38 MAKALE / ARTICLE Yeni Dengeleme Piyasası 'nda, dengeleme yapmak üzere yük al/yük at komutu alan dengeleme piyasası na katı lmı ş elektri k üretim tesisleri, bu yaptıkları görev karşılığında bir fiyat tekl ifinde bulunacak, saatlik bazda tekl ifler ve saatlik bazda tekl iflerin kabulleri ile ay sonunda yapmış oldukları dengeleme hizmeti karşı l ı ğı olarak bir bedel alacaklardı r. Bu işlemin gerçekleşebilmesi için, Santraller yüküml ü oldukları elektri k noktaları nı n enerj i tahminlerini hesap edip, önceden yük tevzi merkezine üretim programlarını bildirmiş olacaktır. Teorik olarak bütün santraller tahminlerini doğru yaparsa, (ki EÜAŞ ve TEDAŞ dengesinin de dahil olduğunu düşünürsek bu pek mümkün değildir) gün içerisinde yükleri değişmeyecek ve yük tevzi herhangi bir yük al/yük at komutunu kimseye vermeyecektir. Ancak, tahminlerin değişmesi durumunda, yani bir şehrin/sanayi bölgesinin elektrik ihtiyacının aniden artması veya bir santralin beklenmedik bir anda devre dışı kalması gibi, yük tevsii merkezleri yük al komutlarını vermek için santral seçecektir. Santral seçimi, santraların bu komutları yerine getirmek için vermiş olduğu tekliflere göre yapılacaktır. En uygun teklifi veren santral gerekli dengelemeni n yapılması içi n seçilecek, eğer ihtiyaç devam ediyorsa ikinci-üçüncü en iyi teklifi veren santralara aynı komut verilecektir. İhtiyaç karşılanı ncaya kadar en ucuzdan en pahalıya seçim devam edecektir. Aylık Yük almaların sonucunda alınan elektriğin miktar ve alış fiyatlarının ağırlıklı ortalaması ile paçal bir fiyat oluşacaktır. Dengelemenin en etkileyici yanı, bu alış fiyatlarının oluşması için bir noktada da birilerinin ihtiyaç duyması ile olacaktır. Bu elektrik ihtiyacını duyanlar ise alış fiyatı olarak satıcıların oluşturdukları en yüksek fiyattan yapacak, satıcılara ödenecek birim fiyat ise bu oluşan en yüksek fiyattan yapılacaktır. (herkes eşit fiyattan elektrik alacak ve satacaktır). Bu oluşan fiyatın adı " Sistem Dengesizl ik Fiyatıdır" Dolayısı ile Sistem Dengesizlik Fiyatı, her ay değişecek olup, şimdiki gibi ay başında belirlenmiş sabit bir rakam olarak TETAŞ'ın Yük Al / Yük At tarifesi sistemden kalkmış olacaktır. Benzer şekilde sistemde fazla enerji olduğu takdirde, yük düşürmek yukarıdaki sisteme benzer şekilde santraların vermiş olduğu tekliflere istinaden en ucuzdan en pahalıya seçim yapılacak ve seçilen santralar yük düşecektir.Bu noktada, bi r çok kişi ni n ilk aklına gelen soru, üretim programı nı tüketim tahmi nleri nden fazla bildiren santrallar içi n ne olacaktır sorusudur. Tüketim miktarından fazla üretim planı bildiren santral, ay sonunda fazla enerjinin kalması ve sistem dengesizlik fiyatından piyasaya satılması gibi bazı riskler üstlenmektedir. Ancak, piyasayı kontrol eden EÜAŞ' ı n bu şekilde davranması, Tüketimi n düşük olması ile Yük At komutu ile dengelemesi ve üretmediği elektrik için para kazanması demek olacaktır. Bu üretilemeyen elektriğin, herhangi bir satış geliri olmadığı da düşünülürse, piyasa içersinde bu bedeli karşılamak zor olacak ve "Sıfı r Bakiye Düzeltme Tutarı" yükselecektir. Bu durum piyasa katılımcıları için ek maliyet olabilecektir. Bu ve benzeri soruları n aydınlatmak için yönetmel ikleri yazanlar ve kuralları koyanlar tarafından açıklanması ve piyasa katılımcısının bu risklerden nasıl korunacağına dair ferahlatıcı izahlar vermesi çok faydalı olur. Her ne kadar, yenilenebilir enerji kaynağına dayalı enerji santralarında olduğu gibi, kojenerasyon santraları da Dengeleme Piyasasına katılmaktan muaf olsa da, muafiyet talep üzerine gerçekleşmekte olup, arzu eden ve uygun görülen tesisler de dengeleme piyasasına katılabilirler. Ancak, Serbest Piyasada elektrik üretimi yapan özel elektrik tesislerinin çoğunun hem belirli miktarda ısı üretmek ile yükümlü olduğunu, hem de dengeleme için küçük boyutlu olduğunu düşünürsek, dengeleme piyasasında özel üretim sektörünün önemli oranda katılmayacağını tahmin edebiliriz. Zaten özel elektrik piyasasında mevcut elektrik maliyetlerinin, halen TEİAŞ'ın sanal program çerçevesinde günlük yayınladığı elektrik fiyatları ile kıyaslanması da pek mümkün de gözükmemektedir. 1ENERJİ & KOJENERASYON DÜNYASI ♦ "Kojenerasyon: Yüksek Verim, Temi z Çevre, Enerjide Yeniden Yapılanma"
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=