ı����������n�� w��l� ARAŞTIRMA/ RESEARCH Dr. Atilla Akalın AB Direktiflerinden "Renewable 77/EC" ve "� 12" de dikkate alınarak, ülkeı njı i _ ıf " Z01ft J iiına tüketeceği Elektrik Enerjisinin %2i'sinın yenilenebilir kaynaklardan, bu n da (yarisJffl1lifı birazfazlası olan) %12'sinin r kaynağından temin edilmesi h bu AB Direktifleri'ne bire bir o hedef, ülkenin potansiyeli ve gerçekleşme olasılığı oldukça hedef olacaktır. Bu değerlerin, dikkate alınarak, daha uygula getirilmesi daha akılcı olacaktlr: ülke şartları da dikkate alınarak, daha uygulanabilir bir seviyeye getirilmesi daha akılcı olacaktır. Bu planlamayı yapabilmek için ülkenin, hiç değilse 2020 yılına kadar olan talep projeksiyonunun, bilinmesi gerekmektedir. Bu konuda, birkaç ilgili kurumca üretilmiş senaryolar mevcuttur. "YEK Kanun Tasarısı"nda bu kriterler ile ilgili düzenleme, Üçüncü Bölüm - Madde 7. a-b-c-d-e bendlerinde yapılmaktadır. Maddenin (a) bendinde, tesis edilecek ikili anlaşmalara göre alımla yükümlü tüzel kişiler, Toptan ve Perakende Satış Lisansı'na sahip kişiler olarak belirlenmektedir. 17.03.2004 tarih ve 2004/3 sayılı "Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi" adı altında yürürlüğe giren YPK Kararı'nın IV-vi bölümünde, serbest olmayan tüketiciler yalnız, Dağıtım Şirketleri'nin yapabileceği hükmü getirilerek, Perakende Şirket kavramı sistemden (teorik olarak var sayılsa dahi) fiilen kalkmıştır. Yenilenebilir kaynaklardan üretilen/üretilecek elektrik enerjisinin alım yükümlülüğü, sadece Toptan Satış ve Dağıtım Lisansına sahip tüzel kişilere bırakılmıştır. Bunlardan da anlaşılacağı gibi, sistemin en önemli aktörü olma potansiyelindeki "Serbest Tüketici"ler, bu yükümlülükten muaf tutulmuşlardır. Bugün "Serbest Tüketiciler" 7,8 GWh/yıl tüketim limitinin üstü ile sınırlanmaktadır. Ancak, söz ettiğimiz YPK Kararı ile 2011 yılına kadar piyasa açıklığının %100'e ulaşması hedeflenmiştir. Diğer bir deyişle tüm tüketiciler, serbest tüketici olacaklardır. 4628 sayılı EP Yasası gereği serbest tüketiciler, istedikleri üretim lisansına sahip tüzel kişiler ile ikili anlaşmalar yoluyla serbestçe piyasa koşullarında enerji alabileceklerinden, YEK Taslağı'nın en önemli kriteri olan alım garantisi, sadece Dağıtım ve Toptan Satış Şirketlerinden alım yapmak zorunda kalacak, tüketimi az tüketicilere satılacak Elektrik Enerjisi montanı ile sınırlı kalacaktır. Böyle bir istikbali olan piyasa için, yatırımcı ve finansör bulmak oldukça zordur. Maddenin (b) bendi, alım sorumluluğu ile ilgili sınır belirlemek için düzenlenmesine rağmen, iyi biçimde tasarlandığını söylemek oldukça zordur. Satış Lisansına sahip Toptan ve Perakende (Dağıtım) Şirketlerinin, bir önceki takvim yılı içindeki satışının %8'i ile fixe edilen Yenilenebilir Kaynaklara Dayalı Elektrik Enerjisi miktarı, "ETKB projeksiyonu çerçevesinde. . ." ibaresi ile aynı maddede yer almaktadır. ETKB'nin %8 oranını sabit kabul ederek yalnızca yenilenebilir kaynağın dağılımını projekte edeceği gibi, zayıf bir anlamanın çıkarılması mümkün olsa dahi, düzenlemenin kanun tekniği bakımından çok iyi olmadığını söylemek mümkündür. Zira, bu kanun metni ile fixe edilmiş oranın herhangi bir sebep ile değiştirilme ihtiyacı doğması durumunda, yeni bir kanun tadilatı gerekecektir. Başlangıç olarak, %8 oranı kabul edilebilir bir değer olarak addedilebilir. Türkiye'nin temiz enerji potansiyelinin 215 - 220 GWh/yıl, 4628 sayılı EP Kanunu ile tarif edilen Yenilenebilir Kaynak sayılacak potansiyelin 85 - 90 GWh/yıl olduğu düşünülürse, bu oranın çok üstünü dikkate almak zorunluluğu ortadadır. Belki konjektürel gelişmelerin izlenmesi ile bu oranın belirlenmesine imkan vermek amacı ile ve ETKB'nin projeksiyonunu bu izlemelere göre düzenlemesini de sağlayabilmek, ayrıca kanun tekniğine de uyumlu olacak tarzda madde metninin; " . . . . . bir önceki takvim yı I ında satışa sundukları elektrik enerjisi miktarının Bakanlık tarafından yüzde sekizden az olmayacak tarzda belirlenecek yüzdelerde ve Bakanlığın düzenleyeceği projeksiyon çerçevesinde" olarak değiştirilebileceği düşünülebilir. Maddenin (e) bendindeki düzenleme ise, yeni kurulacak YEK üretim tesislerini fazlaca ilgilendirmemektedir. TETAŞ'ın mevcut (çok sınırlı) YEK üretimi yapan lisans sahibi şirketlerden, enerji alma yükümlülüğünden kurtarılması saiki ile düzenlendiği anlaşılmaktadır. YEK'de, enerjinin belirlenen alım sorumluluğunu yerine getirmeyenlere uygulanacak müeyyideler, Kanun Taslağı'nın 12. maddesinde düzenlenmektedir. Bu madde, iki bakımdan yetersizlik içermektedir. Belirlenen 250 milyar TL tutarındaki müeyyide, caydırıcı olmaktan çok uzaktır. YEK Enerjinin çok büyük bir oranda alımını yapacak olan Dağıtım Şirketleri, bölgelerinde bir monopolite statüsüne sahip tüzel kişilikte olacaktır. (Teorik olarak yazılabilse dahi) pratik olarak Dağıtı m (Perakende Satış) Lisansı'nın iptali mümkün görünmemekte ve en azından böyle bir kanun ibaresi, hiçbir anlam da ifade etmemektedir. Yatırım ve İşletme Dönemi ile ilgili kriterlere bakıldığında da durum şudur: O YEK Kanun Taslağı'nda, Madde 8 (a) bendi ile düzenlenen 1 MW azami kurulu güce sahip hidrolik kaynaklı otoprodüktör tipi tesisler için, Su Kullanım Bedelleri ile ilgili muafiyet getirilmiş ve diğer yatırıma yönelik teşvik unsurları, Bakanlar Kurulu'nun alabileceği kararlara bırakılmıştır. Madde 9 ile devlet hüküm ve tasarrufundaki her türlü arazinin (ki bu ifadeden, orman arazilerinin kapsandığı açıkça anlaşılmaktadır. Ama yine de, orman kelimesinin ilavesi faydalı olacaktır), yatırım dönemi içinde, bedelden muaf olacağı ve müteakip işletme döneminden Maliye Bakanlığı belirlemelerinin uygulanacağı belirtilmiştir. KOJENERASYON OONYASI 69
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=