Özkan AĞIŞ Türkiye Kojenerasyon Derneği Yönetim Kurulu Başkanı DOĞAL GAZ'LI MUTLULUK DEVRİ KAPANIYOR MU? DOĞAL GAZ SOSYO-EKONOMIK MUTLULUK GETiRMiŞTi. Rus doğal gazının Hamitabat Santralına ulaştığı 16 Haziran 1987 tarihinde çocuklar gibi sevinmiştim. i4h0t i0y aMc Wı m' ıl ızk oyl aü nk ee lçeıkk tt rı ki ğ iv, et üBr bui lngl ae rr i shtaaznı'rdoalnd uağl mu ahkatlad eo lüdrueğt eumm iuyzo redluekk.t rGi ğai zd uhrı dz ıur r mg i buişyt uekt i. ş t i . A y n ı g ü n Bir yıl sonra Ankara'da ve 3 yıl sonra da lstanbul'da kullanıma sunulan doğal gaz, hava kirliliğinden boğulan insanlarımızın adeta oksijeni niyor, uğradığı her Sanayi Bölgesinin üre o t l i d m u i . p D a o tl ğ ıy a o l r g d a u z . ıKn oujleanşetırğaıs hyeorn ş Teehsriins lseorliu ddouğğaul ghaazvsaa tyeems ii nz dl ee Avrupa'nın en süratli gelişmesini göster i yordu. Elektrik sıkıntıları yine doğal gaz sayesinde aşılmıştı. Doğal gaz sosyo-ekonomik mutluluğumuzun kaynağı olmuştu. DOĞAL GAZ'LA BALAYI BiTiYOR MU? Yeni yılın ilk gününde Türkiye bu tatlı rüyadan uyandı. Bir yıl önce iktidara gelerek Rusya'ya karşı turuncu devrim yapan Viktor Yushchenko, Gazprom'un 110$'1ık yeni fiyatını kabul etmeyince, prom, Ukrayna girişindeki vanayı kıstı ve bu olay, Almanya, ltalya, Avusturya ve Türkiye'yi saGrastzı. ByaaktıaAlavnrduıp. a ülkeleri, yeraltı depolarını işletmeye alarak durumu atlattılar ama Türkiye fenersiz 4 Ocak'ta Ukrayna, Gazprom'un yeni fiyatını(230$) kabul etti de, vana açıldı ve sıkıntı geçti. Sıkıntı geçti diye sevinirken, bütün kıtada Sibirya soğukları başladı lemedi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, ısıtma maksatlı gaz temin. inihi tgiyüavceımncıez oallatınnagaazlmvaeyria çalıştı. Otoprodüktörlerden, önce kesintili tarifeden, sonra da kesintisiz tarifeden gaz alanların ldear i gaakzsı akdeıs. i lBd ui . Sd au dr uemc eu ödzüezl eel ltemket rki k i çü irne tBimaiş dbeağkila sna nEardyio üğraentim , Pi dueti naz'ia al dr aı . dSı . aAn amyai c ibl ei rr ign ei hr çr ea kç tvaaarhdhı ükti , üRsut süysat eb uk okyadduağr ubnüdyaü,ki hktıişytaac, ıkkeanrdşiı lüalykaems i ınyi on rydüuk. sDei pl el on mg aa tzi kt anl ee bz ai ykl ee,t gç ea zr çiehvr aeçs ientdt ieğ idüulrkueml eur i ni d taarlee peltemr ien i ye çalıştı ama Rusya'nın muşadı da kriz atlatıldı. yeterli gaz verememesi Türkiye'de kriz yaratmıştı. 10 gün sonra havalar yuDOĞAL GAZ KRiZi NiÇiN YAŞANDI? Bişilzectme eeynebaülıynüakcnakeden soğuk havalarda ve akşam saatlerinde ortaya çıkan en yüksek gaz çekişinde dan gaz alıyor ama" sbtura steıkjıinkt yıleardı eçğeiknm" iyyaonr. i Ç"yüenrk aül,t ıy deeteproli skua gpaasziıtneıdne" yeekrs aikltlıi ğdie. Apovsruu pvaa dr. aGRauzs ay raz' ı az, talep yüksekse deposundan gazı çıkarıyor ve ihtiyaca cevap veriyor. Hükümetimizin, 3 yıldır yapılmakta olan ve neden uzadığını anlayamadığımız Kuzey Marmara Yeraltı deposunu bir al ann dö ınğcı eht aa lmd ea,mrluaht asraatk vgeerliel mc eekd ikğıiş ai ç ihna zbıirr dt üu rr luümi aş l egtemt i remy ee sai llıanzmı ma m. Aı şy r ıoclaa,n b luz mkriizrd'dee, k2i yEılG öEncGeA tZa mLaNmG tl ue ks i sdi neipnohsauy ai şt al egt me çei rdi lem eosl si nai ni dnie, kEardeağrl iö nLeNmGl i ot el dsui sğlue roi nr tea yCae çzıkamyiırş'tdıre. nB u st eı vsıilsa vş teı r oı l nmuınş 2g0a0z. 0g0e0t itroenn tankerlerin Çanakkale Boğazı'ndan geçişlerini heyecanla izleme durumuna düşmezdik. Doğal gazda bu duruma düşmemizde başka nedenler de var. Bunlara kısaca değinirsek: O Gaz satınalma anlaşmalarında eksiklik var. Örneğin, lran anlaşmasında günlük maksimum gaz teslim yükümlülüğü yok. Bir Addendumla bunu koydurmak lazım. O Çok ülkeyi dolaşarak bize ulaşan problemli transbalkan hattını az, Mavi Akım hattını daha çok yüklemek lazım. 2005'te bunun tersi oldu. Transbalkan'dan 11 BCM, Mavi Akım'dan 4 BCM gaz O K bal u a d ğı a k ıt n . l ü Ba z u ş e m n r u i a n n l d a e tr e ı , n r 7 s i b ü oa l l k z m e ıl a d a s e rı ı n layzılılımk.toplam miktarı 67,5 BCM olan gaz alım anlaşmamız var. Ancak "balon anlaşma". Bunları rafta bırakmak yerine, çalıştırmak lazım. Türkmenistan'la 1997'de 14 BCM'lik gaz anlaşması yapmışız. Bugüne kadar menistan'dan hiç gaz almadı. üstelik de Türkmenistan anlaşmasındaki gaz fiyatı 3T5ü$r'dkıi.y Yeı, llaTrüdrakn beri Gazprom, adeta toptan alıcı/toptan satıcı gibi Türkmenistan ve Özbekistan'dan 35-50$ fgiyaaztıla topladığı gazı bunun 4-5 misli fiyatla bize satıyor. Biz neden bir pipe-line yapıp bu ucuz Türkiye'ye getirmiyoruz? Üstelik ABD de bu hattı destekliyor. O lran anlaşması da bize göre balon. Esasında lran'ın bize verecek gazı yok. Türkmenistan'dan aldığı gazı, swap yaparak kendi gaz boruları üzerinden Türkiye'ye sevkediyor. Çıkardığı gazın yarısıyla kendi ülkesinin tüketimini(40 BCM), diğer yarısıyla da Petrol kuyularının vence altına almaya çalışıyor. Artan gaz yok. üretimini güO Azerbaycan'la 6,5 BCM'lik gaz anlaşmamız var, hatta bugünlerde Bakü-Türkiye gaz hattı yapımı başlayacak, ama henüz ortada gaz yok. Şah Denizi'nde gaz var ama henüz çıkartılmıyor ve Azerbaycan ihtiyacı olan gazın 2,5 BCM'ini şu anda Rusya'dan alıyor. O 5 yıldan beri Mısır gazı konuşuluyor. Ama bu gazın Türkiye'ye nasıl getirileceğine henüz karar verilemedi. İBşut esbour usnolraurnı nl a ür kz ee sr iinn eç öbzuügmü nel ebradğel aonlaamğ aandüı ğs ıt üi ç gi nazyar emt avne ksaaylbdeı rdgi ay on lrıukzl av ey ükkr li ze lnemr deezksaenk kdaayhbae dçioyko rduoz . ğalgaz krizleri yaşarız. Hoşça ve dostça kalın. "AB'ye Giriş Sürecinde Türkiye'de Kojenerasyon-Yeni Gelişmeler"♦ IS "THE PROSPERITY AGE WITH NATURAL GAS" GONE? INDEED, NATURAL GAS BROUGHT SOC/ALECONOMICAL HAPPINESS. 1 was, as happy as ehi/dren,when russian natura/ gas reached to Hamitabat Gas fired Power Planı in 1987. Thus, electricity demand of the Grid was met by combustion turbines, driven by russian gas. A year later in Ankara, 3 years later in lstanbu/, natura/ gas became a "saving miracle" against the extremly polluted air of these Metropolises. On the other hand, thanks to natura/ gas, Cogeneration Faci/ities were put into operation with a record growing rate in Turkey. Natura/ gas became the source of happiness for the Country's socialeconomical life. ıs HONEY MOON WITH NATURAL GAS ıs OVER? At the first day of the new year, Turkey woke-up from this sweety dream, with surprising operation of Gazprom against Ukraine. Gazprom was throtıling down, gas flow Control valvewith this operation, thus , gas delivery was reducing down, not only to Ukraine, but also to European gas lmporter, including Turkey. Almost al/ european countries were effected by /his operation.But thanks to their underground gas storage facilities, End consumers's gas requirements were fuly met. Except Turkey,due to lack of underground storage. At 4thjanuary, Ukraine had to accept russian gas price (230$) and gas contol value was fuly open. 3 weeks later, Sieberian cold weather dominated the entire Continent, including Turkey. Gazprom could not meet their country's gas requirement +their gas Purchasers.Lack of gas caused the shulting down of Cogeneration p/ants and some industrial consumers factories. Although Priminister Erdogan called Putin and asked meeting Turkey's gas requirement. Putin only promised that, "he wi/I do his besi". His besi, could not meet rising demand of Turkey in these extreme cold weather conditions. WHY D/D HEAVY WINTER CAUSE SUCH A CR/SE iN TURKEY? We can summarize the reasons as follows: O Lack of stand by gas storage facilities. O Max. daily gas demand was not included in gas purchasing agreement with lran. O Some of the gas contracts were not put into force since so many years, due to /ack of pipeline from subject Countries to Turkey (such as Turkmenistan, Egypt, Azerbaijan) O Gas flow distribution belween 8/ue Stream and Transbalkan pipe-lines were not properly adjusted. Gas f/ow from Blue Stream should be higher than Transbalkan pipe /ine. Because Blue Slream pipe tine is a direst !ine from the gas producing country to Turkey. lf these steps are not laken within a year, the simi/ar gas erise in the next winter season seems unavoidable. King Regards. ENERJi & KOJENERASYON OÜNYASI •OCAK/ ŞUBAT 2006 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=