20 n�!! AGENDA Ayrıca Türkiye'de hedeflenen piyasa yapısı - ki dünya standardı bu yönde değişiyor - hiçbir ülkenin modeli olmayan gerçek zamanlı dengeleme piyasasıdır. Ülkenin ne kadar termik ne kadar hidrolik üretim ağırlıklı olduğundan tutun da ülkenin coğrafik iklim yapısına kadar pek çok değişik parametre, piyasa yapıcılarını, bu piyasayı her ülkeye özgü olarak kurmaya yönlendirmiştir. Bu anlamda biz tamamen Türkiye'ye uygun bir Dengeleme ve Uzlaştırma modeli kurmuş olduk. Sistemimizde gerçek zamanlı dengelemeyi etkileyecek o kadar çok değişken var ki: örneğin ülkenin coğrafik konumu, Doğu ile Batı arasındaki zaman farkı, iklim koşulları yada bizim dağıtım ve iletim sistemimizdeki işletmecilerimizin işletme refleksleri, alışkanlıkları gibi.. Bütün bunları alt alta koyarak, Dengeleme Piyasasının esası olan "anlık dengeleme"nin marjinal fiyatını eğer üç gün içinde gerçek zamanda hesaplar ve açığa çıkartırsanız bu bir anlam ifade etmektedir. Aksi durumda, hiç birşey ifade etmeyen eğriler, grafikler bütünü kalırdı bizlere. İkili anlaşmalar piyasasında enerjiyi alıp satarsınız. Tüketici ihtiyacı kadartüketim yapar; üretici de ya tüketicisine yada fazla enerjisi varsa şuanda açık olan dengeleme enerji piyasasına enerjisini satar. Dengeleme Piyasası, sistemi dengelemek ana hedefi ile kurulmasına karşılık, bizim yapımızda biraz spot piyasa yapısı da göstermektedir. Gerçek bir piyasa yapısında "arz ve talep", "fiyat ve miktar" olarak piyasaya katılım gösterirler. Üretici ne kadar enerjiyi hangi fiyattan satacağını tüketici de ne kadarlık enerji hangi fiyattan alabileceğini teklif etmektedir. Bugünkü gibi tüketicinin piyasaya karşı bir refleksi söz konusu değildir. İkili anlaşmalar piyasasında tüketicinin bir seçim hakkı vardır. Diğer bir deyişle, serbest piyasada oluşan fiyatlara veya düzenlemeye tabi fiyatlara karşı bir refleks veya pozisyon değişikliği söz konusu değildir. Fakat spot piyasalar tüketicilere bu hakları da veriyor. Gün öncesi spot piyasası YTL/MWh Talep �--;----- MW Miktar jGrafik 2. ikili Piyasa Kavramı ENERJi OÜNYASI EKiM 2006 Gerçek zamanlı Piyasa YTL/MWh w YAL < Spot fiyat YAL >Spot fiyat "Üç yıl boyunca yapılan çalışmalarla, Türkiye'nin gelecekte enerji sektörü organizasyonunda temel alacak yapıyı hep birlikte gerçekleştirdik. Piyasanın temelinin ikili anlaşmalar olduğunu son üç aylık Ağustos- Eylül ve son beş günlük Ekim fiyatları gösterdi." Bizim işlettiğimiz Dengeleme Piyasasının ilk basamağı olan gün öncesinde, arz ve talebi dengelemek adına yapılan alımsatımlarda ortaya çıkan bütün işlemlerden oluşan gün öncesi dengeleme, tüketicinin fiyat elastikiyetinin.olmadığı sadece miktar bildirdiği bir piyasadır. Burada aslında tüketiciye talebini, sistem işletmecisi ülke talebi olarak bildiriyor." "Bu piyasada arz tarafında ne oluyor?" Arz tarafı, ikili anlaşmalar çerçevesinde veya eğer cazip fiyat öngörüyorsa; Dengeleme Piyasasında satış nedeniyle planladığı üretim programını bize veriyor, sistem işlemecisi de talebi veriyor. Biz de, bir gün sonrasının arz ve talebini dengelemek suretiyle gün öncesi piyasayı çalıştırıyoruz. Talebin arz artışının üzerinde olması ve emre amade kapasite ile talep arasındaki farkın daralması halinde: Özellikle puanı saatlerinde yük alma ihtiyacının artması ile birlikte, daha çok yük alma teklifinin (ve muhtemelen daha yüksek fiyatlı) kabul edilmesine bağlı olarak, sistem saatlik marjinal fiyatının, dolayısıyla sistem dengesizlik fiyatının yükselmesi; yükselen sistem dengesizlik fiyatından kaçınmak isteyen toptan satış ve perakende satış şirketleri ile serbest tüketicilerin yeni ikili anlaşmalara yönelmesi; ikili anlaşmalara ilişkin talebin yeni kapasite yatırımlarını cazip ve mümkün kılması ve yeni kapasite yatırımlarının tamamlanması ile emre amade olacak arzın fiyatların yönünü tekrar aşağıya çevirmesi beklenmektedir. Öte yandan, emre amade kapasitenin talebin çok üzerinde olması halinde: Üreticilerin ikili anlaşmaları ile sattıkları miktarın üzerinde üretim yaparak sisteme aktif elektrik enerjisi vermeleri (ki, bu durumun, puant saatlerinde olabilecek sıkışıklıktan bağımsız olarak, gece ve kısmen gündüz saatlerinde yaşanması beklenmektedir); sistemdeki fazlaya bağlı olarak yüksek miktarda yük atma gereksinimi doğması; göreceli olarak daha yüksek yük atma teklifi v..ere•n (marjinal maliyetleri göreceli olarak daha yüksek olan) u e i e ü atma tekliflerine ba-ıı olarak- üretmek yerine sistemden almalarının, üretimi ülke genelinde optimize edilmesi; yüksek miktarda yük atma teklifinin kabul edilmesine bağlı olarak, sistem saatlik marjinal fiyatının ve sistem dengesizlik fiyatının düşmesi; talebin, sitem dengesizlik fiyatının göreceli olarak düşük olduğu bu saatlerde yükselmesi ve ortalama yük faktörünün büyümesi beklenmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=