Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 175. Sayı (Temmuz-Ağustos 2022)

24 ENERJİ ve ÇEVRE • Temmuz-Ağustos / 2022 yazıcılar ve fotokopi makineleri de UOB salınımı gerçekleş- tirmektedir. 29 İnsan kaynaklı UOB’lerin arasında çevre ve insan sağlığına ilişkin sonuçları açısından en önemli olanı hiç şüphesiz fosil yakıtların üretilmesi ve kullanılmasıdır. 30 Benzin ve naftanın havaya karışması buharlaşma yoluyla gerçekleşmektedir. Tedarik zincirinin herbir aşa- ması ürünlerin karışmasına, yer değiştirmesine ve havayla temas etmesine sebebiyet vermektedir. Bu durum yalnızca insan ve çevre sağlığı açısından bir tehlike oluşturmamakta aynı zamanda üründe kayıpların yaşanmasına da sebep olmaktadır. Yapılan bir değerlendirmeye göre akaryakıt istasyonunda yalnızca bir araca yapılan akaryakıt dolumu esnasında her 1 litrelik dolumda 1,5 gram benzin buharı atmosfere atılmaktadır. Bu durum 50 litrelik bir araç depo- sunun dolumu esnasında yaklaşık 75 gram benzin buha- rının atmosfere karıştığı anlamına gelmektedir. 75 gram benzin buharı yoğunlaştırıldığında 100 ml sıvı benzin elde edilmesi mümkündür. 31 Emisyon yoluyla ortaya çıkan kayıplar depolama tesislerinde ve akaryakıt istasyonlarında çeşitli nedenlerle kaylanmaktadır. Depolama tesislerinde yaşanan emisyon- lar çoğunlukla ürünlerin tanklara ve tankerlere dolumu esnasında gerçekleşmektedir. Ancak depolama tanklarının özelliklerine göre ürünlerin tankın içinde depolandığı hare- ketsiz süre içinde de emisyon ortaya çıkabilmektedir. Söz gelimi, contalar, bağlantı elemanları veya kullanılan dikişler nedeniyle herhangi bir dolum veya boşaltma olmasa da buharlaşma yaşanabilir. 32 Akaryakıt istasyonlarında ise buharlaşma daha çok araç depolarının dolumu esnasında gerçekleşmektedir. Araç depolarında bulunan benzin zamanla buharlaşmakta ve depo içinde sıvı bulunmayan deponun boş olduğu kısım- larda benzin buharı oluşmaktadır. Bu benzin buharı araca yakıt doldurmak amacıyla depo kapağının açılmasıyla birlikte atmosfere yayılmaktadır. 33 3.3. Yönetmelik Hakkında Hukuki Değerlendirme Bu bölümde Yönetmelik, pozitif hukuk düzenlemeleri yönünden inceleme konusu edilecektir. Yönetmelik kap- samında öngörülen önlem ve kontroller, UOB emisyonu oluşturan süreçler dikkate alınarak her bir aşama için ayrı ayrı düzenlenmektedir. Ancak genel bir çerçeve ile belirt- mek gerekirse; fikrimizce, Yönetmelikte buharlaşmaya karşı alınması gereken önlemler yönünden iki temel sistem yer almaktadır. Yönetmelik öncelikle kayıpların önüne geçmeye çalışmaktadır. Bu aşamada henüz bir kayıp yaşan- mış değildir, alınan önlemler emisyonların engellenmesi, mümkünse hiç yaşanmaması amacıyladır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ise kayıpların geri kazanımına ilişkin gerekli sistemlerin kurulması öngörülmektedir. Bunların haricinde ayrıca, Yönetmelik kapsamında kalan konuların kontrol ve denetimine ilişkin usul ve esaslar düzenleme konusu edilmektedir. Kayıpların önüne geçilmesi amacıyla depolama tank- larında, terminallerde ve tankerlerde alınması gereken önlemler bulunmaktadır. Akaryakıt istasyonlarında ise kayıpların gerçekleşmeden önlenmesine ilişkin olarak geti- rilen bir düzenleme bulunmamaktadır. Akaryakıt istas- yonlarına ilişkin düzenleme yukarıdaki sınıflandırmamıza göre daha çok buharlaşma nedeniyle yaşanan kayıpların tutulması ve geri kazanılması ile ilgilidir. Kayıpların önüne geçilmesi amacıyla alınması gereken önlemleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz: Terminaller yönünden: - Depolama tanklarının dış duvarlarının ve tavanının güneş ışınlarını yansıtacak özellikte boyalar ile boyan- ması, 34 - Yüzer tavanlı depolama tanklarının buhar tutma kont- rolleri bulunmayan sabit tavanlı tanka kıyasla genel 29 GÜNEY, Ayşe Anıl, Bina İçi ve Dışı Uçucu Organik Bileşiklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010, s.1; ÇAKIR, s.12. 30 DEMİR, s.11. 31 Akıllı Buhar Geri Dönüşüm Pompa Sistemi Patent Başvurusu, Numarası 2018/21398, s.4. 32 T.C. ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI, Organik Sıvıların Dolum ve Depolama Tesisleri, SEKTÖREL UYGULAMA KILAVUZU, s.9, erişim adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/sanayihavarehberi/icerikler/08_dolum-ve-depolama-tes-sler--20200103075113.pdf , erişim tarihi: 09.04.2022. 33 BEKTAŞ, Şule, Benzin İstasyonlarında ve Araçlarda Benzin Buharlarının Hava Kirlenmesine Etkisi ve Alınması Gereken Önlemler, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, F.B.E. Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2001, s.22; Akıllı Buhar Geri Dönüşüm Pompası Sistemi Patent Başvurusu, Numarası 2018/21398, s.2, erişim adresi: https://portal.turkpatent.gov.tr/anonim/arastirma/patent/ sonuc/dosya?patentAppNo=2018/21398&documentsTpye=all , erişim tarihi: 24.04.2022; Depolama Tankı Dolum Borusu İçindeki Buhar Geri Kazanım Sistemleri Patent Başvurusu, Numarası 2012/10373, s.1, erişim adresi: https://portal.turkpatent.gov.tr/anonim/arastirma/patent/sonuc/ dosya?patentAppNo=2012/10373&documentsTpye=all , erişim tarihi: 24.04.2022. 34 TSE tarafından yapılan açıklmaya göre, beyaz boya bu kriterleri karşılamak yönünden yeterlidir. Bu konuda belirli bir RAL kodu bulunmamaktadır. Tankın boyandığı rengin RAL koduna göre o rengin radyasyon ısı yansıtma seviyesi değerlendirilecektir. Bkz. https://endustriyelgozetim.tse.org.tr/ IcerikDetay?ID=3054&ParentID=9492 , erişim tarihi: 23.04.2022. MAKALE