86 MAKALE / ARTICLE Enerjide Özelleştirmede asıl amaç; • Rekabete açık • Şeffaf Piyasa Yapısı içinde • Kaliteli, güvenili r, sürekli, • Kesintisiz, kayıp-kaçağın en az olduğu, ucuz enerjinin tüketicilere özel sektör eliyle sunulmasıdı r. Bu suretle enerji piyasasının serbestleşmesi sonucu kamu payının en aza inmesi amaçlanmıştı r. Dünyadaki özelleşti rme süreçlerine bakıldığında bir çok ülke, kısa sürede çalışmaları başlatmış ve biti rmişti r. İngiltere Finlandiya İsveç Almanya Avusturya TÜRKİYE ORTALAMA 5 YIL - 1990 - 1999JDanimarka 1 995 - 1 998 İspanya 1996 - 1999 l Çek Cumhuriyeti 1 998 - 2000 İrlanda 1999 -2001 t Arjantin 1996 - ....... 1 Özelleştirme Reformu Sonuçları lngiltere 1998 - 2003 1998 - 2003 2002 - 2005 2000 - 2005 j1992 -2001 1 • Dağıtım Sistemi arıza süresi azalma % 63 • Sistemde emre amade olma : % 100 • Zararlı atıklarda azalma (C0 2) :% 50 • Elektrik Fiyatlarında Azalma :% 37 Almanya • Fiyat Seviyesi düşmesi ile tasa_rruf : 7 Milyar$ /YI L • Fiyatlarda düşüş : % 25 Arjantin • Özelleştirme Geliri • 10 Milyar$ • Özel Sektör Yatırım : 7 Milyar$ • Fiyat Düşüşü : % 50 Avusturya • Fiyat Düşüşü : %40 Ülkemizde yıllardı r yapılamayan özelleştirme Bazı ülkelerdeki kayıplar (2000) çalışmaları nedeniyle; başarılı bi r yatı rım süreci de uygulanamamıştı r. Böylece kayıp-kaçaklar aşırı şekilde artmıştı r. Dünya ortalamasının çok üstünde olan kayıp-kaçak oranı %25'Ier mertebesindedi r. ENERJi & KOJENERASYON OÜNYASI Almanya Kanada İtalya Fransa Japonya İspanya ABD Avusturya Norveç AB Türkiye :% 5,5 :% 9 :% 7 :% 7,8 :% 7 : % 10 : % 7, 1 :% 7,8 - :% 9 :% 7,3 :% 24 Elektrik reformunun tamamlayıcısı olan üretim ve dağıtım tesislerinin özelleştirilmesi hususunun; Elektrik Piyasası Kanununun öngördüğü amaçlar çerçevesinde kısa sürede tamamlanması önem arz etmektedir. Zira özellikle dağıtım faaliyetindeki verimsizlik, sistemin tümünü olumsuz yönde etkilemekte ve böylece serbest piyasa oluşumu yavaşlamaktadır. Başarılı bi r özelleşti rme yapabilmek için: • Siyasi kararl ı l ık, • Uygulamada kamu-özel ayı rımının yapılmaması, • Düzenleyici ve denetleyici kurumların piyasa şartlarına göre kararl ı l ığı , • Üretim ve Dağıtım sektöründe önceliklerin beli rlenmesi, • Kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi, • Yatırımcı için uygun ortamın tesisi, • Maliyetleri yansıtan fiyatlandı rmanın yapılması, • Özelleştirilecek şi rketlerin yapısal durumunun açık ve doğru olarak belirlenmesi, • Kısa sürede gerçekleşecek özelleştirme model ve yapısının bi r an önce ortaya çıkarılmasıdır. Başarılı bir özelleştirme gerçekleşmesi halinde, sağlanacak yararlar; • Risklerin özel sektör tarafından üstlenilmesi, • Yabancı sermaye girişinde artışın sağlanması, • Verimlilik ve kalite artışı, • üretimde rekabetin sağlanması, • Dağıtımda maliyetlerin düşmesi, • Kayıp ve kaçakların azalması, • Yatırımların gerçekleşmesinde artışın olması, • Vergi geli rlerinde artış, • Kamu finansman yükünün azalması, • Bütçeye katkı sağlaması şeklinde olacaktı r. Yapılacak özelleştirme ile piyasa şartları içinde rekabete açık r . lngi ltere % 1 00"" bi r model oluşacaktı r. Özelleştirme yapılan ülkelerde piyasa açıklığına bakıldığında, Nisan 2003 itibariyle oranlar şöyle görülmektedi r: Aİslvmeaçnya İFsi pn al annydai y a : H İ r l o a l n la d n a d a BP oe rl çt ei kk ai z Fransa " TÜRKiYE %% 1 1 0 00 0 %% 1 1 0 0 0 0 %% 6 5 3 6 %% 4 52 5 %% 3 2 4 3 Avrupa Birliği (2003 / 54 sayılı AB direktifine göre ) ,I 01 Temmuz 2004'e kadar mesken dışındaki tüm tüketiciler, 01 Temmuz 2007'ye kadar ise tüm tüketiciler enerjiyi istediği yerden alabilecektir. Sanayi tüketimlerinde elektrik fiyatlarında özelleştirme ile beraber rekabetin oluşması ile (1995-2000) yılları arasında % 50'ye yakın AB ülkesinde fiyat düşüklüğü yaşandı. Elektrik reformunun tamamlayıcısı olan üretim ve dağıtım tesislerinin özelleşti rilmesi hususunun; Elektrik Piyasası
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=