Her ne kadar, yenilenebilir enerji kaynağına dayalı enerji santralarında olduğu gibi , kojenerasyon santraları da Dengeleme Piyasasına katılmaktan muaf olsa da, muafiyet talep üzerine gerçekleşmekte olup, arzu eden ve uygun görülen tesisler de dengeleme piyasasına katılabilirler. Ancak, Serbest Piyasada elektrik üretimi yapan özel elektrik tesislerinin çoğunun hem belirli miktarda ısı üretmek ile yükümlü olduğunu, hem de dengeleme için küçük boyutlu olduğunu düşünürsek, dengeleme piyasasında özel üretim sektörünün önemli oranda katılmayacağını tahmin edebiliriz. Dengeleme piyasasından muaf olan özel elektrik üretim santralarının, yeni sistemden etkilenmeyeceğini düşünmemesi lazımdır. Dengelemeden muaf santral işletmecileri, Uzlaştırma sonucunda fazla veya eksik kalacaklarını öngörebiliyorsa, Sistem Marjinal fiyatlarını yakında takip etmelidir. Çünkü ay ortasında oluşabilecek ani bir değişiklik ile dışarıdan alınan elektrik fiyatlarında sürprizler yaşanabilir. Örneğin bu Şubat ayında yaşadığımız gibi soğuk hava koşullarından dolayı bir çok üretim tesisine doğal gaz verilememesinden serbest piyasada elektrik talebinin hızla artması gibi durumlarda, Sistem Dengesizlik fiyatı hızla yükselecek, doğal gazı kesik olan santralar pahalı bedeller ile sistemden elektrik satın almış olacaklardı. (Gerçi bu şubat ayında TETAŞ zaten zam yapmış olup, puant saatlerinde elektrik fiyatını 20 Yeni Kuruşa yakın hale getirmiştir.) DUY ortamında Toptan Satış Şirketleri ile olan ikili anlaşmalar: Bu noktada dikkatinizi Toptan Satış Şirketleri ile ikili anlaşmalara girmiş olan tesislere getirmek istiyorum. Bildiğiniz üzere Elektrik Piyasasına faizle elektrik verebilecek tesisler Toptan Satış firmaları ile iki tip sözleşme yapabilmektedirler. Sabit Miktarlı Satış Sözleşmeleri ve Tam Tedarik Satış Sözleşmeleri. (Not: Bir Toptan satış şirketi ancak bir adet tam tedarik sözleşmesi imzalayabilmektedir. Ancak Yenilenebilir kaynaklardan üretim yapan santrallere de tam tedarik bazında satış hakkı verilmektedir.) Şimdi DUY ortamında Elektrik Piyasasına bir Toptan satış şirketi gözü ile bakalım. Toptan satış şirketleri, için eksik miktar Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezinden alınarak kapalılan bir miktardır. Bu alış, için belirlenen fiyat halen TETAŞ'ın belirlediği fiyattır. Ancak DUY ile bu fiyat ay sonunda belirlenecek ve "Sistem Dengesizlik Fiyatı" ile aynı olacaktır. Sistem Dengesizlik Fiyatı halen sanal uygulamada her gün yayınlanmaktadır. "Kojenerasyon: Yüksek Verim, Temiz Çevre, Enerjide Yeniden Yapılanma" MAKALE / ARTICLE Mevcut Sistem Dengesizlik Fiyatları ile sistem Marjinal fiyatın oluştuğuna bakarsak, piyasadan elektrik alımının çok ucuza gelmesi söz konusu olabilecektir. Bu durumda uzun süreli ikili anlaşmalar çerçevesinde elektrik alım sözleşmelerine girmiş olan Toptan Satış firmaları, piyasada daha ucuz elektrik varken daha pahalı bir fiyattan özel sektör üretim tesisleri nden elektrik almış oldukları için kendileri ne haksızlık yapıldığını düşünecek ve yeni ikili anlaşmalara girmek yerine, sistemden elektrik almayı terci h edecektir. Bu durum aslında birçok kez serbest piyasa oyuncularının karşı çıkmış olduğu 4628 no'lu Kanun'da değişiklik yapılması ve TETAŞ'a satış hakkı verilmesi ile benzer bir durumdur. Bi l i ndiği üzere, 4628 Sayılı Elektrik Piyasasında değişiklik yapılması hakkında kanunda, TETAŞ Türkiye'de elektrik piyasasının serbestleştirilmesi süresi tamamlanıncaya kadar serbest tüketici hakkını elde ederek özel üreticilerden elektrik alan tüketim noktalarına daha ucuz elektrik tedarik edebilmek için kanunda değişiklik yapılmasını talep etmiş idi. Bu TBMM alt komisyonunda onaylanmış, 23.6.2004 tarihinde T.B.M.M.'ye görüşülmek üzere sunulmuştur. Böyle bir değişikliğin zaten yeni doğmakta olan serbest elektrik piyasasının kamu elektrik fiyatları ile rekabet edemeyeceğinin belirlenmesi ile gelen itirazlar üzerine, T.B.M.M. gündeminde beklemekte olan bu kanun tasarısı, oylamaya sunulmamıştır. Özel Sektör, bu tasarının geri çekilmesini talep etmektedir. Eğer, DUY ile beraber elektrik sisteminde dengesizlik olması ile beraber EÜAŞ'ın elektriğini piyasaya ucuz fiyattan sürmesi sözkonusu olursa ve Toptan Satış Şirketleri alım satım işlemlerinde bu ucuz elektriğini piyasadan alarak hareket etmeye başlarlarsa, aslında sektör çok itiraz etmiş olduğu TETAŞ'ın Serbest Tüketicilere EÜAŞ'ın elektriğinin verilmesini özel sektör kendi elleri ile yapmış olacaktır. Sonuç olarak, Piyasa'nın çok yüksek miktarda üretim ve ticareti ni elinde bulunduran EÜAŞ ve TETAŞ'ın yeni gelmekte olay Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği ile Serbest Piyasayi zedeleyebileceği bir kudreti doğmaktadır. Bu konu üzerinde çok ciddi çalışmaların yapılması, çeşitli senaryoların analiz edilmesi ve bütün piyasa risklerinin piyasa katılımcıları üzerine dağıtılması yeri ne kamu kontrolünde (tekelinde) serbest elektrik piyasanın çalışabilirliliğini n sağlanacağı garanti edilmelidir. ENERJİ & KOJENERASYON DÜNYASI I 39
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=