58 DOĞALGAZ VE ENERJİ • Mayıs / 2024 3- Kazan içindeki kızdırma hatlarındaki sıcaklık suyu kontrolü esnasında sisteme dahil edilen ilave suyun olumsuz etkisi ile kullanılan buharın safsızlığının artması mümkün olabilmektedir. Bu yollar ile etkilenip saflığı bozularak türbine giren buhar boru, kanat vb. mekanik bir yüzeyle temas ettiğinde yoğuşma etkisi ile yüzeylere yapışacaktır. Bu işlem sıcaklığın düşük olduğu öncelikle düşük basınç (LP) kademede ve sonra sırasıyla orta basınç (IP) ve yüksek basınç (HP) kademelerinde de oluşabilecektir. Türbin kanatlarında oluşan bu tuz katmanı hem türbin verimini düşürecek hem de kanatlar gibi önemli parçalarda erozyon ve korozyon oluşumunu tetikleyerek fiziksel çatlaklar ve kopmaların oluşmasına sebebiyet verebilecektir [5]. 4. BUHAR SAFLIĞININ TAKİBİ Buhar türbininde kullanılan buharın yukarıda belirtildiği üzere belirli parametreler göz önüne alınarak sürekli takip edilmesi ve istenmeyen bir durumda olumsuz sonuçlara maruz kalmamak için durdurulup arıza veya sorunun giderilmesi için çalışma yapılması gerekmektedir. Çalışmanın bitirilip değerlerin normale gelmesi ile buhar türbini tekrar çalıştırılıp elektrik üretimine başlanabilir. Buhar türbinlerindeki buhar saflığını etkileyen bileşenlerin takip edilmesi gereken en önemli özellikleri iletkenlik değeri olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşağıda Şekil-2’de de görüleceği üzere buharın saflığını olumsuz etkileyen bileşenlerin sisteme sızmasının en çok görüldüğü noktalar su-buhar çevriminde takviye olarak kullanılan ham su ile kondenser tüplerinde oluşan sızıntılardır [6]. Buhar saflığını etkileyen kirletici bileşenler kimyasal olarak genellikle iyonik bir yapıda olmaktadırlar. Bu sebeple bu kirleticilerin belirlenmesi ve takibinin yapılması için iletkenlik değerinin ölçülmesi çok verimli bir yöntem olmaktadır. Özellikle drum tipi buhar türbini sistemlerinde buhar saflığı kontrol etmek için çok kullanışlı bir yöntemdir [6]. 5. BUHAR SAFLIĞI BOZULUMU VE SONRASINDA YAPILAN ÖRNEK ÇALIŞMA Yukarıda bahsedilmiş olan konuya ilişkin olarak 400 MW üstü kurulu güçteki doğalgaz kombine çevrim santrali ünitesinde buhar saflığının bozulup türbinin zarar görmesi ve büyük bakıma girmesi ile sonuçlanmış bir hadise örnek olarak ele alınacaktır. Örnek olan bu olayın gelişimi aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir. - İlgili kombine çevrim ünitesinin üretim programına göre evreye alma sürecine başlanmıştır. - Devreye alma sürecinde öncelikle gaz türbini üzerinden üretim başlamaktadır. - Gaz türbininden gelen egzoz gazı kazanda buhar oluşumunu başlatmıştır. - Kazanda oluşan buharda ilk devreye alma esnasında beklenildiği üzere proses suyuna metal zerreleri karışması yolu ile iletkenlik değerlerinin yüksek olarak geldiği görüldü. Bu değerlerin hızlı bir şekilde takviye su ile düşmesi bekleniyordu. - Ancak ölçümler düşmek yerine daha da yükselip alarm gelmiş sonra range dışına çıkmıştır. - Sahada bulunan kimya teknisyeni değerlerin yükselmesini analizör sebepli olabileceğini düşünmüş ve üniteyi bu hali ile çalışmaya müdahale etmemiştir. - İletkenlik ölçümlerinin alarm seviyesinin üzerinde olduğu işletme operatörlerince görülse de değerler zaten düşecek diyerek hareket edilmiş ve üniteyi çalıştırmaya devam etmişlerdir. - Belli bir süre sonra ünitenin yüksek basınç kısmında basınç değerinin yükselerek üst limit değerlerine doğru gittiği; buna paralel olarak buhar türbini vibrasyon sensörlerinden gelen değerlerin de yüne üst limit değerlerine doğru gittiği görülmüştür. - İşletme ekibinin sorunu düzeltmek adına yaptığı manevralar basınç ve vibrasyon değer artışını durduramamıştır. - Ünitenin yüksek riskli bölgede çalışmaya doğru gittiği ve bunun durdurulamayacağı anlaşılınca işletme ekibi üniteye kapatma komutu vererek ünitenin devreden çıkmasını sağlamıştır. - Ünite duruşunda mevcut sorunların neden kaynaklandığına dair incelemeler yapılmıştır. İncelemelerin ilk MAKALE Şekil 2. Su-Buhar Döngüsü Potansiyel Kaçak Noktaları Şeması
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=