��AGENDA en ucuz enerji, tasarruf edilen enerjidir. Enerji verimliliği, tüketilen enerji miktarının, üretimdeki kapasiteyi düşürmeden, ekonomik kalkınmayı ve sosyal refahı engellemeden en aza indirilmesidir. Yani aynı işi, daha az enerji ile yapmaktır. Enerjinin verimli kullanılıp kullanılmadığını gösteren en önemli gösterge "enerji yoğunluğu"dur. Enerji yoğunluğu, yurtiçi gayri safi milli hasıla başına tüketilen enerji miktarıdır. Bir başka ifade ile, 1000$'1ık bir üretim için tüketilen elektriğin kWh olarak miktarıdır. 0,40 0,35 0,30 :::ı 0,25 ,o, A A .2 0,20 0,15 ,o, >- 0,10 - ·.:- 0,05 w 0,00 1998 1999 2000 2001 ı� Amerika ..... Japonya -..- OECD � Türkiye1 Şekil J. Enerjiyoğunluğunun, Amerika, Japonya, OECD ülkeleri ve Tiirkiye'deki büyüklüklerini verıııekıediı'. Buradan görüyoruz ki; enerji yoğunluğunda OECD ülkeleri ortalaması O, 19 olduğu halde ülkemizde 0,38'dir. Yani enerjiyi OECD ülkelerine göre 2 kat daha verimsiz kullanıyoruz. Sanayide Enerji Verimliliği 2005 yılı itibari ile enerjimizin % 40'ı ve elektrik üretimimizin % 48'i sanayi sektörü tarafından kullanılmıştır. Sanayi sektörü, yüksek enerji tasarruf potansiyeline sahip olması dolayısıyla enerji verimliliği çalışmalarında öncelikli sektör olarak değerlendirilmektedir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel Müdürlüğü'nün çalışmalarına göre, çeşitli sanayi sektörlerinde enerji tasarruf potansiyeli aşağıda Tablo 1 'de ifade edilmiştir. Tablo 1. Sanayide Enerji Tasarrufunun Sektörlere Göre Dağılım Gıda Sanayi 20% Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri Sanayi 25% KaQıt, KaQıt Ürünleri ve Basım Sanayi 20% Kimya-Petrol, Kauçuk ve Petrol Ürünleri Sanayi 25% Taş ve TopraQa Dayalı Sanayi 20% Demir-Çelik Metal Ana Sanayi 35% , _ 'ıo Metal Eşya ve Makine -Teçhizat Sanayi 10% Sanayide Enerji Tasarrufu Enerji tasarrufu, enerjinin verimli ve etkin kullanımı suretiyle enerjinin azaltılmasıdır. Sanayide enerji tasarrufu, tüketimde, ana ürün üretim teknolojilerinin yenilenmesiyle; üretimde de, fabrikaların ihtiyacı olan ısı enerjisi ve elektriğin aynı kaynaktan 1 ENERJi DÜNYASI EKiM 2006 281 ve eş zamanlı olarak üretilmesi suretiyle sağlanmaktadır. Kojenerasyon teknolojisinin kullanımı işte böyle bir tasarruf demektir. Üretimde Enerji Tasarrufu -Otoprodüktörlük 1990'a kadar sanayicimiz, bulabildiği elektrikle yetinmek zorundaydı. O yıllarda TBMM'den geçirilen ve sanayicimizin ihtiyacı olan kaliteli, sürekli, güvenilir ve de ucuz üretme imkanı sağlayan 9799 sayılı kararnameye sanayicimiz dört elle sarıldı. Sanayicimiz bu kararnamenin kendisine verdiği yetki ile, ihtiyacı olan buhar, sıcak su ve elektriği aynı kaynaktan ve eş zamanlı olarak üretebilecekti. Bu sistemin adı Kjenerasyondur ve 9799 sayılı kararnamaye göre de, bu tesisi kuran tüzel kişinin adı otoprodüktördür . Otoprodüktörler sanayicilerimizdir. Kurdukları Kojenerasyon tesisleri ile, sadece kendi üretimlerinin ihtiyacı olan kaliteli ısı ve elektrik enerjilerini karşılamakla kalmadılar, özellikle elektrik sıkıntılarının çok belirgin olduğu 1996-2002 arasında ülkemizi karanlıktan da kurtardılar. Otoprodüktörler sanayi sektörünün dışında bir sektöre değil, sanayicilerimizin elektrik sorununu halledebilmesi amacıyla kurdukları enerji tesislerinin sahibidir ve sanayi gövdesinin "olmazsa olmaz" bir uvzudur. 2. Elektrik Arzının Yasal Altyapısı O 19 Aralık 1984 tarihinde kendi elektriğini üretme ve fazlasını satma hakkını veren 3096 sayılı kanun çıkartılıyor. O Bu yasaya dayalı, 85/9799 sayılı KHK çıkartılarak otoprodüktörlük esasları detaylandırılıyor. O Bu kararnameye dayanarak Yalova Elyaf Fabrikası özel sektörün ilk kojenerasyon tesisini (4 MW) 1992 yılında kuruyor. O O yıllarda sanayimiz çok sık gerçekleşen elektrik kesintilerinden, voltaj ve frekans değişikliklerinden yılmış. Kaliteli elektriğe kavuşmak için kendi elektrik tesisini kurması lazım. O 1993'ten sonraki yıllarda "kaliteli elektrik istiyorsan, kendi elektriğini kendin üret" sloganı uygulamaya konuluyor ve yeni kojenerasyon tesisleri mantar gibi bitiyor. O Kojenerasyon tesisleri kapasitesinin ne kadar hızlı geliştiğini Grafik 1 'de görmekteyiz. O 9799 sayılı KHK'ye göre kurulan "Otoprodüktör" ve "Otoprodüktör Grubu" tesisler, iç ihtiyaç fazlası elektriği, o günlerde sistemde elektrik arz sıkıntısı olduğu için, tek terimli sanayi elektrik fiyatının % 80-85 fiyatıyla TEDAŞ'a satmışlardır. O Bu rahatlık, yap-işlet ve yap-işlet-devret devreye girmesiyle oluşan üretim kapasitesi fazlalığına kadar (2002) devam etmiştir. O Bu arada, Mart 2001'de yürürlüğe konan 4628 sayılı kanun, şebeke'ye satılabilir elektrik miktarını % 20 (en az) ve % 30 prodüktör Grupları", yeni kanunun getirdiği alternatif yatırım modeli arayışına başlamışlar, otoprodüktör gruplarının büyük bir kısmı "Elektrik Üretim Şirketi" lisansı almak için EPDK'ye başvurmuşlardır. O Diğer yandan da otoprodüktör grupları, sanayicilerin bir kısmını "grup"a ortak edere� kanunun getirdiği sınırlamadan kurtulmaya çalışmıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=