Mekanizma da sorun yok, risk yönetimi ikili anlaşmalarla yapılır. PMUM bu kapsamda yer almaz. Fiyatlar bizim tarafımızdan değil sizler tarafından oluşturuluyor. Bu serbest piyasanın yapısındandır. İkili anlaşmalar muhafaza edilmelidir. Birçok parametre fiyatları etkiliyor. Kar yada zarar edilip edilmemesi ticari piyasa ile ilgilidir. Geçirilen dönem öğrenme dönemidir. Bizim görevimiz tüm katılımcıların eşit şartlarda oynayabileceği bir saha oluşturmak. Dengesizlik bu ay %6 geldi. Bu gayet uygun bir rakam. %1 'in altına düşürmeye çalışıyoruz. Ancak sistem güne dengeli başlıyor. İlk aşamada %6 oldukça iyi bir seviye. ıhı Arz talep dengesinde EÜAŞ'ın arzı, büyük önem taşıdığına göre, fiyat oluşumunda EÜAŞ'ın henüz oluşturulmamış veya günlük politika/arına göre belirlenen fiyatlarının etkisi nedir? Sistem, fiyatlara göre marjinal fiyat üretmiyor. EÜAŞ hidrolik santralleri elinde olması sebebiyle, termik santraller baz santraller olarak çalışıyorlar. Fakat fiyatları sadece EÜAŞ belirlemiyor. Fiyatları belirleyen temel mekanizma yada temel unsur, Türkiye'nin arz imkanları ile yani bize verilen günlük üretim programı değil; Türkiye'nin emre amade kapasitesi ile Türkiye'nin talebi arasındaki fark. Yük Tevzii Merkezi emre amade kapasitesini belirler. Neticede santrallerin durumlarına göre fiili arz imkanı ile talep sürekli değişiyor. Bu aradaki bant ne kadar büyük olursa fiyatlar o kadar düşüyor. Niçin düşüyor? Biz sistemde ucuzdan pahalıya doğru bir alış yapıyor. Hem fiziksel olarak arzın talepten fazlalığı hem de günlük üretim programı yapılıren yapılan hatalar fiyatları etkiliyor. Siz tüketicinizin 100 tüketiceğini öngörüyor, ancak tüketiciniz 150 istiyorsa aradaki farkı biz ayarlamak zorundayız. Doğrudan olmasa bile fiyatlar etkileniyor. Ben sizin eksiğinizi kapatmak için bir sonraki santrale başvurmak zorunda kalıyorum. Ancak fiyat farkı fazla ise marjinal fiyat artabiliyor. Bu bize arz-talep dengesinin sağlanması gerekliliğini getiriyor. Bu gibi dengesizliklerin önüne geçilemez. Dengeleme Piyasasına 1-2 yıl sonra iş düşmediğinde, yani hatalı bildirim yapıldığında pahalı elektrik almak zorunda kalınınca bu olay daha disipline edilebilecektir. Fazla etkilenmeyip etkiyi spottan alacaksınız. EÜAŞ'ın konumuna gelince evet üretimin %50'si EÜAŞ tarafından yapılıyor. Yönetmelikte bir değişiklik getiriyoruz. "Hakim Durumu Kötüye Kullanmak" maddesi yer alacak. Ancak bu o kadar kolay değil. Sisteme yük attığınız zaman ben yük aldırırım; fiyat düşer. Sattığınız fazla elektriği düşük fiyattan alırsınız. ıl:n Elektrik Piyasasında ana problem daha önceki tarifelerden kaynaklanan gece arzın azalması durumuydu. Fiyatlar düş- • tüğü takdirde aynı durumlar ortaya çıkar mı? Ayrıca, Piyasada genellikle doğa/gaz yakıtlı üretim santralleri rol oynuyor. Ancak üretim satışı esnek, hammadde alımı katı. Asgari alım şartı sözkonusu sanrali işletmeye zorluyor, bu rekabet konusunda baskı yaratmıyor mu? BOTAŞ yetkilileri ile asgari alım tutarının indirilmesi konusunda görüşmelerimiz var. Takdir edersiniz ki, biz gaz piyasasına etki edemeyiz. Ancak, BOTAŞ yetkilileri ile onlardan gelen talep üzerine görüştük. Kendilerine şu şekilde bir öneri getirdik: PMUM'a "yıl yada ay sonunda ne kadar yük atma veya yük alma yaptırdınız, bu durumda ne kadar gaz tüketildi veya tüketilemedi" sorun, sizlere bildirelim. Sonra asgari tüketimden kullanılmayan bu miktarı düşün. Bu gerekliliktir." Öneri, makul bulundu. Resmi prosedür nasıl işler bilmiyoruz ama yazılı da olarak belirteceğiz. Bir de ayrıca, doğalgaz zamlarının fiyat tekliflerine yansıtılamaması durumu sözkonusu idi. Siz elektrik satış tekliflerinizi her ayın 25'inde veriyorsunuz. Gazfiyatları her ayın 1 'inde açıklanıyor. Yönetme!ikte bir revize daha yapıyoruz bu konu ile ilgili. Hergün, bir gün sonrası için 24 saat fiyat teklifi verilebilecek. Bunu çözeceğiz. ıhı İletim kısıtları nedeniyle yük alma ve yük atmada maduriyetimiz olursa dengeleme birimi olarak ne gibi çözümler sunacaksınız? Sizin sorunuzun muaattabı iletim sistemini işleten birim. Eğer TEİAŞ bağlantı ve sistem kullanım anlaşması kapsamında vaadettiği konulardan birini yerine getiremezse, örneğin santraliniz 5 saat devre dışı kalıyorsa; hizmet edemediğiniz süre boyunca sistem kullanım bedeli olan bedeli santrale öder. Bu bizim dışımızdaki bir bölümün görevi. Ancak belirtmemiz gerek, bu sistem oturana kadar uygulamada zorluk yaşandığı için TEİAŞ muafiyet aldı. Bu konular oturmalıdır. Yapılacak başka bir şey yok. TEİAŞ üstlenebileceği kadar maliyeti üstüne aldı zaten. Bundan sonra yapılacak olan oluşan yeni maduriyetler karşısında çözümler hazırlayıp; ortaya çıkan sorunlar ile ilgili iyileştirmek. Kayıplar Hakkında; Yeni yönetmelikte sizlerden gelen talep doğrultusunda değiştirmeyi düşündüğümüz bir bölüm daha var kayıplar ile ilgili. Kayıplar, biliyorsunuz, fiziksel olarak ay sonunda hesaplanıyor. Geçen ay ortalaması %2.8 olarak belirlendi. Bu değer gündüzde %3.9; puantta %4.2 ve gecede %0.5. Sistem Ağustosta reaktif yüklendi; bu ay rakamlar değişebilir. Ancak bir sonraki ayı görülen değere göre hesaplarınıza katarsanız açık verme durumunuz sözkonusu olabilir. Bu durumda bu ay, kayıba bağlı olarak sistem dengesizliğe düşebilir.Gelen önerilerle biz dendi ki, her ay öncesinde kaybı ilan edin. Mesela Eylülde kayıp 2.8 deyin, ama Eylülde rakam değişecek. Bu fark sıfır bakiyeye yansıtılacak. ıl:n Gün içindeki anlık talimatlar kime ne sırayla veriliyor? Meritorder da aynı değerlere sahip tesisler arasında yapılacak seçim tamamen sistem işletmecisine kalır. Koşullar değerlendirilir. Sistem işletmecisinin öngörüsü, deneyimi, risk alma yetisi ile ilgilidir. Bir ölçü bulunamaz. Standart olarak servise giriş hızı ilk önceliktedir. Ancak diyelim ki devreye giriş hızı fazla olan bir hidrolik santral var ama hatlar fazla yüklenebilir. Bu durumda hantal bir termik santrale yük ver komutu verilebilir. Zaten bu durumla çok sık karşılaşmıyoruz. TEİAŞ Elektrik Piyasa Hivııetleri ve Mali Uzlaştırma Dairesi Başkanı Ünal Terzi'ııin, Seminer sııııımıımıın tam metnine ve sorııların tmııaınına ıvıvıv. kojenerasyon.coııı adresinden ıılaş(lbi/irsiniz. 41 ENERJi OÜNYASI EKiM 2006 25
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=