Enerji ve Çevre Dünyası 186. Sayı | Doğalgaz Dergisi 243. Sayı (Aralık 2023)

46 DOĞALGAZ VE ENERJİ • Aralık / 2023 DOÇ. DR. CİHAN DOĞRUÖZ Çankırı Karatekin Üniversitesi Homo-Sapiens’ten Robo-Sapiens’e Enerji Devrimi KONUK YAZAR İ lk insanoğlu doğmatik içgüdüleri ile ateşi kullanmaya başladığında enerjinin dönüşüm ve korunum yasalarının da temellerini bir nevi atmış bulunmaktadır. Yerkürede yüzey çatlaklarından sızan, kuru ve kokusuz olan ve bileşiminde %82,96 metan, %14,5 etan, %1,5 azot ve %1 karbondioksit bulunan doğalgazın oksijen ile temas edip kendiliğinden yanması sonucu açığa çıkan alev ile tanışan homo-sapiensler ateşi ilk olarak pişirmede ve ısınmada kullanmış- lardır. İlk akıllı insan olarak tabir edi- len homo-sapiensler ateş ile avladıkları hayvanları pişirmeyi ve soğuk havalarda mağaralarda ısınmayı öğrenmişlerdir ve tam bu noktada ısı enerjisini tabiri caizse keşfetmişlerdir. Daha sonra magmatik kökenli, cam görünümünde kolayca kırı- labilen, şekil verilebilen ve kesici olabilen, volkanik patlamalardan sonra lavların soğumasıyla oluşan “obsidiyen” kayacı ile tanışan homo-sapiensler bu kayacı mız- rak, ok ve kesici alet yapımında kullanarak avlanma kabiliyetlerini geliştirmişlerdir. Dolayısıyla yaklaşık 300.000 yıl önce ata- larımız, prensipte potansiyel enerjiyi kine- tik enerjiye, kinetik enerjiyi de mekanik enerjiye çevirmişlerdir diyebiliriz. Binlerce yıl sonra insanoğlu doğadan çıkan madenleri kullanarak ateş ile birleş- tirerek birçok icat yapmıştır. Günümüzde, dünya tarihinde yaşamış olan birçok bilim insanının keşifleri sayesinde bilimin ve teknolojinin geldiği noktayı hayal bile edememekteyiz. Enerjinin kullanımı ilk insanoğlundan başlayıp günümüze kadar uzanan ve bundan sonraki süreçte de çok önemli bir rol oynayacak devrim niteli- ğindedir. Bilim ve teknolojinin geldiği noktada insanların yerini robotların ala- cağını söylemek çok zor değildir. Dola- yısıyla insanoğlunun Homo-Sapiens’ten Robo-Sapiens’e evrilmesi metaforu her ne kadar arzu etmesek de uzun vadede gerçekleşecek gibi gözükmektedir. Enerjinin kullanımı hayatımızdaki en önemli yeri işgal etmektedir. İnsa- noğlunun birincil ihtiyacı yeme-içme, ikincil ihtiyacı barınma, üçüncül ihtiyacı güvenlik gibi düşünecek olursak, enerji kullanımının belki de artık birincil ihti- yaç olduğunu veya çok yakın zamanda olabileceğini söyleyebiliriz. İşte tam bu noktada enerji kaynaklarının doğru kul- lanımı, insan sağlığına etkilerinin azaltıl- ması ve bilinçli tüketilmesi gerekmektedir. Günümüzde her ülke kendi enerji öz kay- naklarını kullanmaya doğru yönelmiştir. Artan maliyetler, tedarik zorlukları, ülke- ler arası enerji politikaları ve daha birçok parametre özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için rekabet ortamını tetik- lemektedir. Dünyada enerji sektöründe gelinen nokta, ivmesel olarak önümüzdeki zaman diliminde çok daha farklı boyutlara geli- neceğinin göstergesidir. Özellikle 21. Yüzyılda yapay zeka, artırılmış gerçeklik- ler, çip üretimi, uzay teknolojisi ve buna benzer birçok teknolojik yenilikler bize insanoğlunun ne kadar zeki ve akıl almaz işlerin üstesinden gelebileceğini göster- mektedir. İnsanoğlunun en büyük hedeflerin- den biri de insan ömrünü uzatabilmektir. Bu anlamda bilim ve teknolojide gelinen noktada bazı araştırmacılar antik çağlara göre bebek ölümlerinin azalmasıyla insa- noğlunun ömrünün uzadığını savunur- ken, bazı araştırmacılar ise sağlıklı bes- lenme, tıbbi imkanlar ve kaliteli yaşam standartları gibi parametreler sebebiyle insanoğlunun ömrünün uzadığını savun- maktadır. Neolitik dönemde milattan önce 6.000-10.000 tarihleri arasında insanoğlunun ortalama ömrü 20 yıl iken, günümüzde insanoğlunun ortalama ömrü 75 yıl olarak öngörülmektedir. Antik çağ- lardan günümüze gelindiğinde ortalama insan ömrünün arttığı gözlemlenmekte- dir. Bu ortalamanın robo-sapiens’e doğru evrildikçe çok daha artacağını öngörmek kaçınılmazdır. Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki enerji sektöründe yapılan devrimler insanoğ- lunun rahatlığını, konforunu ve hatta ömrünü artıran en önemli unsur olmak- tadır. Enerjinin doğru kullanımı, yenile- nebilir enerji kaynaklarının arttırılması, atık yönetimi, insan ve çevre sağlığı gibi konularda daha çok bilinçlenmek ve bu konuda azami seviyede hassas davranmak her bir bireyin yerküremize olan borcu- dur. n