40 GÜNCEL /AGENDA E:NUOS�N Endosan. A.Ş Erol Özgenç Kojeneratörlerin, Otoprodüktör enerji santrali mevzuatından alınarak bir jeneratör kurulum mevzuatında basitleştirilmiş işletme onayı verilmesi gereklidir. Kojeneratör de jeneratör gibi bir elektrik enerjisi üretim makinesidir. Jeneratöre nazaran en önemli özelliği devamlı işletmede çalışma potansiyeli ve termik ısının geri kazanım sistemidir. Termik ısıyı havaya atan, müsrif ve atmosferi kirleten jeneratör kurulumunda hiç bir belge istenmezken, bunun tam aksi, atmosferi koruyan ve yüksek miktarda yakıt enerjisi tasarrufu sağlayan Kojeneratörlerden istenilen işletme onayları mantık dışıdır. ) ( rlJTEi3M Friterın Termik Cihazlar San. ve Tic. A.Ş. A. Metin Dıımk Kojenerasyon sektörü yan enerjinin (!sıtma-Atık Enerji + Soğutma) kullanılabildiği büyük üretim merkezlerinin örgütlenmesi sonucunda gelişebilir. Kale Enerji A.Ş. Gökmen Topuz Kojenerasyon tesisleri, son yılları dikkate almaz isek, ülkemizde KALE hızla gelişmiş ve ülkemiz enerji sektöründe önemli görevler üstlenmiş bir teknolojidir. Yine de, gelişmiş ülkelerdeki gelişme oran ve yöntemlerine bakıldığında, Kojenerasyon konusunda önemli yollar alma gereğini görebiliriz. Şöyle ki, ülkemizde Kojenerasyon teknolojisi, henüz ağırlıklı olarak sanayi tesislerinde kullanılmaktadır. Oysa, elektrik enerjisi talebinin yarısını gerçekleştiren, konut ve ENERJi & KOJENERASYON DÜNYASI Avrupa'da geçerli mevzuata da aykırıdır. Avrupa ülkelerinde küçük şirketler ve hatta bireysel ev, villa ve binaların 5 - 1 O kV gücünde Kojeneratör sistemi kurdukları bir çağda, büyük şirketlerin ticari çıkarlarını koruma amacı ile bu sektörün önü kesilmemelidir. ôncelikli olarak en ucuz ve en temiz yakıt olan doğa/gaz dağıtım hatlarının ülke çapında biran evvel tamamlanmalı, şehirler ve sanayi tesislerinin doğa/gaza bağlanmalıdır. Ülkenin bir bölümü ucuz doğa/gaz ile Kojeneratör sisteminden ekonomik fiyata kendi elektrik ve ısı enerjisini üretirken, diğer bölgelerdeki sanayiciler ve tüketiciler pahalı şebeke elektriği ve LPG tüketimine mahkum edilemezler. Bu durum anayasamızın eşitlik ilkelerine de aykırıdır. Bu durumda doğa/gaza bağlanmayan iller ve ilçeler istikbalde hiç bir sanayi Bunun dışında gerekli yasal düzenlemeleryapılarak üretim ve dağıtım organizasyonlarının özelleştirilmesi de kojenerasyonun gelişimine hız katacaktır. Kojenerasyon sistemlerinin kurulumunda yerli mamul kullanımının devlet tarafından desteklenmesi, yan sanayi hacminde büyük artışlar ve önemli ölçüde dövizinde yurt içinde kalmasını sağlayacaktır. Kojenerasyonun gelişimi için çevre bilinci artmalıdır. ticarethane tarifesinden elektrik enerjisi kullanan sanayi dışı uygulamalarda henüz Kojenerasyon dikkate alınan bir teknoloji değildir. Gerekli yasal ve ekonomik alt yapılar hazırlandığında, Kojenerasyon teknolojisi ülkemizde oteller, hastaneler, toplu yerleşim bölgeleri, alış-veriş merkezleri, üniversite kampüsleri, seralar gibi elektrik enerjisi yanında ısıtma, buhar veya sıcak su gibi proses ısısı yada soğutma ihtiyacı bulunan bir çok tesiste uygulama şansı bulacak ve ülke ekonomisine ve sahiplerinin ekonomisine katkıda bulunacaktır. Kojenerasyonun, sanayi dışı uygulamalarda da gelişebilmesi için yatırımcısı çekemez ve kalkınamaz. Doğa/gaz boru hattının döşenmediği bölgelerde ya CNG (Sıkıştırılmış Doğa/gaz) yatırımlarına teşvik verilmeli, ya da enerji ve proses üretimi için tüketilen LPG vergilerinin doğa/gaz vergileri düzeyine indirilmesi gerekir. Kojeneratörlerin enerji üretimindeki payının artırımı için de standart olarak ve bürokratik prosedüre tabii olmadan kendi tüketim miktarından %25-30 fazla üretim onayı verilmelidir. TEDAŞ'ın da istikbalde yaşaması ve ayakta kalması isteniyorsa fazla enerji satın alım fiyatlarını enerji ticaret şirketleri satın alım fiyatına yükseltmesi gerekir. Hiç bir enerji üreticisi üretim maliyetleri fiyatının altında 46. 000 TL/ kWh fiyata TEDAŞ'a enerji sunmaz. Fazla üretimin geri satımı kolaylaştırıldığı taktirde kojeneratörlerin amortizasyon dönemi kısalacak ve yatırımlar da çoğalacaktır. Çünkü Kojenerasyonda verim % 7590 kadar çıkmaktadır. Yan enerji kullanımı bilinci arttırılmalıdır. Bunların sonucu olarak ucuz ve güvenilir enerjinin ortaya çıkacağı konusunda bilgilendirmeler arttırılmalıdır. Ayrıca kojenerasyon sistemlerinin veriminin arttırılması için türbin giriş havasının soğutulması konusu gibi önemli uygulamalar konusunda eğitimler ve bilgilendirilmeler arttırılmalıdır. • Bu ünitelerin yerli ima/atlarının yapılması sağlanıp, fiyatları cazip hale getirilmelidir. EPDK, Site-Apartman yönetimleri gibi kurumları muhatap kabul edip, onların lisans başvurularını kabul etmelidirler. • Bu tür tesislerin, şebekede ile paralel çalışmasına sıcak bakılmalı ve bu paralelliğin sağlanması için kabul edilebilir elektriki şartlar istenmelidir. • Bu sistemler, yaz-kış doğa/gaz tüketecek/erinden dolayı, onlar için ayrı ve indirimli bir doğa/gaz tarifesi sağlanmalıdır. • Bu sistemlerin hayata geçirilebilmesi için, finans kuruluşları uygun şartlarda ve makul teminat istekleri ile uzun dönemli kredi sağlamalıdır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=