giren, bürokratik yollardan geçmek gerekmektedir. Bu arada, geçmiş dönemde uzman olmayan kişilerce hazırlanan ve TBMM'e sunulan ve jeotermal kaynaklarımızı yönetmekte, onlara zarar verilmesine izin verebilecek kadar yetersiz kalabilecek bir yasa tasarısı kadük olmuştur. Bunun yanında 57. Hükümetin Enerji Bakanlığı tarafından 1980'Ierdeki hataya düşülerek, Maden Dairesi Başkanlığı'nda bir gruba hazırlatılan, yine tehlikeli sonuçlara yol açabilecek, bir diğer tasarının da bu dönemin sona ermesiyle sonuca ulaşamaması, sevindiricidir. Jeotermal enerji kaynaklarından enerji üretimi, Şekil 1 'de de görüleceği gibi son derece karmaşık ve çeşitli disiplinlerin ortak çalışmalarını gerektiren projelerdir. Bu nedenle, jeotermal enerji yasası tüm bu karmaşık gibi görünen sorunları çözecek bir yapıda olmalıdır. Bu çalışmada önerilen jeotermal enerji yasası taslağı, bu kaynakların dünyanın endüstriyel olarak gelişmiş ve jeotermal enerjinin işletilmesi konusunda ileri gitmiş ülkelerdeki yasal uygulamalar [2,3,4,5,6) dikkate alınarak, bu kaynakların çağdaş bir şekilde yönetilmesini sağlamayı esas alarak hazırlanmıştır. Öte yandan, mevcut hükümet tarafından yeni bir yasa tasarısı hazırlanmış olup, şu anda TBMM enerji alt komisyonunda bulunmaktadır. Bu yasa tasarısı da 1926 yılında çıkarılan "Sıcak ve Soğuk Maden Sularının İstismarı ile Kaplıcalar Tesisatı" kanununun yeni bir versiyonudur. 2. ÖNERİLEN JEOTERMAL ENERJİ YASA TASLAĞININ ANA FELSEFESİ Bu jeotermal enerji yasa taslağının felsefesi aşağıda verilen esaslar üzerine oturtulmuştur: 2.1. Jeotermal Enerji Kaynak Yönetiminin Ana İlkeleri Jeotermal enerji yasası, "İntegre Kaynak Yönetimi" konseptini [5) dikkate alan, dünyanın değişik yerlerindeki benzer deneyimlerin avantajlarını yansıtan bir tasarı olup, bu çerçevedeki amaçları aşağıda verilmektedir: (1)Jeotermal sahaların kontrollü gelişimiyle jeotermal kaynakların korunmasının sağlanması, (2)Jeotermal kaynakların sürdürülebilir yönetimle işletilmesinin sağlanması, (3)Yatırımcıları çekebilmek amacıyla güven ortamının sağlanması için: • başarılı projelerin idari ve teknik yönlerinin açıklanması, • kısıtlamaların mümkün olduğu kadar basit ve az tutulması, • arama riski taşıyan aktivitelerin desteklenmesi, (4)Gerçekleştirilen işlemlerin yakından gözlenerek çevrenin korunması, (5)Doğal güzellikleri olan özel jeotermal kaynakların korunması. Bu çerçevede yasa taslağının amacı, "T.C. sınırları içinde önceden bulunmuş veya varlığı yeni belirlenecek jeotermal enerji kaynaklarını, toplum ve ülke hizmetine sunmak üzere ülke çıkarları dikkate alınarak, çevreyle uyumlu, sürdürülebilir ve integre işletme yönetimini sağlamak ve teşvik etmek için, gerekli esasları düzenlemek" olarak belirtilmiştir. 2.2. Jeotermal Enerji Kaynak Yasa Tasarısının İdari Esasları Bu çerçevede ilk aşamada amaç, içerik, kanuni dayanaklar ile yasa taslağında kullanılan terimlerin tanımlamaları verilmiştir ve jeotermal kaynaklar düşük (<375 kJ/kg), orta (375-765 kJ/ kg) ve yüksek (>765 kJ/kg) entalpili sistemler olarak sınıflandırılmıştır. Aşağıda bu yasa için çok kritik olan birkaç terimin tanımlanması verilmektedir. Jeotermal Kaynak: Yerkürenin doğal ısısına ek olarak, yeryüzü altında bulunan her türlü enerjiden ortaya çıkan veya MAKALE/ ARTICLE bundan yaratılan veya bundan türetilen doğal ısı, tüm çözünmüş mineraller, yer altında ısınmış akışkanlar, tuzlu sular, bileşik gazlar ve buhar ürünleridir [4). Jeotermal Akışkanlar: Yeraltından ve üstünden üretilen doğal tuzlu su, sıcak su, buhar ve gazlar dahil olmak üzere jeotermal proseslerin tüm ürünleri yanında, jeotermal formasyonlara basılan ve daha sonra üretilen su, gaz ve diğer akışkanlar [2). Sürdürülebilir Yönetim: Toplumun sağlık ve güvenliğini koruyarak sosyal, ekonomik ve kültürel varlığına katkıda bulunmayı sağlayacak bir enerji üretim kapasitesi vasıtasıyla jeotermal kaynakların kullanımı, geliştirilmesi ve korunmasının; jeotermal kaynak potansiyelinin gelecek nesillerin makul, öngörülebilir gereksinimlerini karşılayabilmesi, yaşamı destekleyen hava, su, toprak ve ekosistemlerin korunması ve jeotermal kaynaklarla ilgili faaliyetlerin çevre üzerindeki herhangi bir zararlı etkisinin önlenmesi, çare bulunması ve azaltılması gibi esasları dikkate alarak yönetimidir (5). Ülke Çıkarları: Kıyıların, bataklıkların, göllerin, akarsuların, jeotermal kaynakların ve civarlarının doğal karakterlerinin korunması ve onların uygun olmayan bir tarzda bölünmesi, kullanılması ve geliştirilmesinin korunması; olağanüstü doğal güzelliklerin ve arazi yapısının uyumsuz bir şekilde bölünmesi, kullanımı ve geliştirilmesi; kıyı, göl, akarsu ve jeotermal kaynaklara toplumun ulaşabilmesinin korunması ve arttırılmasıdır [5). 2.3. Önerilen Jeotermal Enerji Yasa Taslağının Kapsamı Bu yasa taslağı aşağıdaki konularla ilgili işlemlerin yürütülmesinde uyulacak usul ve esaslara ait hükümleri kapsamaktadır: a) Jeotermal projelerin çeşitli aşamalarında aramacı/ işletmeci ve T.C. Devleti arasındaki ilişkiler, b) Jeotermal projelerin izlenip, denetlenmesi hakkındaki idari konular, c) Jeotermal enerji faaliyetlerinin çevreyle uyumlu bir şekilde yürütülmesi hakkındaki teknik kurallar, d) Çalışma ve işletme izinleri, e) Cezai hükümler, f) idari önlemler, g) itiraz hakları ve tahkik usulleri, h) Yasaklar ve özel kayıtlar, i) Vergiler. 3. ÖNERİLEN JEOTERMAL ENERJİ YASA TASLAĞININ KAPSAMINDAKİ ANA BÖLÜMLER 3.1. İdari Kurumlar Yasa taslağı, jeotermal enerji ve diğer mevzuatın uygulaması ile görevli, katma bütçeli ve tüzel kişiliğe sahip, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı bir "Jeotermal işleri Genel Müdürlüğü" kurulmasını önermektedir. Kurumun görevi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kararlarına esas oluşturacak iş ve işlemleri tamamlamak ile faaliyetlerin yürütümü için düzenlemeler yapmak suretiyle her türlü kararı almak, jeotermal enerji kaynaklarıyla ilgili yapılan faaliyetleri yönlendirmek ve uygulamayı sağlamaktır. Jeotermal işleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak bir teknik kurul oluşturulacaktır. Jeotermal işleri Genel M0d0r0 sayısı 7'yi geçmeyen, tümü jeotermal enerjinin yerbilimi, sondaj, üretim, rezervuar, çevre ve işletme gibi çeşitli dallarında uzmanlığı kanıtlanmış olan kişilerden, bağımsız çalışacak bir ENERJi & KOJENERASYON oONYASI 59
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=