Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 173. Sayı (Nisan 2022)

30 ENERJİ ve ÇEVRE • Nisan / 2022 Soğutma Sistemlerinde • Atık ısı enerjisi açığa çıkması ve soğutma gereksiniminin ısıtma gereksiniminden önemli düzeyde daha fazla olması durumunda, elektrikli soğutuculara kıyasla, soğurmalı soğutucular tercih edilmelidir. • Absorbsiyonlu soğutucuların kısmi yük verimi yüksek ve çok az sayıda hareketli parçalarının olması nedeniyle bakım giderleri düşüktür. Bununla birlikte, yatırım giderleri kısmen yüksektir. Diğer taraftan, sıkıştırmalı soğutucular kısmi yüklerde iyi çalışmazlar, bakım gider- leri kısmen yüksek, işletme giderleri ise yüksektir. Yatı- rım giderleri düşüktür. 2.4. Uygulama Alanları Kojenerasyon ve trijenerasyon uygulamalarına ait örneklere, hastane ve sağlık hizmetlerinde, otellerde, sine- malarda, okullarda, her türlü ticari, endüstriyel mekân- larda, üniversitelerde ve kamu hizmetlerinin sunulduğu yerlerde her geçen gün daha sık rastlamak mümkündür. Bununla beraber, birleşik ısı-güç üretiminin önemli faydalarının, tecrübe ile anlaşıldığı değişik sektörlerde, genelde tercih edilen tipler aşağıda açıklanmaktadır: Kimya Sektörü Bu sektörde önemli miktarlarda tüketilen ısı enerjisi, buhar olarak ısıtma ve kaynatma proseslerinde kullanıl- maktadır. Mevcut olan çok sayıdaki işletme, tek çevrim veya gaz ve buhar türbinli kombine çevrimlere dayalıdır. Avrupa’da; eczacılık, inorganik kimya ve lastik gibi sek- törlerde çok sayıda ve değişik tür uygulamalar mevcuttur. Kağıt Sektörü En önemli ısı enerjisi tüketimi ise 5-10 bar basıncında buhar olarak, kağıt kurutma makinelerinde olmaktadır. Elektrik enerjisi ise, proseste kullanılan makinelerde ve aydınlatmada kullanılmaktadır. Kağıt üreten kuruluşların enerji tüketimleri ve imalatları yıl boyunca süreklilik arz etmektedir. Petrokimya Sektörü Isı, genellikle 20 bar civarında buhar olarak, petrol ürünlerinin ayrıştırılması işlemlerinde tüketilmektedir. Bu işlemler sırasında, genellikle yan ürün olarak yanıcı atık gazlar açığa çıkmakta, bunlarda çoğunlukla yakılarak imha edilmektedir. Yakıt olarak atık gazların kullanılması bu tip sistemleri oldukça ekonomik hale getirmektedir. Gıda Sektörü Isı tüketimi genellikle düşük basınçta buhar, sıcak su ve kurutma prosesleri için sıcak hava elde etmek amacında yöneliktir. Isıtmanın yanı sıra bu sektörde soğutma da önemli bir yer almaktadır. Tekstil Sektörü Tekstil sektöründe, boyama ve apre bölümleri buhar ve sıcak suyun en çok kullanıldığı yerlerdir. Kurutma işle- minde de sıcak su kullanılabilmektedir. Seramik Sektörü Bu sektördeki fabrikalar ısı enerjisini, sprey kurutu- cular ve fırınlar gibi bölümlerde kullanırlar. Elektrik ise, ağırlıklı olarak preslerde ve değirmenlerde kullanılır. Sprey kurutucuların ısı tüketimlerinin yüksek olması ve burada 500ºC civarında sıcak gazlara ihtiyaç duyulması sebebiyle egzoz gazlarının direkt olarak kullanılabilmesinden dolayı, gaz türbinli tesisler bu işletmeler için en uygun yöntem olmaktadır. Kurutucularda girişteki gaz sıcaklığının düşük olması (200-250ºC) ve ısı tüketiminin de az olması sebe- biyle buralarda pistonlu motorlu tesislerin kullanılması daha uygun olmaktadır. Tuğla ve Toprak Sanayi Isı enerjisi pişirme ve kurutma işlemlerinde, elektrik ise değirmenlerde preslerde tüketilmektedir. Kurutma için gerekli ısı genellikle 100 – 200 ºC civarında sıcaklığa sahip gazlardan elde edilir. Kurutuculara, direkt olarak egzoz gazlarının verilmesi de mümkündür. Motor Sanayi Bu sektörde firmalar, yıl boyunca kesintisiz bir şekilde ve büyük miktarlarda ısı ve elektrik tüketirler. Isı tüketimi, 10-12 bar basınçta buhar olarak gerçekleşir. Mobilya Sanayi Yarı mamul orman ürünleri imalatında elektrik tüke- timi hammaddelerin işlenmesi için gerekli olan çok sayıdaki motorlarda olmaktadır. Isı enerjisi ise, levhaların biçimlen- dirilmesi ve yapılan presleme işlemi sırasında tüketilir. En MAKALE