat / 2022 MAKALE Hukukuna özgü yöntemlerle, doğrudan doğruya bir işlemi ile uyguladığı yaptırımlarla, verdiği cezalardır” şeklinde tanımlamaktadır. 2 Tanımlardan da anlaşılacağı üzere idari yaptırım karar- ları idare hukukuna özgü usullerle verilmekte ve idare tarafından doğrudan uygulanabilmektedir. 3 Son unsur idarenin idari yaptırım uygulanması konusunda bir takdir yetkisi olduğunu da göstermektedir. 4 Ancak takdir yetkisi- nin sınırları geniş yorumlanmamalıdır ve kanunilik ölçütü içerisinde değerlendirilmelidir. İdari yaptırımlar yönünden kanunilik ilkesi en az ceza hukukundaki uygulaması kadar önem arz etmektedir. 5 İdarenin takdir yetkisi ancak kanuni- lik ilkesine uygun şekilde kullanılması şartıyla ve kanunda verilen yetki kapsamında koruma görecektir. 6 Kabahatler Kanununun 4’üncü maddesinde de hangi fiillerin kabahat oluşturduğunun kanunda açıkça tanımlanabileceği veya kanunun kapsam ve koşullarını belirlemesi kaydıyla çerçeve hükmün içeriğinin idarenin genel ve düzenleyici işlemle- riyle doldurulabileceği düzenlenmektedir. Bu nedenle idare ancak çerçevesi kanunla belirlenen bir alanda yukarıda bahsedilen takdir yetkisini kullanabilecektir. İdari yaptırım uygulanmasındaki öncelikli temel amaç, bozulan kamu düzenini yeniden eski haline döndürmek ve kamu düzenini yeniden tesis etmektir. 7 İdare bu amacı gerçekleştirmek amacıyla cezalandırıcılık ve caydırıcılık vasfı bulunan işlemler tesis etmektedir. Esasen bu yönüyle idari yaptırımları idare tarafından tesis edilen ve diğer idari işlemlerden farklı olarak caydırıcılık ve cezalandı- rıcılık vasfı da bulunan özel nitelikli idari işlemler olarak tanımlayabiliriz. 8 EPDK’nın bir düzenleyici otorite olması sebebiyle burada “regülatif idari yaptırım” kavramına da değinmekte fayda bulunmaktadır. Regülatif idari yaptırım yönünden temel amaç bu yönüyle belirli bir sektörü koru- maya yönelik önlemler alınması ve ilgili sektörün ekonomik bir amaçla regüle edilmesidir. 9 EPDK tarafından uygu- lanacak olan idari yaptırımların temel ve pratik amacı bu yönüyle stratejik önemi bulunan petrol piyasasını düzen- lemek ve EPDK’nun görevleri arasında yer alan enerji- nin temini ve sürekliliğini sağlamaktır. Bu yönüyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından gerçekleştirilen soruşturma ve denetim faaliyetleri ile bunlar neticesinde idari yaptırım kararı alınması ve uygulanması şeklinde yapılan kolluk faaliyeti “özel idari kolluk” kapsamında “ekonomik kolluk” olarak kabul edilmektedir. 10 İdari yaptırım kavramı esasen bir üst başlık olarak düşünülmelidir. İdari yaptırım kavramı altında yaptırım türleri olarak idari para cezaları ile idari tedbirler yer almaktadır. Bu durum Kabahatler Kanunu’nun 16’ncı maddesinden de anlaşılmaktadır. Kabahatler Kanunu’nun üçüncü bölümü “İdari Yaptırımlar” başlığını taşımaktadır ve bu bölümde yer alan “Yaptırım Türleri” başlığını taşıyan 16’ncı maddeye göre, kabahatler karşılığında uygulanacak olan idari yaptırımlar, idari para cezası ve idari tedbirler- den ibarettir. 11 İdari yaptırım türleri arasında en yaygın olarak uygulananı hiç şüphesiz idari para cezalarıdır. İdari yaptırımlar arasında idari para cezaları dışında kalan idari tedbir türleri arasında ise yaptırım uygulama yetkisi bulunan idareye göre değişiklik gösteren çok çeşitli idari tedbir örnekleri yer almaktadır. 12 2.2. Petrol Piyasasında Düzenlenen İdari Bir Yaptırım Türü Olarak “Mühürleme” Petrol Piyasası Kanunu kapsamında çeşitli idari yaptı- rım türleri düzenlenmektedir. Kanunda düzenlenen idari yaptırımlar arasında; faaliyetin geçici olarak durdurulması, lisansın iptal edilmesi, lisansı iptal olanlara yeniden lisans verilmemesi ve idari para cezası bulunmaktadır. Mühür- leme işlemi de Kanun tarafından uygulanması öngörülen idari para cezası dışında kalan idari yaptırımlar arasında sayılmaktadır. Kabahatler Kanunu’na daha uygun bir 2 AYM, E.1998/48, K.1996/41, T:23.10.1996, RG:18.09.1997/23114, 3 Kalabalık, a.g.e., s.77; Pehlivan Ali, Kabahatler Hukukunun Genel Esasları, BETA, İstanbul, Eylül 2020, s.4. 4 Kalabalık, a.g.e., s.77. 5 Erdinç Burcu, İdari Yaptırımların Kavramsal Çerçevesi ve Cezai Yaptırımlarla Karşılaştırılması, Ankara Barosu Dergisi, 2012/2, s.250, erişim tarihi: 6.1.2022, erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/397953. 6 Erdinç, a.g.e., s.269. 7 Erdinç, a.g.e., s.260. 8 Erdinç, a.g.e., s.251. 9 Çanacık Cumhur, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Tarafından Regülatif İdari Yaptırım Uygulanmasında İzlenen İdari Usullere Egemen Olan İlkeler, Onikilevha, İstanbul, Aralık 2020, s.6; Çakmak Zeynep, Bağımsız İdari Otorite Olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Çakmak Yayınevi, Ankara, Mayıs 2011, s. 198-199. 10 Çanacık, a.g.e., s.9 vd. 11 Pehlivan, a.g.e., s.5. 12 Kalabalık, a.g.e., s.77-78; Erdinç, a.g.e., s.261.