Enerji ve Çevre Dünyası 179. Sayı | Doğalgaz Dergisi 236. Sayı(Ocak-Şubat 2023)

44 DOĞALGAZ VE ENERJİ • Ocak - Şubat / 2023 TREO Senaryoları Özeti Yüksek Senaryoda elektrik talebi, binalarda yalıtım, elektrikli aletlerde verimlilik, elektrik motorlarında verimli dönüşüm, sanayide öz-tüketim odaklı dağıtık üretimin gelişimi, tarımsal sulamada dağıtık ve verimli yenilenebilir enerji çözümlerinde yaygınlaşma gibi faktörlerin katkısıyla, daha verimli bir büyüme patika- sında gelişmektedir. Şebeke kayıplarında daha yüksek iyileşmeler ve elektrik üretim sisteminin bütünündeki verimlilik kazanımlarının da neticesinde, 2050 yılında Yavaş Senaryoya göre %15 daha düşük brüt elektrik talebi, elektrik enerjisi hizmetlerini aynı konfor ve kalitede sağlayabilmektedir. Kurulu güçte mevcut büyüme ivmesinde önemli bir artışın sağlanmadığı Yavaş Senaryoda, yenilenebilir enerjinin kurulu güç ve üretimdeki payı 2050 yılında sırasıyla %76 ve %61 olarak gerçekleşmektedir. Yüksek Senaryoda ise elektrik kurulu gücü 2050 yılında 294 GW’a ulaşırken kurulu güç içerisinde yenilene- bilir enerji payı, ağırlıklı bölümü güneş ve rüzgar enerjisinden gelecek şekilde 2040 yılında %80’e ve 2050 yılında %90’a ulaşmaktadır. Yenilenebilir enerjinin elektrik üretiminde halen %43 seviyesinde olan payının 2040 yılında dörtte-üçün üzerine çıktığı, 2050 yılında da bugüne göre iki kat artarak %86’ya ulaştığı Yüksek Senaryoda, 2050 yılına kadar elektrik üretiminde rüzgar ve güneş enerjisinin toplam payı ise dört katın üzerinde arta- rak üçte-ikiye ulaşmaktadır. 2050 yılında üretim portfö- yünün tamamına yakının düşük karbonlu duruma geldiği Yüksek Senaryo Türkiye’nin net-sıfır emisyon perspektifini desteklemekte, sanayilerin ve ekonominin rekabetçiliği için de önemli avantaj yaratmaktadır. Yüksek Senaryoda 2050 yılına kadar olan dönemde yenilenebilir enerjide daha verimli ve hızlı büyümeyi destekleyen yıllık yatırım tutarı gereksinimi, Yavaş Senaryodaki 14,1 milyar 2022$’ın sadece %6 üzerinde öngörülmektedir (14,9 milyar 2022$). Ancak yatırımların sektörel dağılımında önemli bir değişim gerçekleşmekte, yatırımlar içerisinde son dönemde %30’un altında, Yavaş Senaryoda ise %30’lar seviyelerinde olan şebeke, enerji depolama ve talep verimliliği yatırımlarının payı Yüksek Senaryoda %40’lar seviyesinde gerçekleşmektedir. Yüksek Senaryoda 2050 yılına kadar olan dönemde yenilenebilir elektrik üretimi için yıllık yatırım miktarı ortalama 5,5 milyar $ olarak hesaplanmaktadır. Yüksek Senaryoda enerji güvenliği, temiz enerji dönü- şümü ve bunlara ilişkin maliyetler bakımından, toplam elektrik yatırım gereksinimindeki artışın çok üzerinde katkılar elde edilebilmektedir. Örneğin, Yavaş Senaryo ile kıyaslandığında, yıllık 800 milyon $ yatırım fazlasına karşın enerji ithalat faturasında yıllık 2 milyar $ tasarruf sağlanabilmektedir (Yakıt ithalatı tasarrufu çarpanı 2,5). Yüksek Senaryoda elektrik üretiminden kaynaklı emisyon- lar 2030 yılından önce tepe noktasına ulaşmakta ve 2050 yılında mevcut düzeyinin %85 altına düşmektedir. 100 $/ ton karbon fiyatı seviyesinde, Yavaş Senaryoya göre yıllık ortalama ekonomik karşılığı 6,7 milyar $’a ulaşan emisyon tasarrufu sağlanabilmektedir (Emisyon maliyeti tasarrufu çarpanı 8,4). 2050 yılına doğru, kükürt-dioksit ve azot-ok- sitler gibi önemli hava kirleticilerin yıllık emisyon hacmi Yavaş Senaryoda 2022 seviyesine göre üçte-bir azalırken, Yüksek Senaryoda ise sadece sınırlı doğal gaz tüketiminden kaynaklı olacak şekilde 2040 yılından sonra neredeyse tümüyle ortadan kaldırılabilmektedir. Yüksek Senaryoda, nihai enerji talebi içerisinde elekt- rik enerjisinin halen beşte-bir olan payı, elektriğin fosil kaynakları ikamesi yoluyla 2050 yılına doğru %40’lar seviyesine gelmektedir. Özellikle binalarda ve tarımda jeotermal enerji, sanayide ve binalarda güneş enerjisi ve havayolu ulaşımında sürdürülebilir biyoyakıtların geli- şimiyle, nihai enerji tüketiminde yenilenebilir enerjinin halen %5 olan doğrudan katkısı ise 2050 yılında %15’in üzerine çıkmaktadır. Böylelikle nihai enerji talebinde yenilenebilir enerjinin toplam payı %12’den 2030 yılında %22’ye, 2040 yılında %35’e ve 2050 yılında bugüne göre dört katın üzerinde artışla %50’ye ulaşmaktadır. Türkiye Yenilenebilir Enerji Görünümü, bir net-sıfır RAPOR