MAKALE / ARTICLE 40 Bcm'ini de petrol kuyularına basarak üretimi arttırmaya çalışıyor. Bugünkü tüketim stratejisinde ana hedef petrol üretimini azami ölçüde arttırmak Yani gaz üretimini birinci planda petrol kuyularına basıyor. Kalanla iç ihtiyacı karşılamaya çalışıyor. Karşılayamadığı miktarı da Türkmenistan'dan alıyor. Bize 2001-2006 arasında verebildiği toplam 12,0 Bcm'lik gazı da Türkmenistan'dan aldı, swap yaparak Türkiye'ye sattı. Bize en çok, 2005'te gaz verebildi. O da 4,3 Bcm. Halbuki programa göre 2005'te 8,0 Bcm çıkması gerekirdi. İran için sonuç: Doğu hattından gaz alımı problemli ve istikrarsız bir şekilde ge lecek yıllarda da devam edecek ve bu hattan 201 O yılına kadar 9,0 Bcm'den daha çok gaz verilmeyecek. 2010 yılına kadar li sansları verilen pek çok sahada yabancı şirketler gaz çıkarma projelerini geliştirebilirler. Ancak İran'ın, başta Amerika olmak üzere Batı Dünyası ile soğuk savaşı, gaz üretim çalışmalarına imkan tanırsa. 3-Cezayir (Sonatrach) Bu anlaşmanın bazı LNG'dir. Anlaşmanın tavan kapasitesi 5,0 Bcm'dir. Sonatrach geçen yıl 3,9 Bcm'i, 2002'de de 4,0 Bcm'i verebilmiştir. Kalan 1,0 Sem'i vermekte zorlanmayacağını düşünüyoruz. Bu nedenle Gaz Güvenilirliği tablosunda 4,4 Bcm alınmıştır. Zira Sonatrach'ın sadece Avrupa'ya yılda 80,0 BCM satış kapasitesi var. LNG naklinde asıl sorun Sonatrach'tan Likit doğal gaz alabilmek değil, onu nakledecek LNG tankeri bulmaktır. Özellikle kış aylarında artan doğal gaz taleb i yüzünden, kapasitesi sınırlı olan dünya LNG filosundan tanker kapabilmek etkin bir management gerektiriyor ve 3 ay öncesinden tanker siparişi verilmesini zorunlu kılıyor. Bütün bu güçlüklere rağmen Sonatrach sözleşmesinin sorun yaratmadan yürütülebileceğini düşünüyorum. 4-Türkmenistan BOTAŞ'la Türkmenistan Gaz Şirketi arasında doğalgaz an laşması 1997 yılında imzalanmıştır. Bu anlaşmadaki gaz fiyatının 40$ mertebesinde olduğunu tahmin ediyorum. Kaynakta çok ucuz gibi duran bu gazın Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaştırıl ması maksadıyla GE Capital'in yan şirketi olan Merks, Edison'la ortaklık kurarak bu gaz pipe-line'ının yapımına soyunmuştur. Amerika'da, Hazar Geçişli bu projeyi Mavi Akım'a karşı alternatif olarak destekliyordu. Mavi Akım Projesinde fiziki ilerlemekayde dilince, T ürkmenistan-Avrupa gaz pipe-line'ı için kurulmuş olan bu ortaklık feshedildi. Böylece de yılda 14,0 Bcm'lik tavanı olan Türkmenistan gaz anlaşması rafta kaldı. BOTAŞ'ın bu anlaş mayı canlı tutmak ve gerektiğinde hayata geçirmek için neler yap tığını bilmiyoruz ama, herhalde gaz fiyatı hala 40$'da değildir. Daha 3 ay önce Gazprom Başkanı Alexy Miller, Türkmenistan ve Özbekistan'la 60$ üzerinden yeni anlaşmalar imzaladığına göre, Türkmenistan anlaşmadaki eski fiyatla bize gaz vermez. Verse bile, bu gazı taşıma vasıtası olmadıkça bu fiyat bir işe ya ramaz. Bütün bu nedenlerle ileride vereceğimiz "Gazda İkmal Güvenilirliği" tablosunda, Türkmenistan'dan alınacak gaz mik tarını sıfır göstereceğiz. 5-Niİerya Nijerya ile yapılan anlaşma bugüne kadar sağlıklı bir şekilde yürümüştür. Tablo-2'ye baktığımızda son 5 yıl boyunca her yıl or talama, 1,2 Bcm'lik LNG ikmalinin gerçekleşmiş olduğunu görü yoruz. Ancak bu ülkede politik istikrar bütünen sağlanamadığı ve bu istikrarsızlığın tüm petrol sektörünü yakından etkilediğini görerek, "Gazda İkmal Güvenilirliği" tablosuna, yıllık güvenilir doğalgaz alımın 1,2 Bcm olarak koyacağız. 6-Azerbaycan Şah Denizi gibi zengin gaz yataklarının bulunmuş olmasına rağ men Azerbaycan bugüne kadar hep gaz ithal eden bir ülke ol muştur. 2003 yılına kadar Azerbaycan gazı, İtera'dan ve Transneft'ten almaktaydı. Onun karşılığında da Transneft'e petrol ver mekteydi. 2003'ten sonra Gazprom, Socar'la bir anlaşma imza lamış ve 2003'te 2,75 Bcm'den başlayarak 2006'da 4,5 Bcm gaz satış taahhüdünde bulunmuştur. 2004 ve 2005 yıllarında Gazprom Azerbaycan'a 5,5 Bcm gaz vermiştir. Gazı Gazprom adına, ortağı olduğu Kazmuniagas şirketi teslim etmektedir. Aynı süre içinde İtera da gaz vermek istemiş ancak Gazprom kendi gaz borularının kullanılmasına izin vermediği için İtera gaz satamamıştır. Esasında, Şah Denizi'ndeki gaz çıkarma gecikmesi, bütün bir pipe-line projesinin geç başlatılmasına neden olmuştur. Bu yüz den 2006 yılından itibaren Yunanistan'a Şah Denizi'nden gaz aktarılması planlandığı halde, bu gelişmelere bakarak 2009 yılından önce Yunanistan'a gaz verilebileceğini düşünmüyoruz. Ayrıca, AB'nin de desteklediği Nabucco projesinin hayata ge çirilmesiyle, Şah Denizi'nden gelecek gazın tamamının Avrupa'ya akacağını ve Türkiye iç tüketimi için bu kaynaktan hiç gaz alınamayacağını hesaplıyoruz. Bütün bu nedenlerle, "Doğalgazda İkmal Güvenilirliği" tablosuna Azerbaycan gazının katkısını en çok 3 Bcm olarak değerlendirmeye alıyoruz. 7-Doğalgazda diğer kaynaklar Yukarıda saydıklarımızın dışında dünyada doğal gaz üreticisi ve net ihracatçısı diğer ülkeler de var. Bu ülkelere sırayla göz atar sak: Irak Bugüne kadar petrole ağırlık verilmiş. Irak doğal gaz yönünden oldukça zengin, fakat doğal gaz rezervleri geliştirilmemiş. Savaş süresince de, eskiden olduğu gibi bırakılmış yani el değmemiş. Bu gaz rezervlerinde, 2010 yılından önce Türkiye'nin kullanabi leceği bir proje geliştirme performansı gösterebileceğine inan mıyoruz. Mısır Mısır'da 1998'de yeni gaz rezervleri bulundu. Hatta Mısır gazının Türkiye'ye getirilmesi konusunda bir ilke anlaşması da imza landı. Ancak verilebilecek 4-5 8cm gaz için Akdeniz'in altına pipe-line döşemenin feasible olmayacağı tereddütleri yüzünden proje hayata geçirilemedi ve yakın bir gelecekte de gerçekleş mesi beklenmiyor. ENERJİ & KOJENERASYON DÜNYASI - MART 2006 � _5_4-J-========;;;;,,:::,;;:,,==:::::...C.::::::..'....:=--========-- •� "AB'ye Giriş Sürecinde Türkiye'de Kojenerasyon-Yeni Gelişmeler"
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=