Enerji ve Çevre Dünyası 183. Sayı | Doğalgaz Dergisi 240. Sayı(Temmuz 2023)

58 DOĞALGAZ VE ENERJİ • Temmuz / 2023 RAPOR D ünya genelinde enerji piyasaları belirsizliklerin yüksek olduğu çalkantılı bir dönemden geçmek- tedir. 2020 yılında COVID-19 salgını ve salgınla mücadele kapsamında alı- nan önlemlerle birlikte küresel olarak elektrik talebinde kayda değer bir düşüş gözlemlenmiştir. 2021 yılı itibarıyla başlayan normalleşme süreciyle birlikte tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de elektrik talebinde hızlı bir artış yaşan- mıştır. 2021 yılı ikinci yarısında artış göstermeye başlayan enerji talebiyle birlikte doğal gaz, kömür ve petrol gibi birincil enerji emtia fiyatlarında hızlı bir artış gerçekleşmiştir. 2022 yılı- nın Şubat ayına gelindiğinde ise Rusya Ukrayna savaşı ve Rusya’ya yönelik uygulanmaya başlanan yaptırımlar, enerji piyasalarında benzeri görülmemiş fiyat oluşumlarına neden olmuştur. Son dönemde doğal gaz, kömür ve petrol fiyatlarında görülen düşüşlerle birlikte bir miktar rahatlama sağlansa da, olası jeopolitik risklerle birlikte emtia fiyat- larının yakın gelecekte nasıl bir seyir izleyeceği belirsizliğini korumaktadır. Küresel ölçekte yaşanan enerji krizi ve arz güvenliği sorununun etki- leri enerjide dışa bağımlılığı yüksek olan Türkiye’de de önemli ölçüde his- sedilmektedir. Türkiye elektrik piya- salarında oluşan piyasa takas fiyatları (PTF), 2021 yılının ortasından itiba- SHURA ENERJİ DÖNÜŞÜM MERKEZİ Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Piyasasına Etkisi 2022 Yılı Analizi ren enerji talebindeki artış, kuraklığa bağlı olarak hidroelektrik santrallerin düşen üretimi ve yükselen enerji emtia maliyetleri nedeniyle hızla artmıştır. Özellikle doğal gaz ve ithal kömür sant- rallerinin maliyetlerindeki artışlarla bir- likte, Türkiye elektrik üretimi ortalama maliyetleri de çok yüksek seviyelerde gerçekleşmektedir. 2021 yılı ikinci yarı- sından bu yana artış eğiliminde olan küresel emtia ve elektrik fiyatları, 2022 yılı Eylül ayından itibaren yavaşlama eğilimine girmiştir. Fakat önümüzdeki dönem için riskler devam etmekte- dir. Maliyetlerde yaşanan artışın son kullanıcılara daha az yansıtılabilmesi için ‘Azami Uzlaştırma Fiyatı’ gibi uygulamalar geliştirilmiş olsa da, 2022 yılı içerisinde kaçınılmaz olarak son kullanıcı elektrik tarifelerinde önemli oranda artışlar yaşanmıştır. Elektrik tarifelerindeki bu artışlar enflasyonu ve ekonomiyi doğrudan etkilediği için enerjide ithal yakıt bağımlılığı ve yeni- lenebilir enerjiden azami faydalanma gerekliliği gibi konular tartışmaların odak noktası haline gelmiştir. Enerji krizinin Türkiye’deki yansı- ması küresel gelişmelerle paralellik gös- termekle birlikte, enerji fiyatlarındaki artış uygulanmakta olan mevcut enerji politikalarından da etkilenmektedir. Bu çalışmanın amacı; günümüzde yatırım maliyetleri oldukça düşmüş rüzgâr ve güneş enerjisi teknolojilerinin Türkiye elektrik sisteminde daha fazla olması ya da hiç olmaması durumlarında oluşan piyasa maliyetini, karbon emisyonu ve ithal yakıt maliyeti değişimlerini ana- liz etmektir. Bu kapsamda, iki temel senaryo oluşturulmuş ve projeksiyon dönemi boyunca gerçekleşmiş değer- lerle karşılaştırmalar yapılmıştır. Bu senaryolardan ilki yenilenebilir enerji kapasitesinin günümüzdeki seviyelerin- den daha yüksek olduğu bir vaka ana- lizi iken; ikinci senaryo mevcut güneş ve rüzgâr kapasitesi yerine doğal gaz, ithal kömür ve yerli kömür gibi termik santrallerin kapasitesinin daha yüksek olduğu bir vaka analizidir. Yenilenebilir enerjinin daha yüksek kapasitede olduğu senaryo kapsamında YEKDEM ve YEKA ihalelerinde lisans almış fakat farklı nedenlerle yapımı geciken veya lisansı iptal olan kapasite stoğu da dikkate alınmıştır. Çalışmada ayrıca 2021 ve 2022 yıllarında devreye alınan kapasiteler de dikkate alınarak Türkiye elektrik piyasası simülasyonu yapılmış ve enerji krizinin etkilerinin oldukça yoğun hissedildiği 2022 yılı analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında oluşturulmuş olan iki senaryo aşağıdaki gibidir: Rüzgâr ve Güneşin Fazla Olduğu Senaryo: Senaryo kapsamında 2021 yılı başı itibarıyla rüzgâr ve güneş enerjisi kurulu gücünün her birinin 20 GW seviyesinde olduğu varsayılmıştır. 2022