"2004 yılında 22 bcm gaz tüketen Türkiye, 2005'te %23 artışla 27 bcm tüketti. Böylece Türkiye, Avrupa'da doğal gaz tüketim artışı nda biri nci, toplam tüketim miktarında beşinci oldu. Türkiye, Gazprom'un, Almanya ve İtalya'dan sonra 3. büyük müşterisi konumuna geldi." Gelecek yıllarda ekonomik büyümenin %5 seviyesinde seyre deceği ve sisteme yeni doğalgaz santralı ilave edilmeyeceği hesapları ile yıllık doğalgaz tüketimi artışı %10 alınmıştır. Bu hesaba göre, Türkiye' ni n gaz tüketiminin 2006'da 31,0 Bcm, 2007'de 35,6 Bcm, 2008'de 4 1 ,0 Bcm, 2009'da 45,0 Bcm ve 2010'da 49,5 Bcm olmasını bekliyoruz. BOTAŞ Bu Kadar Gazı Güvenli Bir Şekilde Sağlayabil ecek mi? 4646 sayılı Kanuna göre BOTAŞ'ın, bu satın alma anlaşmaları ile üstlendiği hak ve yükümlülüklerin devir sürecinin, doğalgaz arzını değil de piyasa fiyatını etkileyeceği düşüncesindeyiz. Bu nedenle de bu devir sürecinin, çalışma performansının ilgili ül kelerden Türkiye'ye gaz arzını değiştirmeyeceği varsayımı ile, BOTAŞ sözleşmelerinin, gaz arzı yönünden ne kadar güvenilir olduğunu inceleyelim. 1 -Rusya-Gazprom Rusya, 2005'te aktif 47,8 tcm(trilyon m3) gaz rezrvi ile dünyanın en büyük rezervlerine sahip ülke olma ayrıcalığını koruyor. Bu ka pasite ile dünya doğalgaz rezervleri toplamının da %26'sına sa hip oluyor: Bu rezervlerin Rusya'daki dağılımı şöyle: Ural Bölgesi(*) 35, 1 tem Kuzey Batı Rusya 3,4 tem Doğu Sibirya ve Uzak Doğu 4,8 tem Diğer Bölgeler Toplamı 4,5 tem Rusya toplam gaz rezervi 47,8 tem (*): İdari yönden, Batı Sibirya, Yamal-Nenets, Khanta Mansiysk Bölgeleri "Ural Federal Bölgesi" içinde sayılıyor. Bu rezervlerin %60,5'unu Gazprom, %20,9'unu yerli ve yabancı Özel Gaz Şirketleri ve % 1 8,6'sını Enerji Bakanlığı'na bağlı Fonlar işletiyor. BOTAŞ'la doğalgaz satış anlaşması yapan Gazprom'un 29,0 tcm'lik aktif gaz rezervi işletmesi var. Gazprom yılda 547 Bcm gaz çıkardığına göre sadece bu rezervler bile, bu üretim per formansı ile 50-60 yıl yetecek kapasitededir. Rusya'da ve Avrupa'da Gaz Talebi (pazarı) Nasıl Gelişiyor? Rus ekonomisi bugün büyük ölçüde doğal gaza bağlı. Perestroika'dan sonra gaz fiyatları uzun süre (yaklaşık 1 O yıl) 9$'1a sa bitlenip, kömür ve petrol serbest bırakılınca, termik elektrik te sislerinin %50'si ve sanayinin %75'i doğalgaza geçti. /ffi�����ll�� W��l� MAKALE / ARTICLE Bugün Rusya'nın primer enerji ihtiyacının %52'si doğalgazla karşılanıyor. Bu da dünya ortalaması olan %25-26'nın iki katı. Rusya'da doğalgazın %38,3'ü elektrik üretiminde, %29,4'ü sana yide,%20,5'u konutlarda ve 1 1,8'i ise diğer sektörlerde tüketiliyor. Rusya için sonucu şöyle özetleyebiliriz: Gazprom mevcut üretim kapasitesiyle ve alacağını açıkladığı yeni önlemlerle, Avrupa'nın ve Türkiye'nin artan gaz taleplerini karşılayabilecektir. Esasen Gazprom, BOTAŞ anlaşmalarıyla üstlendiği toplam 30 Bcm'lik doğalgazın yaklaşık 1 8 Bcm'ini 2005 yılı içinde vermiştir. Kalan 12 Bcm'ini 201 O'a kadar biraz zorlanarak da olsa karşılayabilecektir. Burada hesaba katmamız gereken birinci nokta, Rusya'nın yılda ne kadar gaz vereceği değil, kış aylarında günde ne kadar gaz verebileceğidir. Yani sıkıntı, yaşadığımız krizde olduğu gibi, günlük peak gaz talebinin karşılanma kapasitesindedir. Biraz sonraki incelemelerimizde ifade edeceğimiz gibi, kış peaklerinin karşılanmasında bir ölçüde yer altı deposuna güvensek bile, büyük ölçüde Gazprom'un, talebi karşılama kapasitesi önem ka zanmaktadır. Doğalgaz, Yer altı deposunun sisteme gaz enjeksi yon kapasitesi günde 1 O mcm'dir. Gazprom'un verebildiği ile talep arasındaki açık 1O mcm'den büyük olursayinesıkıntı başlayacaktır. Zira diğer gaz satıcı ları, taahhütlerini ancak bıçak sırtında yürüte bilmektedir. 2- İran BOTAŞ, İran' ın Nigc firması ile gaz alım anlaşmasını 1997 yılında im.;aladı. Bu anlaşmanın bazı da "al ya da öde". BOTAŞ, doğu hattını 2000 yılında tamamladığı halde, yaklaşık 2 yıl hatta gaz verilemedi. önce İran içinde gaz hattında commisioning sorun ları çıktı. Daha sonra BOTAŞ, chromotograph değerlerine itiraz etti. İran tarafında hatlar iyi temizlenmeden ticari işletmeye açıldığı için bir süre gaz, kirli (tozlu/paslı ) geldi ve bazı Sanayi Tesislerinde arızalara neden oldu. Daha sonra BOTAŞ ve Nigc tahkime baş vurdular. Şu anda bir yandan tahkim süreci yürümekte, öte yan dan da gaz alımı devam etmekte. İran'la Anlaşma Neden Düzgün Yürümüyor? Birinci neden, İran'la Türkiye arasındaki politik soğukluk. İkinci ve asıl önemli neden İran'ın fazla gazı yok. İran yılda 84 Bcm doğalgaz üretiyor. Bunun 44 Bcm'ini iç pazarda tüketiyor. ---------------------- � c:....::=======-.::.E.:..:N.:::E:..:.RJ:::_:l....:: & :...K::.:: O:.::.: JE ::::N E::_:: R:::AS'...'..YO::::_ N�DÜ :::.NY :.::A.::S'..:..· :::MA :_:R.:__T .:.:: 20:::06+-5-3 "AB'ye Giriş Sürecinde Türkiye'de Kojenerasyon-Yeni Gelişmeler" •
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=